ایمنی در نگهداری مواد شیمیایی

ایمنی در نگهداری مواد شیمیایی و نقش ایمنی و بهداشت حرفه ای در بهره وری واحدهای صنعتی
( 1 ) آشنایی با لوزی شناسایی خطر
خطرات مواد شیمیایی توأم با ازدیاد مصرفشان در صنایع مختلف افزایش یافته و از طرفی چون بخاطرسپردن خطرات مواد شیمیایی گوناگون و چگونگی مقابله با آنها برای هر شخص امکان پذیر نیست .بنابراین جهت سهولت در مورد آگاهی از خطر هر ماده شیمیایی از یک لوزی چهار خانه استفاده می‌شود . تا هر شخصی با توجه به آشنایی قبلی با مشخصات این لوزی از چگونگی خطرات آن ماده شیمیایی آگاه گردد.
لوزی خطر
لوزی خطر دارای چهار خانه است .
- خانه بالایی مربوط به قابلیت اشتعال جسم می‌ باشد .
- خانه‌ی سمت راست قابلیت فعل و انفعال شیمیایی ( پایدار و از نظر ترکیب با آب) را نشان می‌دهد .
- خانه سمت چپ لوزی خطرات بهداشتی ( خطر ماده شیمیایی بر روی سلامتی ) را نشان می‌دهد .
- خانه پایینی نشان دهنده خطرات خاص می‌باشد .

خانه‌های لوزی دارای یک زمینه رنگی یا حروف رنگی ثابت بصورت زیر می باشد :

* رنگ قرمز برای خانه بالا ( قابلیت اشتعال )
* رنگ آبی برای خانه سمت چپ ( خطرات بهداشتی )
* رنگ زرد برای خانه سمت راست ( قابلیت فعل وانفعال شیمیایی )
* خانه پایین بی‌رنگ و یا اینکه به رنگ بدنه محموله می‌باشد ( خطرات خاص )

هر کدام از موارد فوق ( قابلیت فعل و انفعال شیمیایی . قابلیت اشتعال . خطرات شیمیایی ) به پنج درجه تقسیم می‌شوند ( از درجه صفر تا درجه 4 ) بطوریکه درجه صفر نشان دهنده بی‌خطری و درجه 4 نشان دهنده خطر بسیار شدید می‌باشد .
-این درجه بندی در مورد خطرات خاص وجود ندارد .

قابلیت اشتعال مواد شیمیایی
درجه 4:
گازهای شدیدا قابل اشتعال و مایعات بسیار فرار قابل اشتعال و موادی که در حالت گردو غبار در هوا تشکیل مخلوط انفجاری میدهند. مانند: سولفید هیدروژن – استالدئید- اسید پیکریک.
درجه 3:
مایعاتی که تقریبا در حرارت نرمال مشتعل میشوند. مانند: هیدروکسیل امین – فسفر سفید – استایرن .
درجه 2:
مایعاتی که جهت مشتعل شدن باید مقداری حرارت ببینند و جامداتی که تولید بخارات قابل اشتعال مینماید. مانند: اسید استیک – نفتالن – فرم الدئید.
درجه 1:

موادی که قبل اشتعال باید حرارت ببینند. مانند: گلیسیرین – سولفور – روی .

درجه صفر :
موادی که مشتعل نمیشوند . مانند : اسید نیتریک – پراکسید سدیم – اسید سولفوریک .
خطر بهداشتی مواد
منظور از خطرات بهداشتی همان خطرات و مضرات مواد شیمیایی بر روی سلامتی انسان می باشد و مفهوم درجات پنجگانه آن بشرح زیر می‌باشد :
درجه 4:
موادی که مقدار کمی از بخارات آنها می‌تواند سبب مرگ شود مانند هیدروژن سیانید HCN
درجه 3 :
موادی که خطرات فوق‌العاده برای سلامتی دارند مانند سولفید هیدروژن H2S هیدرواکسید سدیم NaOH فسفر سفید P
درجه2 :
موادی که برای سلامتی خطرناک هستند . مانند اکسید اتیلن C2H4O نفتالین C10H8
درجه 1:
موادی که خطرات کمی برای سلامتی دارند . مانند کلسیم Ca
درجه صفر :
مو ادی که تحت شرایط حریق نیز خطری برای سلامتی تولید نمی‌کنند . برنز. فسفر قرمز
قابلیت فعل و انفعال شیمیایی
میزان پایداری و ترکیب ماده شیمیایی با آب را نشان داده و تقسیم بندی آن بصورت زیر است :
درجه 4:
موادی که در حرارت و فشار معمولی قادر به تجزیه یا واکنش انفجاری است . مانند اسید پیکریک و تری نیترو تولوئن
درجه 3 :
موادی که قادر به تجزیه یا واکنش انفجاری بوده ولی جهت این عمل به چاشنی یا حرارت کافی نیاز دارند . مانند فلوئر f
درجه 2:
موادی که در حالت عادی ناپایدار بوده و تغییرات شیمیایی یا فته ولی منفجر نمی‌شود
درجه 1 :

موادی که درحالت عادی پایدار بوده ولی در حرارت و فشار بالا ممکن است ناپایدار شوند و با آب واکنش نمود ه ( ولی نه بشدت ) انرژی آزاد نماید مانند روی z

درجه صفر :
موادی که در حالت عادی حتی در شعله پایدار هستند و با آب واکنش نمی‌دهند .مانند ذغال چوب
خطرات خاص
خطرات خاص شامل خطر و اکنش با آب یا پلی مریزه شده و یا خطر مواد رادیواکتیو را نشان می‌دهد .
اگره منظور خطر استفاده از آب جهت اطفاء حریق باشد ( مثل خاموش کردن حریق سدیم با آب ) در خانه پایین یک W که یک خط از مرکز آن گذشته ( W ) قرار داده می‌شود و اگر جسم تحت شرایطی پلی مریزه شود علامت در این خانه جایگزین می‌شود .
مواد پلی‌مریزه مواد شیمیایی هستند که به هنگام سوختن گاز سمی تولید میکنند و به راحتی خاموش نمی‌شوند

برگرفته از سایت:بهداشت حرفه ای ساوه
ابراهیم ندرلو مدیر سایت مهندسی بهداشت محیط و صنعتی - موژ

مدیریت مصرف ایمن مواد شیمیایی

تهیه و تدوین: محمد جعفر قدرتی
کارشناس بهداشت حرفه ای
مقدمه
با پیشرفت تکنولوژی و صنایع پتروشیمی در جهان هر روزه بر تنوع مواد شیمیایی افزوده می شود و انسان در برابر حوادث بیشماری قرار می گیرد تا جایی که حتی برای مصرف این مواد احتیاج به آموزش و دستورالعمل کاری احساس می شود. گوناگونی مواد و گستردگی آن در صنایع احتیاج به نظارت و رعایت یکسری اصول پیشگیری از عوارض آن را دارد. همه باید هنگام مصرف موادی که با آن آشنایی کافی نداریم دقت کنیم و از اثرات آن بر بدن غافل نشویم که حتی ممکن است اثرات مزمن آن سالهای متمادی طول بکشد تا بروز کند. لذا پیشگیری از حوادث و بیماریها و جلوگیری از عوامل زیان آور آن در محیط کار به مراتب مقرون به صرفه تر از پرداخت خسارات و زیانهای ناشی از آن می باشد.
بدیهی است دستگاههای نظارت کننده جهت رعایت اصول ایمنی و بهداشتکار و موازین قانونی باید بطور منظم واحد های درگیر را تحت نظارت و کنترل داشته باشند و در مواردی که این اصول رعایت نمی شود بلافاصله گوشتزد نموده تا کارفرمایان محترم در رفع آن اقدام کنند.
بطور کلی تهیه محیط کار مناسب، و لحاظ تدابیر پیشگیرانه در امر حفاظت و بهداشتکار از وظایف کارفرمایان بوده و مسئولین امر باید در ایجاد چنین محیطی کوشا باشند تا با گسترش کار و بروز عوامل زیان آور حاصل از مصرف مواد در کارگاه، سالم سازی محیط نیز مد نظر بوده و همگام با شاغلان، محیط امن و بهداشتی داشته باشیم زیرا ایمن سازی و سالم سازی محیط کار بهترین روش برای حفظ نیروی انسانی کارآمد و سرمایه های ملی بشمار می آید.
شناخت مواد شیمیایی مورد مصرف و اثرات آن از موازینی است که باید مدیران به آن توجه نموده و شاغلان را از خطرات این مواد آشنا نمایند و به آموزش مداوم آنها همت گمارند و رعایت استانداردها و موازین ایمنی و بهداشتی را قربانی منافع آنی نکنند.
باید آموخت بهترین روش در هنگام مصرف مواد شیمیایی چه می باشد؟ آیا استانداردها و دستورالعملهایی وجود دارد که شخص را در برخورد با آن ماده آگاه نماید؟ چگونه با آن مواد کارکنیم که برای ما زیان آور نباشد؟
تمام این سوالات و مشابه آن احتیاج به شناخت کلی و جزیی از ماده، ایجاد استاندارد مناسب و قبول زحمت و پیگیری توسط کارشناسان و مسئولین ایمنی و بهداشت حرفه ای می باشد.
اهمیت شناخت مواد شیمیایی مورد استفاده
حاصل فرآیندهای مختلف موجود در محیط زندگی انسان ایجاد عواملی را می کند که مخل سلامتی انسان است. با پیشرفت تکنولوژی در تمام کارهایی که انسان انجام می دهد عواملی مضر سلامتی فردبروز می کند که به چند دسته تقسیم می شود یک دسته آن عوامل زیان آور شیمیایی محیط کار و بیماریهای ناشی از این عوامل زیان آور می باشد.
امروزه فرآیندهای مختلف، دارای عوامل زیان آور بوده که از راههای گوناگون مانند استنشاق و تماس و غیره روی بدن فرد تاثیرگذار می باشند با پیشرفتهای اساسی و چشم گیری که در امر ایمنی و بهداشتکار و پیشگیری و رعایت اصول ایمنی و بیماریهای شغلی فراهم شده موجب کاهش بیمارها و حوادث گردیده است.
اکثر مواد شیمیایی مورد استفاده می توانند روی انسان اثر مخربی داشته باشند لذا رعایت اصول بهداشتکار ضروری می باشد. توجه به مقوله عوامل زیان آور شیمیایی محیط کار اعم از صنایع شیمیایی یا غیره باید مورد توجه قرار گیرد زیرا میزان بالایی از بیماریها در اثر سموم محیطی و شغلی شیوع می یابد و می تواند هر عضوی از بدن را درگیر نماید. اگر تاریخچه دقیق از تماس محیطی و شغلی با عامل شیمیایی محیط کار گرفته شود زمینه تشخیص دقیق و صحیح آثار این مواد را مشخص می گرداند برای بررسی بعضی از اثرات مواد روی بدن این دوره ممکن است چند سال طول بکشد تا مشخص شود.
امروزه در محیط های کاری این نکته حائز اهمیت است که اکثر کارکنان در موقع کار و یا در محیط کار با عوامل شیمیایی تماس دارند که اطلاعات کافی از آن ندارند و حتی نام مواد را درحالی که با آنها کار می کنند نمی دانند و اطلاعات کافی هم درباره خطرات این مواد به اندازه کافی موجود نمی باشد. بسیاری از کلیدهای تشخیص بیماریهای شغلی و محیطی، شناخت مواد و ساختار تشکیل دهنده آن می باشد. هر یک از مواد شیمیایی مختلف که به صورت مواد اولیه و خام-بینابینی و تولیدی بوجود می آیند به شکلهای گاز، مایع ، جامد دیده می شوند که به صورت طبیعی یا مصنوعی بوده و دارای منشاء گیاهی، حیوانی، سنتتیک است که در دسته بندی خطرات ناشی از آن، هر یک دارای خطرات مختلفی می باشند که در صورت مواجهه فرد با آنها بسته به نوع ماده شیمیایی، غلظت، راه ورود، مدت زمان مواجهه و ماهیت کار و سایر عوامل محیطی، بیماریهای مختلفی بروز می کند.
هنگام مصرف مواد شیمیایی فاکتورهای مختلفی مانند نوع ماده شیمیایی و راههای ورود به بدن و اثرات آنها باید در نظر گرفته شوند برخی مواد شیمیایی از نظر فاکتور غلظت و برخی از نظر راه ورود به بدن یا مدت مواجهه اثرات خود را نشان می دهند مصرف کننده باید توجه کند که ماده شیمیایی مورد مصرف از کدام نظر بیشترین خطر را برای وی دارد بطور مثال نیکوتین که بیشتر در کارخانجات سیگار دیده می شود در تماس با پوست بالاترین جذب را دارد در صورتی که از طریق استنشاق خطر بالقوه ای محسوب نمی شود و یا موادی مانند قطران در تماس با پوست ممکن است ایجاد سرطان بنمایند.
*اطلاعات ایمنی و بهداشتی و مشارکت کارکنان
برای ایجاد مدیریت صحیح مصرف مواد شیمیایی وجود اطلاعات کامل، دقیق و مکتوب مورد نیاز می باشد که به استناد آن بتوان تصمیم گیریهای مدیریتی برای ایجاد سیستمهای حفاظتی و شناخت خطرات انجام داد. این اطلاعات را می توان از منابع مختلف بدست آورد که می تواند شامل استفاده کنندگان یا گروههای مسئول در امر تهیه و تولید باشد یا کسانی که بنحوی در تجزیه و تحلیل خطرات یا نوع ماده شیمیایی تحقیق و بررسی می نمایند. شناخت ماهیت ماده شیمیایی از اهمیت زیادی برخوردار است. امروزه این نکته برای انسان قابل تامل است که در برخورد با مواد شیمیایی چگونه باید رفتار کند. مواد گوناگون از طرق مختلف بطور مستقیم یا غیر مستقیم بر انسان تاثیرگذار می باشند و تا جایی این مواد افزایش یافته که اگر برای آن تدابیر مناسب اندیشیده نشود زمانی نه چندان دور مارا با مشکلات اساسی مواجهه می کنند اکنون آب، هوا، مواد غذایی، خاک به نحوی تحت تاثیر این مواد قرار گرفته که اگر به این ترتیب پیش برود بیماریها و حوادث گوناگون بروز می کنند شاید آلودگی هوا در شهرهای بزرگ گوشزد این نکته باشد که اکنون باید اطلاعات خود را در مورد خطرات هوای آلوده بیشتر کنیم و راههای مناسب کنترلی را بیابیم و این میسر نیست مگر اینکه یک مدیریت ایمن با تحقیقات و اطلاعات کافی بوجود آید. عدم تجزیه سموم شیمیایی مانند د.د.ت می تواند از طریق مواد غذایی وارد بدن انسان شود. ویا مصرف انواع حشره کشها که در منازل مورد استفاده می باشد می تواند مخل سلامتی فرد باشد. ورود مواد شیمیایی مختلف از فاضلاب کارخانجات آب و خاک را آلوده کرده و موجب آلودگی محیط زیست گشته و شاید آبزیان و جانوران زیادی را مسموم نماید. عدم آگاهی برخی کشاورزان نیز که از فاضلابهای آلوده به انواع عناصر سنگین برای کشتزارهای سبزیجات استفاده می کنند موجب گشته با این اقدام نادرست خود عملاً مواد غذایی آلوده تولید کنند.استفاده مداوم آنها هشداری برای آینده میباشد که باید به مصرف درست آن دقت کرد و دستورالعملهای مناسب و دقیق تهیه نمود وقبل از اینکه موجب رخدادهای غیرقابل جبران شود آموزشهای لازم صورت گیرد. تهیه یک برنامه منظم اطلاعاتی انسان را در مقابله و تماس با انواع مختلف مواد شیمیایی یاری می کند این برنامه فقط از طریق یک کار تیمی که بین شاغلان و مدیران و مسئولین باشد سریعاً به نتیجه می رسد و مدیران صنایعی که با مواد شیمیایی کار می کنند لازم است در زمینه بررسی خطرات با کارگران شاغل خود مشورت کنند که این امر موجب خواهد شد تعداد بیشتری از کارگران نیز در تصمیم گیری دخیل شده و در تهیه و تامین اطلاعات مورد نیاز همکاری کنند آنان در محیط کار متوجه برخی شرایط کار با مواد شیمیایی می باشند که ممکن است با تغییر این شرایط طروق مصرف ماده شیمیایی نیز تغییر کند. علم کاربردی ماده شیمیایی کمک شایانی در تهیه دستورالعملهای مصرف می نماید شاید نکات بسیار پیش پا افتاده ای مانند تماس مستقیم بخش کوچکی از پوست با اسید هیدروفلوریدریک و یا روشن کردن کبریت در یک جایگاه توزیع گاز مایع یا بنزین و یا خوردن مایعاتی مانند نفت که اهمیتی ندارد بتواند فاجعه ای عظیم ایجاد کند اگر در محیطی بدون دلیل مشخص ناگهان بیماری شیوع پیدا کرد احتمال اثر مواد شیمیایی دور از ذهن نیست اگر متوجه ظرف خالی مخصوص مواد شیمیایی در محیط شدید آن را پیگیری نمایید. چگونگی برخورد با این مواد می تواند الگوی مصرف ایمن ما را تعیین کند. همچنین جواب سوالات زیر نیز به ما کمک خواهد کرد تا اطلاعات مناسبی بدست آوریم، این سوالات نظیر: ظروف مواد شیمیایی که در محیط پراکنده می شود چه ضرری دارد؟ ظروف مواد شیمیایی که در نزدیک محل کار جمع آوری می شود می تواند چه اثری روی ساکنین و شاغلین اطراف داشته باشد؟ عوامل طبیعی مانند باد و باران چه دخالتی می تواند دراین ضایعات داشته باشد؟ مواد شیمیایی که نیمی مصرف شده و نیمی دور ریخته می شود الگوی صحیح مصرف آن چیست؟ چه کنیم که هنگام مصرف، مواد ما خراب یا فاسد نشود؟ مواد شیمیایی که فاسد نشده برنامه مصرف یا دفع آن چگونه است؟ انواع گوناگون مواد شیمیایی را که برای یک منظور مصرف می شود چگونه با هم و یا در کنار هم مصرف کنیم، واکنش آنها نسبت به هم چگونه است؟وظیفه کارگر درهنگام مصرف چیست؟ دقت به چه نکاتی لازم است که اورا از گزند اثرات این ماده محافظت کند؟ چه کسی یا کسانی مسئولند که اورا آگاه سازند، این اطلاعات از کجا آمده و چقدر اعتبار دارد؟ آیا رعایت دستورالعملهای مصرف اورا ایمن می کند؟ در برخورد با مواد شیمیایی توجه به چه نکته ای در درجه اول اهمیت قرار دارد؟ اگر ماده شیمیایی مورد مصرف امروز یا فردا تغییر کرد دستورالعمل مصرف آن چه تغییری می کند؟ آیا بر سلامت کارگران اثر می گذارد؟
پاسخ به چنین سوالاتی با گستردگی مواد شیمیایی ویا انحصاری بودن و کم بودن اطلاعات مصرف دشوار است و نیاز به مشارکت تولید کننده و مصرف کننده می باشد.
وجود علائم هشداردهنده بین المللی چراغ روشنی در برخورد با این مواد می باشد کارگری را درنظر بگیرد که از یک بشکه بزرگ مقداری تینر دریک ظرف کوچک برای مصرف خالی می کند، اگر اطلاعاتی در زمینه این ماده از او بپرسید قطعاً جواب دقیقی به شما نمی دهد او شاید نداند که باید در بشکه بزرگ بسته شود. و در پایان کارش نیز ممکن است مقداری در ظرف کوچک خود باقی بگذارد و با پایان شیفت کار این ظرف نیز در محیط باقی مانده و در اثر گذشت زمان تبخیراتی صورت گیرد و فضا مملو از بخارات تینر شود که امکان دارد با یک جرقه، محیط کار یا افرادی را نابود کند ولی اگر در مصرف مواد شیمیایی کارگاه دستورالعمل و اطلاعات مناسبی تهیه می شد و در شرح وظایف وی قرار میگرفت او نیز بهتر رعایت می نمود.
اطلاعات یاد شده در برخورد با ضایعات و ظروف خالی مواد شیمیایی و بازیافت آن نیز حائز اهمیت است حتی فردی که می خواهد از بشکه خالی شده تینر برای مصارف دیگر استفاده کند باید روش کار را بداند . یک مثال واضح در این مورد حادثه ای است که کارگری می خواست با سنگ برش بشکه خالی تینر را دو نیم کند که بخارات تینر و جرقه موجب سوختن صورتش شد این عملکرد بویژه در مواردی که می تواند برای کارگران و محیط کار خطرآفرین باشد مهم است. براستی چه کسی پیگیری و تهیه این اطلاعات را بر عهده دارد. تا محیطی ایمن و کارگرانی سالم داشته باشیم؟ حوادث و بیماریهای گوناگونی در اثر بی اطلاعی و عدم رعایت برخی اصول اولیه ایجاد شده، ولی اکنون باید بکوشیم تا یک مدیریت ایمن در هنگام مصرف مواد شیمیایی ایجاد کنیم و بتوانیم افراد را به وظایف خویش آگاه کنیم.
غلظت ماده شیمیایی و زمان تاثیر آن-اثرات متفاوتی ایجاد می کند-هرچه غلظت و زمان تاثیر، بیشتر باشد اثرات آن حادتر و شدیدتر است.
تاثیر مواد شیمیایی ممکن است فوری و بلافاصله باشد یا اینکه پس از گذشت مدتی بروز نماید که این امر بستگی به نوع ماده شیمیایی و نوع تماس با بدن دارد. همیشه اطلاعات لازم مانند طرز مصرف، موارد مصرف، احتیاط و هشدارها، علائم مسمومیت، کمکهای اولیه، ترکیبات ماده شیمیایی، ماده موثره، LD50 ماده موثره در زمینه مواد شیمیایی پیرامون ما که با آن سروکار داریم می تواند به ما کمک نماید که چگونه عمل کنیم یا دلیل برخی از اعمال ناخواسته را بیابیم.
تجزیه و تحلیل خطرات هنگام مصرف
مواد شیمیایی به صور مختلف در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می گیرد و حتی می توان از مصرف مواد شوینده و پاک کننده در منازل نیز به عنوان پارامتر جزئی مواد شیمیایی نام برد اما به دلیل خطرات و حوادث آن مواد، می توان آنها را به عنوان ماده ای شیمیایی و خطرناک ذکر کرد.
در تجزیه و تحلیل ایمنی مشاغل که عبارتند از بررسی جزئیات روش کار آن شغل و خطرات کنترل نشده می باشد آموزش ایمنی آن بسیار موثر است. وقتی که خطرها شناخته شدند، راه حل دقیق باید مشخص شود که بعضاً ممکن است با ایجاد یکسری تغییرات فیزیکی و جابجایی و یا جایگزینی همراه باشد و یا با تغییراتی در شرایط کار جهت حذف یا به حداقل رساندن خطر ایجاد شود. مثل چیدن مواد بطور ایمن بر روی هم. البته اجرای اینگونه موارد نیاز به آموزش و وجود کادر متخصص دارد. هنگامی که جزئیات و آنالیز شغل و شرح آن نوشته می شود باید مسائل ایمنی و بهداشتکار در آنالیز شغل لحاظ شود تا بتوان با آموزش افراد شاغلی که در شغل کار با مواد شیمیایی هستند خطرات کار خود را بدانند و تدابیر مناسب رعایت گردد.
علائم و هشدارها
مسئولیت مدیریت ایمنی مواد شیمیایی و درمان مسمومیتها و پیشگیری از آلودگی محیطی با وزارت بهداشت و درمان می باشد که باید جهت ایجاد اهداف توسعه پایدار در کلیه محیطهای کاری که با مواد شیمیایی سروکار دارند اقدامات لازم برای ایجاد محیطی امن و سالم فراهم شود. باید اطلاعات پروفایل ایمنی شیمیایی MSDS و فهرست مواد شیمیایی آنها تکمیل و به روز باشد و برنامه ریزی منسجم در جهت کاهش حوادث و مسمومیتها انجام شود و با پیگیری در زمینه حذف آنها اطلاع رسانی به موقع صورت گیرد.
از سوی وزارت بهداشت و درمان باید سیستم مدیریت ایمنی در تمام زمینه ها تدوین و به مرکز ذیربط ابلاغ شود تا همگی با یک هدف واحد و انتخاب راه صحیح که همانا مدیریت صحیح ایمنی مواد شیمیایی است در جهت پیشگیری از حوادث و مسمومیتها اقدام کنند. تا بتوان به اهداف موردنظر رسید. با افزایش روز افزون مواد شیمیایی در تمام جهات یک ضرورت و اولویت احساس می شود تا بتوان از بحران آینده جلوگیری کرد. باید شناسایی و طبقه بندی مواد و الصاق بر چسب و برخی توصیه های ایمنی بر روی ظروف مواد شیمیایی درج گردد. تا حمل و نقل، انبارداری و مصرف، ایمن تر و با دقت بیشتری صورت گیرد.
هر چند که مسئولیت اصلی کنترل زیانهای ناشی از مصرف مواد شیمیایی از وظایف مدیریت سازمان می باشد ولی لازم است کلیه مدیران و شاغلان با هماهنگی و نظرات کارشناسی متخصصان مختلف از خسارات احتمالی جلوگیری کنند و از روشهایی که کمترین خطر را دارد استفاده نمایند. علائم و دستورهای ویژه به کارکنان آموزش داده شود تا در موقع استفاده از مواد شیمیایی بکار گیرند مثلاً در کارگاهی که جهت ایجاد گرمایش آن از ورود هوای گرم استفاده می شود نباید ظروف مواد شیمیایی در حال مصرف در جریان هوای گرم قرار گیرد زیرا موجب انتشار مواد در هوای کارگاه خواهد شد و هوای تنفسی را آلوده می کنند در چنین کارگاههایی استفاده از اتاقکی کوچک که مواد شیمیایی در حال مصرف در آن نگهداری شود وبه میزان مورد نیاز از آن برداشت شود بسیار مفید است و موجب خواهد شد بخارات کمتری در محیط پراکنده شود یا افراد ناآگاه با آن تماس نداشته باشند و یا اینکه اگر شاغلی دیگر مشغول کار باشد این مواد در مسیر حرکت او نخواهد بود و یا اینکه اگر بخواهد کاری انجام دهد از نظر واکنشهای شیمیایی مشکلی نخواهد داشت و یا مثلاً برخی افراد سیگاری رعایت نکرده و در محیط کار نیز مبادرت به کشیدن سیگار می کنند و ته سیگار خود را در محل کار پرتاب می نمایند همین ته سیگار در اکثر مواردی که از مواد شیمیایی استفاده می شود مشکلات آتش سوزی ایجاد نموده است که خسارات جانی و مالی بسیاری ایجاد می کند. پس آگاه نمودن پرسنل، اقدام مثبتی
می باشد که در این آگاهی باید زیانهای مختلف ناشی از ماهیت کار آشکار گردد. همچنین باید امدادرسانان از ماهیت مواد آگاه باشند تا بتوانند در مواقع ضروری نسبت به مهار عواقب حوادث آن اقدام کنند.
برخی مواقع تغییر در شرایط فرآیند استفاده از ماده شیمیایی ایجاد خطر می کند بدین صورت که شاید برخی مدیران دستورالعمل ویژه برای کار را درنظر نگرفته و تغییر شرایط فرآیند را همانند تعمیرات و جابجایی در نظر می گیرند در صورتیکه تعمیر و نگهداری با ایجاد تغییر در فرآیند متفاوت است و نیازمند بررسی می باشد و نباید توصیه های ایمنی را نادیده گرفت و برای حفظ کار به تعمیرات بسنده کرد.بلکه باید به نوع ماده شیمیایی و اثر آن بر بدن توجه کرد و به تناسب آن از روش کار مفید استفاده کرد و توجه به هشدارهای لازم که در مورد ماده شیمیایی که به صورت برچسب برروی آن انجام شده الزامی است و مصرف کننده باید دقت نماید ماده ای که استفاده می کند روی ظرف آن هشدارهای لازم ذکر شده باشد البته وجود این علائم و هشدارها نشان دهنده ماده شیمیایی می باشد و باید مصرف کننده حتماً آنها را مطالعه کند تا از ماهیت آن آگاهی یافته و بتواند خطرات آن را شناسایی کند و آن نشانه کیفیت و یا تبلیغ آن ماده شیمیایی نمی باشد و ضرورت شناخت آن ماده شیمیایی را نشان می دهد.

*مراقبتهای بهداشتی
افرادی که در تماس با مواد شیمیایی قرار دارند باید حداقل هر شش ماه یکبار معاینات دوره ای را انجام دهند و کلیه تستهای لازم متناسب با نوع ماده شیمیایی در نظر گرفته شود و نتایج حاصله مورد بررسی قرار گرفته و تک تک افراد تحت نظر باشند تا قبل از تاثیر مواد روی افراد پیشگیری لازم انجام شود. ایمن سازی محیط کار و جلوگیری از عوامل زیان آور کار در محیطهای شیمیایی به مراتب مقرون به صرفه تر از پرداخت خسارات و زیانهای ناشی از حادثه و بیماری است یکی از راههای جلوگیری از این قبیل حوادث انجام آموزش بهداشت می باشد که می تواند نقش ارزنده ای در جلوگیری از حوادث شیمیایی ایفاء کند غفلت و بی احتیاطی در کار غالباً حوادثی را بوجود می آورد که با رعایت قوانین و استاندارها می توان از وقوع حوادث پیشگیری کرد. شاید بتوان گفت در هنگام بروز حادثه یک وضعیت سردرگم و گیج کننده ای در محل ایجاد می شود و وقوع حادثه را محال تلقی می کنند و کمتر کسی آن را باور دارد. بنابراین اینجاست که اهمیت رعایت مقررات ایمنی و بهداشتکار آشکارتر می نماید. بنابراین نباید هیچ موضوعی را ناچیز شمرده و غفلت کرد.
قوانین مدیریتی باید بصورتی باشد که تنها افرادی اجازه حضور در محل کار شیمیایی را داشته با شند که به آنها مربوط می شود. و هیچ دلیلی ندارد که محل تجمع و استراحت عده ای در این محل باشد بلکه باید از توقفهای بیهوده جلوگیری شود. استفاده از وسایل حفاظتی مانند ماسک و فیلتر و یا سیستمهای تهویه و تصفیه موقع استفاده از برخی مواد شیمیایی لازم است. همچنین در محلهایی که مواد شیمیایی و سمی بکار می برند باید بدنه دیوار کارگاه تا یک متروشصت سانتیمتر ارتفاع از کف زمین قابل شستشو باشد.

نتیجه گیری:
مدیریت باید اطلاعات کافی در زمینه مواد شیمیایی مورد استفاده را فراهم سازد و با ارزیابی خطرات مربوط به هر ماده، احتیاطات لازم را بعمل آورد و برای تمام مواد برگه های اطلاعات ایمنی فراهم کند. تنها باید موادی به محل کار وارد شوند که مطابق با قوانین مواد شیمیایی بصورت صحیح و مناسب بسته بندی شده و دارای برچسب باشند و خطرات مربوط به آنها در نظر گرفته شود. برگه اطلاعات ایمنی مواد شیمیایی باید همراه با ماده شیمیایی در دسترس همه کارکنان آن محل قرار گیرد.
با بازرسی فیزیکی از کل محل کار باید لیست موجودی کلیه مواد شیمیایی تهیه گردد پس از اینکه مواد لیست شدند باید بررسی شود که برگه اطلاعات ایمنی مواد برای آنها موجود و مهیا می باشد و ارزیابی ریسک آنها بعمل آمده و اقدامات کنترلی لازم صورت گیرد و همچنین برنامه نظارت بر عملیات به اجرا گذاشته شود. سرانجام باید مدارک و سوابق بررسی شده، تا از نگهداری پرونده های ضروری اطمینان حاصل گردد.
لازم است که تنها افراد با صلاحیت، ارزیابی فعالیتهای مربوط به مواد مصرفی در محل کار را طبق قوانین کنترل مواد خطرآفرین برای سلامت افراد بعمل آورند. به علاوه باید حفاظت فردی افراد را در نظر گرفته و بر طبق قوانین، وسایل حفاظت فردی مورد استفاده را ارزیابی نمایند. برای این عمل لازم است سمیت هر ماده مصرفی، میزان مواجهه، تعداد افراد در معرض و مدت زمان مواجهه شناسایی گردد.
حفاظت فردی با بازنگری کارهای مختلف و با استفاده از برگه ثبت تشخیص خطرات قابل ایجاد شود در این برگه هر قسمت از بدن که تحت تاثیر خطر وارده قرار می گیرد ثبت می شود. هنگامی که خطرات کار، شناسایی شدند لازم است که اقدامات کنترلی مناسب برای جلوگیری از خطرات و آسیبهای ناشی از آنها ارزیابی شود.
در تدوین یک سیستم مدیریت ایمنی این نکته ضروری است که طرح این سیستم در مرحله اول فعالیت قرار گرفته و سلسله مراتب آن بصورت زیر باشد

طرح
سیستم
مدیریت ایمنی
خط مشی ایمنی
برنامه ها و دستورالعملهای ایمنی
آموزشهای شغلی و روشها
عملیات ایمن
سلسله مراتب فعالیتهای ایمنی

این سیستم مدیریت بیانگر تمامی خط مشی ها، دستورالعملها می باشد و باید ایمنی عملیات تضمین گردد و اقدامات برنامه ریزی و سازماندهی، اجرا، اعمال گردد و بسوی اهدافی روشن و صریح که توسط مدیریت انجام می شود هدایت گردد. همیشه برای انجام یک فعالیت ایمن نیاز به یک محل ایمن کار می باشد تشریح این مطلب که چگونه فعالیت ایمن صورت گیرد باید در مبحث سیستم ایمنی که بعنوان سندی بیانگر تمامی خط مشیها و برنامه ها می باشد گنجانده شود.
منابع:
1-مقاله ایمنی مواد شیمیایی تهیه و تدوین: اداره پیشگیری از عوامل زیان آور شیمیایی
2-کتاب سیستم های ایمنی ترجمه دکتر همایون لاهیجانیان
برگرفته از سایت:بهداشت حرفه ای ساوه
ابراهیم ندرلو مدیر سایت مهندسی بهداشت محیط و صنعتی - موژ

مدیریت بین المللی مواد شیمیائی

ا پذیرش برنامه " رهیافت راهبردی مدیریت بین المللی مواد شیمیائی(SAICM) " کشور جمهوری اسلامی ایران همراه 120 کشور دیگر در اجلاس 2006 دبی ، اجرای برنامه های ایمنی شیمیائی مرکز سلامت محیط و کار ، راه هموارتری را طی خواهد نمود.
یکی از اصلی ترین برنامه های مدیریت ایمنی شیمیائی دستیابی به اطلاعات جامع و وضعیت موجود کشور در قبال برنامه ایمنی شیمیائی می باشد . براین اساس و پس از اجلاس دبی ، چهارچوب بین المللی تدوین نمایه ملی ایمنی شیمیائی ( پروفایل ایمنی شیمیائی ) ارائه شده از سازمان بین المللی (UNEP) ترجمه و در کارگاه 2 روزه برنامه ریزی استراتژیک مدیریت ایمنی شیمیائی در 9 و 10 اسفند 1385 به کارشناسان 41 جوزه دانشگاهی معرفی و نحوه تدوین ، ارائه شد.طرح کشوری تدوین نمایه ایمنی شیمیائی از طریق ابلاغ وزیر محترم بهداشت درمان و آموزش پزشکی طی مکاتبه 38720 مورخ 9/2/86 به کلیه دانشگاههای علوم پزشکی کشور ابلاغ شده است. موضوع تدوین نمایه ایمنی شیمیائی استانها از طریق شورای برنامه ریزی و توسعه استان توسط روسای دانشگاهها طرح و با تشکیل کمیته های راهبری و پایش ، تهیه خواهد شد.پیش بینی می شود در اجرای این طرح کشوری با همکاری بیش از 1500 نفر از کارشناسان و مدیران اجرائی استان ها تهیه گردد.
برگرفته از سایت:بهداشت حرفه ای ساوه
ابراهیم ندرلو مدیر سایت مهندسی بهداشت محیط و صنعتی - موژ

کروم ( Chromium )

فرم فلزی کروم در سال 1797 میلادی کشف شد . این فلز دارای ظرفیت های مختلفی می باشد که عوارض آن نیز مرتبط با ظرفیت آن متفاوت می باشد . بیشترین شکل کروم به فرم کروم 2 و 3 و 6 ظرفیتی می باشد ( از آنجائی که کروم دوظرفیتی به کروم 3 ظرفیتی ( تری والان ) تبدیل می شود بنابراین بیشترین مواجهات را می توان به کروم 3 ظرفیتی ( تری والان ) ، 6 ظرفیتی ( هگزاوالان ) تقسیم نمود . به طور کلی آلیاژهای کروم مانند Stainless Steel ( که حاوی کروم ظرفیت صفر و کروم تری والانت می باشد ) سمیت کمتری نسبت به ترکیبات هگزاوالان کروم دارند . بیشترین مواجهات با کروم در صنعت ، مواجهات تنفسی و پوستی می باشد که از این مواجهات می توان به صنایع تولید کننده Stainless Steel و یا جوشکاری بر روی این آلیاژ اشاره نمود . از دیگر مواجهات با Mist کروم میتوان آبکاری را ذکر نمود که مواجهات با تری اکسید کروم ( Cro 3 ) مطرح می باشد . در مواردی که از پیگمانهای رنگی با پایه کروم استفاده می شود معمولاً کرومات سرب و روی بکار برده می شود که حاوی کروم 6 ظرفیتی می باشد و معمولاً پیگمانهای زردرنگ را تشکیل می دهند . سایر صنایعی که احتمال مواجهه با کروم وجود دارد شامل رنگ های نساجی ( معمولاً اکسید کروم ( Cr2o3 ) و سولفات کروم ) و همچنین در صنایع شیشه سازی ( فرم انعکاسی شیشه ) و همچنین در تولید سیمان این فلز بکار می رود .
عوارض بالینی کروم
عوارض کروم بستگی به ظرفیت کروم دارد و فاکتور مهم و تعیین کننده در آن قدرت نفوذ آن می باشد و فاکتور مهم دیگری نیز که بر قدرت نفوذ آن تاثیر دارد میزان حلالیت در آب این ترکیبات می باشد .
کروم 6 ظرفیتی براحتی از پوست سالم جذب می شود در حالیکه کروم 3 ظرفیتی تنها از پوست آسیب دیده جذب می شود . بنابراین گرچه کروم 3 ظرفیتی کارسینوژن می باشد ولی از آنجائی که قدرت نفوذ کمی به پوست دارد در محیط کار به عنوان کارسینوژن مطرح نمی باشد و تنها فرم 6 ظرفیتی کروم در محیط کار قدرت نفوذ به پوست دارد و وارد سلول می شود و سپس در داخل سلول به کروم 3 ظرفیتی ( فرم کارسینوژن) تبدیل می گردد . بنابراین احیاء داخل سلولی کروم 6 ظرفیتی عوارض کارسینوژیسته آن را افزایش میدهد در حالیکه احیاء خارج سلولی کروم 6 ظرفیتی به عنوان یک عامل حفاظتی مطرح می باشد .

عواملی که سبب افزایش جذب پوستی کروم می گردند شامل : افزایش PH ( در محدوده قلیایی ) ، التهابات پوستی ، زخم های باز ، از دست دادن رطوبت و چربی نرمال پوست و همچنین حلالیت ، مدت مواجهه و غلظت و PH آن در زمان مواجهه تاثیرگذار می باشد .
مهمترین مواجهات تنفسی که منجر به عوارض تنفسی از قبیل تحریک مخاطات تنفسی تا سرطان های راههای هوایی فوقانی و ریه می گردد شامل مواجهات با کرومات های 6 ظرفیتی می باشد .
کروم جذب شده اساساً از طریق ادرار دفع می شود و به طور متوسط نیمه عمر 41 – 15 ساعت دارد ولی در مطالعات Kinetic سه مدل مجزای زمانی برای دفع کرومات ها مطرح می باشد و اندازه گیری کروم ادرار ، بیشتر مواجهات اخیر با کروم را مطرح می سازد .
سایر روش های دفع کروم از طریق مدفوع ، تعریق و پوست و مو می باشد و گرچه این ماده در اکثر بافتها یافت می گردد ولی محل اولیه ذخیره کروم در کبد ، طحال ، عضلات ، چربی و استخوان میباشد.
- ترکیبات غیرقابل حل کروم (insolube) مانند دی کرومات تالیوم از آنجائیکه قدرت نفوذ کمتری دارند معمولاً ضرر کمتری دارند .
- ترکیبات بسیار حلال کروم ( highly solube ) مانند تری اکسید کروم ( cro 3 ) ، یا کرومیک اسید میتوانند ضایعات بسیار خورنده برای پوست و مخاطات ایجاد نمایند و ایجاد تحریک مخاطات و اولسر پوستی و همچنین درماتیت تحریکی و آلرژیک ایجاد نمایند ولی از آنجائیکه به سرعت از جریان خون حذف می شوند فرصت کمتری برای ورود به سلول و ایجاد تاثیرات سرطانزایی دارند.
- ترکیباتی از کروم که دارای حلالیت کم یا متوسط می باشد ( slightly or Moderately soluble ) میباشند مانند کرومات کلسیم ، بیشترین ریسک کانسر ریه را دارند و از سایر ترکیبات سرطانزای کروم می توان به کرومات های سرب و روی اشاره نمود .
اشکال کروم فلزی و کروم 3 ظرفیتی به عنوان ایجاد کننده کانسرهای ریوی و طبقه بندی نشده اند و در گروه 3 طبقه بندی IARC قرار دارند و بیشترین عوارض کانسروژینک کروم مربوط به فرم 3 ظرفیتی آن می باشد که معمولاً دوره کمون بیشتر از 20 سال دارد . کرومات ها علاوه بر کانسر ریه قادر به ایجاد کانسر در مجاری فوقانی تنفسی ( مانند سینوس ها ) نیز می باشند .
سایر عوارض پوستی کروم شامل ایجاد درماتیت های تحریکی و تماسی و همچنین اولسرهای پوستی ناشی از کروم می باشد ( Chrome hole ) که معمولاً علیرغم ایجاد ضایعات عمیق و punched out ، نسبتاً بدون درد می باشند و احتمال ایجاد عفونت های ثانویه باکتریال بر روی زخم های فوق وجود دارد و ممکن است برای ترمیم ضایعات ، قطع مواجهات برای چند ماه ضرورت داشته باشد و باید تا زمان بهبود کامل اولسرهای ناشی از کروم مواجهات قطع گردد . زخم های پوستی ناشی از کروم معمولاً بر مناطقی که بیشترین مواجهات وجود دارد ایجاد می گردد که می توان به برجستگی های استخوانی بر سطح دست و ساعد اشاره نمود .
عارضه دیگر ترکیبات کروم شامل تحریک مخاطات و ایجاد علایمی مانند اریتم گلو ، تحریک ملتحمه ، خارش و زخم مخاط بینی و در مواجهات بالا پرفوراسیون سپتوم بینی اشاره نمود و از آنجائی که در بسیاری از موارد صدمات به غضروف بینی در قسمت قدامی آن نمی باشد ممکن است دفورمیتی خارجی را به صورت مشهود ایجاد ننماید و ممکن است در مواجهات اولیه با Mist اسید کرومیک تنها شاهد نواحی پراکنده اریتماتو بر روی مخاط بینی باشیم که در صورت بستن سوراخ بینی توسط دست و ایجاد دم به کمک بینی احساس سوزش و درد شدید ایجاد می گردد .
از دیگر عوارض کروم ایجاد اختلال بویایی و زرد شدن دندان و زبان در طی مواجهات حاد و همچنین ایجاد ژنژیویت ، پریودنتیت و کراتیت ، کونژکتیویت ، برونشیت مزمن و انقباض برونش ها ، پولیپ بینی و سینوزیت در مواجهات مزمن می باشد .
عوارض کلیوی کروم شامل صدمه به لوله های پروگزیمال کلیوی می باشد که سبب افزایش دفع بتادو میکروگلوبولین می گردد که این تغییرات توبرلی معمولاً با قطع مواجهه قابل بازگشت می باشند .
معاینات و آزمایشات لازم برای افرادی که مواجهه با کروم دارند :
جهت بیولوژیک مانیتورینگ تنها مقایسه کروم ادرار در ابتدا و انتهای شیفت کمک کننده می باشد (سطح کروم به علت رژیم غذایی در بین افراد متفاوت می باشد ) ولی به طور کلی در صورتیکه هدف اندازه گیری مواجهات اخیر با کروم 6 ظرفیتی باشد اندازه گیری کروم ارتیروسیت کمک کننده می باشد زیرا کروم 3 ظرفیتی قادر به ورود به سلولهای خونی نمی باشد .
به طور کلی در مورد افرادی که مواجهات با کروم 6 ظرفیتی دارند ، موارد زیر جهت معاینات بدو استخدام توصیه می گردد .
الف ) اخذ شرح حال دقیق از نظر مواجهات و عوارض ناشی از کروم در مشاغل قبلی
ب ) در معاینات توجه دقیق روی پوست ، مخاطات و ریه توصیه می گردد و در هر وضعیتی که سبب افزایش عوارض ناشی از کروم می گردد ( مانند سیگار کشیدن ، آسم ، درماتیت ، حساسیت قبلی به کروم ) باید مورد توجه قرار گیرد و در صورت لزوم عدم مواجهه با کروم جهت شغل فعلی مورد بررسی قرار گیرد .
ج ) گرافی ریه در نمای قدام و لترال
د ) اسپیرومتری
ذ ) آزمایشات خون شامل CBC و تست های کبدی و کلیوی
و ) آزمایش ادرار و بررسی سطح پروتئین ، گلوکز و سدیمان و وزن مخصوص آن
در معاینات دوره ای تمامی موارد بالا بجز گرافی ریه به صورت سالیانه تکرار گردد و انجام گرافی ریه و سیتولوژی خلط بعد از 10 سال ( باتوجه به دوره کمون سرطان ریه ) توصیه می گردد .
در مورد افرادی که با ترکیبات 2 یا 3 ظرفیتی کروم مواجهه دارند اگر سابقه ای از مشکلات پوستی یا تنفسی دارند ارزیابی های لازم قبل از شروع بکار ضروری می باشد .
نکات قابل توجه دیگر جهت پیشگیری از عوارض کروم شامل :
1) استفاده از مواد آلترناتیو دیگر بجای کروم و در صورت عدم امکان جایگزینی استفاده از کروم 3 ظرفیتی بجای کروم 6 ظرفیتی در صورت امکان پیشنهاد می گردد .
2) کاهش مواجهات بوسیله روشهای کنترل مهندسی
3) آموزش کارگران در مورد اهمیت بهداشت فردی و استفاده مناسب از وسایل حفاظت فردی
4) معاینات منظم و توجه به شناسایی علایم تحریکی پوست و مخاط در مراحل اولیه
5) تبدیل کروم 6 ظرفیتی به 3 ظرفیتی به کمک احیاء کننده ها ( مانند ویتامین C ) و یا اضافه کردن فروس سولفات ( Feso 4 ) به سیمان جهت کاهش عوارض پوستی .

کیوان شریفی
متخصص طب کار و بیماریهای شغلی
برگرفته از سایت:بهداشت حرفه ای ساوه


ابراهیم ندرلو مدیر سایت مهندسی بهداشت محیط و صنعتی - موژ

طبقه بندی کد رنگ انبارش مواد شیمیایی

طبقه بندی کد رنگ انبارش مواد شیمیایی
در جهت استاندارد کردن سیستم انبارش مواد شیمیایی سیستم کد رنگ های زیر توصیه می شود :
J.T.BAKER SAF-T-DATA
سیستم برچسب گذاری بر اساس استفاده از رنگ ،عکس و شماره برای تشخیص خطرات ،شرح اقدامات پیشگیرانه و ترتیب توصیه شده برای انبار می باشد در امریکا این روش طبقه بندی مواد از بین دیگر روشها به وسیله کارخانه ها انتخاب شده است :
آبی برای سلامتی خطرناک (سمی ) در منطقه ایمن برای مواد سمی نگهداری شود.
قرمز خطر اشتعال .نقطه اشتعال 100> درجه فارنهایت.
زرد خطر واکنش.در منطقه ایزوله از مواد آتش گیر و قابل اشتعال انبار شود .
سفید خطر خورندگی.در محل مقاوم در برابر خورندگی انبار شود .
نارنجی خطر جدی ندارد .ممکن است در محل عمومی انبار شود .
راه راه مورب ناسازگار با دیگر موادی که در این گروه قرار دارند و باید جدا از هم انبار شوند.
سبز انبار عمومی .مواد با خطر برای سلامتی ،حریق یا واکنش پذیری کمتراز2در
طبقه بندی ♣
بنفش مواد آلوده
NFPA♣
0= بی خطر
1= با مخاطره کم
2= مخاطره آمیز
3= خطرناک
4= بسیار خطر ناک

نکته :
مواد با برچسب راه راه باید بر مبنای خاص توزیع شوند و دیگر خصوصیات ماده نیز برای تصمیم گیری در مورد محل انبار باید مد نظر قرار گیرد برای مثال :
مایعات قابل اشتعال برچسب قرمز کامل دارند در حالی که فلز سدیم بر چسب قرمز راه راه دارد .
عوامل اکسنده بر چسب زرد کامل دارند در حالی که مواد کاهنده بر چسب زرد راه راه دارند .
اسید های قوی بر چسب سفید کامل دارند در حالی که باز ها برچسب سفید راه راه دارند.
برگرفته از سایت:بهداشت حرفه ای ساوه
ابراهیم ندرلو مدیر سایت مهندسی بهداشت محیط و صنعتی - موژ

در برخورد با خطاهای انسانی به چهار اصل توجه مهم نمایید

دنبال علت خطا باشید نه خاطی
سعی کنید حتی الامکان از فرد خاطی بخواهید که خود مشکل را رفع و رجوع کند
مشکل را مشکل سازمان بدانید نه مشکل شخص
پیش آمدن مشکل را فرصتی برای بهبود عملکرد سازمان بدانید
برگرفته از سایت:بهداشت حرفه ای ساوه
ابراهیم ندرلو مدیر سایت مهندسی بهداشت محیط و صنعتی - موژ

حفاظت از دستگاه تنفسی

رسپیراتور چه می باشد؟
رسپیراتور وسیله ای می باشد که روی دهان ، بینی یا تمام صورت یا سر قرار می گیرد و آنها را در مقابل هوای آلوده محافظت می نماید. انواع آن به شرح ذیل می باشد:
 رسپیراتورهای که به طور محکم برروی صورت می نشینند: نیم ماسکها ( فقط دهان و بینی را پوشش می دهند ) ، تمام صورت ( تمام صورت را از بالای پیشانی تا زیر چانه را پوشش می دهند )
 رسپیراتورهای که به طور محکم برروی صورت قرار نمی گیرند : شامل هودها و هملتهای که تمام سر را می پوشانند .
علاوه بر‌ آن دو دسته مهم رسپیراتورها به شرح ذیل می باشند:
 تصفیه کننده های هوا : که آلاینده ها زا از هوا جدا می سازد.
 تامین کننده های هوا‌ : که هوای تمیز و قابل استنشاق را از یک منبع بدون آلودگی تامین می نماید. براساس یک قاعده کلی، رسپیراتورهای تامین کننده هوا در زمان مواجهه با آلاینده های خیلی خطرناک استفاده می شوند .

چرا کارگران به رسپیراتورها نیاز دارند؟
زمانی که کارگران مجبورند در محیطی با اکسیژن نا کافی یا دارای گرد و غبار ، فیوم، دود ، میست ، گاز و بخار و یا اسپری های مضر فعالیت نمایند، نیاز به رسپیراتور دارند . این مواد خطرناک می توانند باعث بروز سرطان ، نارسایی های ریوی ، بیماری و یا مرگ گردند.
در مکانهای که مواد سمی وجود دارند و اقدامات کنترلی در جهت حذف یا کاهش این مواد ناکافی باشند، استفاده از رسپیراتورها ضروری می باشد . برخی از رسپیراتورهای تامین کننده هوا ، در محیط هایی که کمبود اکسیژن دارند نیز استفاده می گردند . در مواجهه با هوای آلوده یا کم اکسیژن ، به سرعت فرد دچار افزایش ضربان قلب و افزایش تنفس ، کاهش سطح هوشیاری یا حس تعادل می گردد. هنگامی که فرد مشغول فعالیت مخاطره آمیزی باشد مانند بالا رفتن از نردبان ، کاهش لحظه ای حس تعادل می تواند حادثه ساز باشد .

چه زمان کارگران می بایست از رسپیراتور استفاده نمایند؟
کارگران زمانی نیاز به استفاده از رسپیراتورها دارند که اقدامات مهندسی و عملیاتی قادر به کنترل موثر آلاینده های هوای محیط کار نباشند .استراتژی های کنترل آلاینده ها شامل ایزوله یا محدود کردن فرآیند آلوده ، خارج کردن هوای آلوده یا جایگزینی مواد با سمیت کمتر می باشد.
رسپیراتورها ایجاد محدودیت می نمایند و جز اقدامات کنترل مهندسی موثر محسوب نمی گردند. در مواقعی که با اقدامات کنترلی نمی توان غلظت آلاینده را به حد استاندارد شغلی رساند ، مانند زمان عملیات تعمیر و نگهداشت ، شرایط اضطراری ، زمان نصب اقدامات کنترل مهندسی، رسپیراتورها بهترین یا تنها راه کاهش میزان مواجهه کارگران می باشند. در مواردی که کنترل های مهندسی نتواند غلظت آلاینده را به زیر حد استاندارد شغلی برسانند ، استفاده از رسپیراتورها الزامی می باشند .
در جاهایی که استفاده از رسپیراتورها نیاز می باشد ، می بایسیت یک روش اجرایی ویژه جهت اطمینان از اثر بخشی این تجهیزات لحاظ گردد.

چگونه می توان از مناسب بودن وسایل حفاظتی اطمینان حاصل نمود؟
استاندارد رسپیراتورهای OSHA کارفرمایان را ملزم می سازد که در مواقعی که کارگران می بایست از رسپیراتورها استفاده نمایند ،‌برنامه ای موثر در مورد رسپیراتورها تدوین و اجرا نمایند . مخاطرات مختلف ، رسپیراتورهای متفاوتی نیاز دارند و کارگران مسئول استفاده از رسپیراتورهای مناسب و پیروی از برنامه حفاظت تنفسی می باشند.
این استاندارد ، دارای الزاماتی نظیر برنامه های مدیریتی ، دستورالعمل های ویژه محیط کار ،‌ انتخاب رسپیراتور ، آموزش کارگران ، تست های فیت شوندگی ، ارزیابی پزشکی ، طریقه استفاده از رسپیراتور ، تمیز کردن ، نگهداری و تعمیر می باشد.
کارگران باید تا زمانیکه کنترل های مهندسی اجرا شوند ، از رسپیراتورها استفاده نمایند. در صورتیکه کنترلهای مهندسی اجرا نشوند ، کارفرمایان موظف به تهیه رسپیراتور می باشند و برای حفظ سلامتی تا زمانیکه لازم است ، کارگران می بایست از آنها استفاده نمایند. برای یک محیط کار ویژه می بایست لوازم حفاظتی به طور مناسب انتخاب ، استفاده و نگهداری گردند . علاوه به آن کارفرمایان می بایست در تمام جنبه های برنامه حفاظت تنفسی، کارگران را آموزش دهند.

روند اطمینان از اثر بخش بودن رسپیراتورها :
چگونه می توان برنامه حفاظت تنفسی را بهبود بخشید :
اولین هدف مرور برنامه حفاظت تنفسی ، جلوگیری از تماس با گرد و غبار ، فاگ ، فیوم ، میست ، گازها و بخارات و اسپری های مضر و جلوگیری از بیماریهای شغلی است .
مدیر برنامه ، مسئول اجرای برنامه می باشد . برای اینکه این فرد بتواند بر اجرای برنامه نظارت داشته باشد ، می بایست اطلاعات کافی در مورد رسپیراتورها داشته باشد .
در برنامه ها و یا شرکتهای بزرگ ، مدیریت واحدهای بهداشت صنعتی ، مرکز درمانی ،‌ مهندسی ایمنی یا واحد آتش نشانی باید مدیریت این برنامه را بر عهده بگیرند .
هر برنامه حفاظت تنفسی می بایست در خصوص آموزش تمامی کاربران تاکید داشته باشد . کارفرمایان می بایست این آگاهی را بدهند که رسپیراتورها عامل خطر را حذف نمی نمایند . اگر رسپیراتورها آسیب ببینند ، کاربر در تماس فراتر از حد مجاز با مواد خطرناک قرار می گیرد . بخاطر اینکه درصد آسیبهای احتمالی کاهش یابند ، رسپیراتورها می بایست خوب روی صورت محکم شوند و در محیط مناسب و پاکیزه نگهداری شوند .
کارفرمایان و کارگران باید بدانند که رسپیراتورها هزینه بر و دارای محدودیت می باشند . کارگران مجاز به تغییر یا برداشتن رسپیراتور ها نمی باشند حتی اگر احساس ناراحتی نمایند .

یک برنامه کارا دارای فاکتورهای ذیل می باشد :
• نوشتن دستورالعملهای ویژه محیط کار
• ارزیابی برنامه
• انتخاب رسپیراتورهای مناسب مورد تایید NIOSH
• آموزش
• آزمایش محکم شدن روی صورت
• بازرسی ، تمیز کردن ، نگه داری و انبارش
• ارزیابی پزشکی
در هر جایی که مطابق استاندارد OSHA ، کارگران نیاز به استفاده رسپیراتورها دارند می بایست برنامه حفاظت تنفسی اجرا گردد . برای اطمینان از اینکه کارگران به طور مناسب و ایمن از رسپیراتورها استفاده می نمایند ، کارفرما می بایست کاربران را با دستورالعملهای استفاده از رسپیراتورها آشنا گرداند .
در محل کارهایی که حد تماس کمتر از حدود مخاطره آمیز اند ، ولی کارگران بطور داوطلبانه از رسپیراتورها استفاده می نمایند نیز می بایست برنامه ای با جزئیات کامل در خصوص راهنمایی کاربران رسپیراتورها تدوین گردد . کارفرمایان می بایست ارزیابی نمایند که خود رسپیراتورهای مصرفی برای کارگران مضر نباشد و اگر چنین بود ، کارفرما می بایست کارگران را مورد ارزیابی پزشکی قرار دهند و اگر نیاز بود به وسیله جزئیات برنامه ، استفاده از رسپیراتورها را محدود نمایند . کارفرمایان می بایست کارگرانی را که بطور داوطلبانه از رسپیراتورها استفاده می نمایند ، از مفاد پیوست استاندارد حفاظت تنفسی OSHA مطلع سازند .
کارفرمایان می بایست به طور مرتب اثر بخشی برنامه را مورد ارزیابی قرار دهند و اگر نیاز باشد دستورالعمل را بازنگری نمایند . یک تیم مدیریت می تواند این ارزیابی های دوره ای را مدیریت نماید .

چگونه می توان رسپیراتور مناسب انتخاب نمود :
• نوشتن دستورالعملهای ویژه محل کار
• شناسائی آلاینده ها و مقادیر آنها
• توجه به فاکتورهای تاثیر گذار بر کارآیی رسپیراتورها
• انتخاب رسپیراتور مناسب مورد تایید NIOSH
• آموزش
• اندازه گیری های محیط کار
• استانداردهای کیفی هوا NIOSH

رسپراتورها می بایست مطابق با روش مورد تایید NIOSH استفاده گردند . در هنگام انتخاب رسپیراتورها ،‌ کارفرمایان می بایست به خواص فیزیکی و شیمیایی آلاینده ها ، سمیت و غلظت مواد خطرناک و درصد اکسیژن موجود در هوا توجه نمایند . از دیگر فاکتورهای انتخاب ، می توان از نوع و مقدار مخاطرات ، میزان کار ،‌ محل هایی که می بایست استفاده گردند ، جابجایی ، الزامات و شرایط کاری ، محدودیت و مشخصات رسپیراتورهای موجود نام برد .
در رسپیراتورها ، فیلترها یا جاذبهایی به عنوان تصفیه کننده هوا استفاده می گردند که مواد مضر را از هوا بر می دارند . آنها از ماسکهای یکبار مصرف تا وسایل پیشرفته متغیرند . این وسایل نمی توانند تولید اکسیژن نمایند ، بنابراین نباید در محیطهایی با اکسیژن کم یا دیگر محیطهایی که به سرعت سلامتی را به خطر می اندازند استفاده گردند .
رسپیراتورهای تامین کننده هوا برای تهیه هوای قابل تنفس از منبع پاک یا دیگر محیطهای بدون آلودگی محل کار طراحی گردیده اند شامل : رسپیراتورهای تامین کننده هوا ( SAR ) یا وسایل تولید کننده هوا ( SCBA ) می باشند .
زمان انجام فعالیت ، شامل زمان مورد نیاز برای ورود و خروج به محیط آلوده ،‌ یکی از فاکتورهای مهم در تعیین نوع رسپیراتور می باشد . برای مثال SCBA ، ماسک ضد گاز و کارتریجها در دوره نسبتا کوتاهی می توانند استفاده گردند . به عبارت دیگر ، رسپیراتورهای تامین کننده هوا که به وسیله یک کمپرسور و شلنگ هوا را تامین می نمایند ، برای دوره زمانی طولانی قابل استفاده می باشند . اگر غلظت آلاینده کم باشد ، رسپیراتورهای دارای فیلتر ضد گرد و غبار می تواند بدون نیاز به جایگزینی برای مدت طولانی استفاده شوند . در صورتیکه غلظت آلاینده بالاتر باشد ، رسپیراتورهای تامین کننده هوا نظیر فشار مثبت SAR ، محافظت بهتری برای مدت طولانی ارائه می دهند .
رسپیراتورهای تامین کننده هوا ( SAR ) نیاز به توجه به زمان پر شدن ظرفیت فیلتر ، برنامه زمانبندی تعویض فیلتر ، توجه به تاریخ انقضاء ندارند . اما موارد مذکور می بایست در مورد رسپیراتورهای تصفیه کننده هوا مورد توجه قرار گیرند .
رسپیراتورها نباید توانایی کارگران را در بینایی ، شنوایی ، ارتباطات و انجام کار ایمن مختل سازند . به عنوان مثال رسپیراتورهای تامین کننده هوا ( SAR ) ممکن است توانایی حرکتی را محدود سازند و خطرات دیگری ایجاد نمایند . SARS با رول شلنگ ، محدوده عملیاتی کارگر را محدود می سازند و در تماس با ماشین آلات ممکن است با گیر کردن شلنگ ایجاد خطر نمایند . همچنین در SCBA ، سیلندر هوای فشرده سنگین و بزرگ می باشد که ممکن است بالا رفتن و حرکت در فضای بسته را محدود سازد . همچنین وزن سیلندر هوای فشرده ، باری اضافه بر دوش کارگر می باشد .
فاکتور دیگر قابل توجه در استفاده از رسپیراتورها ،‌ میزان هوای تامین شده می باشد . میزان کار کارگر ، مقدار هوای تنفسی را در دقیقه تعیین می نماید . حجم هوای تامین کننده نیازهای تنفسی کارگر و زمان استفاده از رسپیراتورهای تامین کننده هوا نظیر SCBA و SAR خیلی مهم می باشد . زیرا این حجم تعیین کننده زندگی کاربر می باشد .
همچنین در استفاده از SAR با جریان ثابت ،‌ میزان حداکثر فلو مهم می باشد . به منظور ایجاد فشار مثبت می بایست فلوی هوای تامین شده بیشتر از حداکثر فلوی تنفسی باشد .
مقاومت بالای تنفس در رسپیراتورهای تصفیه کننده هوا در شرایط کار سخت به ویژه در هوای گرم و مرطوب موجب سختی تنفس کارگر می شود . به منظور کاهش فشارهای اضافی بر روی کارگر می بایست تا حد امکان از رسپیراتورهای سبکتر که حداقل مقاومت تنفسی را ایجاد می نمایند استفاده گردد .
SCBA و تعدادی از رسپیراتورهای شیمیایی کانیستردار ، در هنگام انقضای مصرف ، هشدار می دهند که ممکن است به صورت درجه فشار ، تایمر با آلارم صوتی ،‌ یا یک شاخص رنگی نشان دهنده تاریخ انقضاء در کارتریج یا کانیستر باشد . استفاده کننده می بایست عملکرد و محدودیتهای هر نوع از تجهیزات هشدار دهنده را بداند . در مورد خیلی از ماسکهای ضد گاز و رسپیراتورهای کارتریج دار که بدون تجهیزات هشدار دهنده می باشند ، کارفرما باید برنامه زمان بندی تعویض کانیستر یا کارتریج را برقرار نماید . به علاوه کارگران باید هر شیفت کاری را با کارتریجها و کانیسترهای جدید شروع نمایند .

کاربردهای ویژه رسپیراتورها چه می باشد :‌
در لیست زیر ، اطلاعات ساده ای در مورد مشخصات و فاکتورهای انتخاب رسپیراتورها ارائه شده است . غلظت آلاینده یا اندازه ذرات نیز مشخص شده است . تعدادی از استانداردهای OSHA اطلاعات دقیقتری در مورد انتخاب رسپیراتورها ارائه می دهند .

مخاطرات آنی تهدید کننده سلامتی و زندگی :‌

شرایط مخاطرات نوع رسپیراتور
کمبود اکسیژن آلاینده های گازی ، بخارات و سایر آلاینده های خیلی سمی هوا ماسک تمام صورت فشار مثبت SCBA که برای حداقل 30 دقیقه قابل استفاده می باشند . ترکیب ماسک تمام صورت و فشار مثبت SAR با یک تامین کننده هوای خودکار .
نجات از هوای آلوده رسپیراتور فشار مثبت SCBA ، ماسک ضد گاز ، ترکیبی از SAR و SCBA

مخاطرات غیر آنی تهدید کننده سلامتی و زندگی :‌
شرایط نوع رسپیراتور
آلاینده های گازی و بخارات ماسک SAR فشار مثبت ، ماسک ضد گاز و رسپیراتورهای دارای کارتریج و کانیستر
آلاینده به صورت ذرات SAR فشار مثبت شامل رسپیراتور ضد ذرات ، رسپیراتورهای تصفیه کننده هوای قوی دارای فیلتر های با کارآیی بالا ،‌ رسپیراتورهای تصفیه کننده هوا با فیلتر مخصوص ذرات
آلاینده های گازی با ذرات رسپیراتور تامین کننده فشار مثبت ، ماسک گازی ، رسپیراتورهای کارتریج دار مواد شیمیایی با فیلتر مکانیکی .
دود و سایر آلاینده های وابسته به آتش :‌ SCBA با فشار مثبت مناسب برای استفاده در این مکانها می باشد .
چه کسانی نیاز به آموزش دارند :
جهت کاربرد صحیح رسپیراتورها ، آموزش الزامی می باشد . کارفرمایان می بایست کارگران و سرپرستان را در خصوص انتخاب ، استفاده و نگهداری مناسب رسپیراتورها آموزش دهند . به تمامی کارگرانی که لازم است از رسپیراتورها استفاده نمایند باید دستورالعملهای استفاده صحیح از تجهیزات و محدودیت های مربوط به آنها ارائه شود . کارفرمایان باید بر اساس سطح سواد کارگران ، برنامه های آموزشی را توسعه دهند .
آموزش ها می بایست توانایی و محدودیت های رسپیراتورها ، دلیل نیاز به رسپیراتور ، روش مناسب محکم کردن رسپیراتورها در صورت ، استفاده و نگهداری را بطور جامع برای کارگران بیان نمایند .

آموزشها می بایست موارد ذیل را در بر گیرند :
• چرا استفاده از رسپیراتورها ضروری می باشد
• ماهیت مخاطرات تنفسی و پیامد ناشی از کاربرد ، نگهداری و محکم شدن صحیح رسپیراتورها در صورت
• دلیل انتخاب یک نوع خاص رسپیراتور
• توانایی ها و محدودیت های رسپیراتور انتخابی
• طریقه بازرسی ، پوشیدن و درآوردن و بررسی نشتی رسپیراتورها
• نگهداری رسپیراتورها و الزامات انبارش
• چگونگی استفاده موثر از رسپیراتور در شرایط اضطراری شامل زمانیکه رسپیراتور عملکرد نامناسبی دارد
• چگونگی تشخیص علائم و عوارض پزشکی که ممکن است استفاده موثر از رسپیراتور را محدود سازد
• استفاده کننده باید بداند که کاربرد نامناسب رسپیراتور و یا نگهداری نامناسب آن ، موجب مواجهه بیش از حد می گردد . همجنین آنها باید بدانند که استفاده از رسپیراتورهای فیت نشده با صورت و یا نگهداری نامناسب آنها ، موجب بیماری مزمن یا حاد یا مرگ ناشی از مواجهه بیش از حد با آلاینده های هوا می گردد .

چگونه مطمئن می شوید رسپیراتور بخوبی با صورت فیت شده است :‌
انواع مختلفی از رسپیراتورها و حتی انواعی از یک نوع رسپیراتور ، مشخصات فیت شوندگی متفاوتی دارند . یک نوع رسپیراتور به صورت همه افراد فیت نمی شود . ممکن است یک نوع خاص رسپیراتور به طور مناسب به صورت تعدادی از کارگران فیت شود .
کارفرمایان باید تعداد کافی از رسپیراتورها در انواع و سایزهای مختلف ارائه دهند تا این اطمینان حاصل گردد که هر کارگری رسپیراتور مناسب و مطلوبی انتخاب می نماید . عینکهایی که توسط کارگران استفاده می شود در فیت شدن رسپیراتور مشکل ایجاد می نماید . بندهای ویژه ای جهت نگهداری عینک در کنار ماسک تمام صورت موجود می باشند . یک فرد آموزش دیده می بایست ماسک تمام صورت و عینک را به طوری فیت نماید که علاوه بر دید خوب ، راحتی و عایق بندی مناسب را ارائه دهد . رسپیراتورها باید بطور مناسب فیت شوند . رسپیراتورها بدون فیت شدن محکم بین ماسک و صورت کاربر ، حفاظت مناسبی ارائه نمی دهند . در نتیجه ریش ، سایز موهای صورت ،‌ عدم وجود دندان مصنوعی ، تغییر شکل صورت ،‌ جواهر آلات و یا گیره مو که در زیر ماسک صورت قرار می گیرند موجب اختلال برای عایق بندی و فیت شدن ماسک می شوند . به منظور حفاظت مناسب تنفسی ، ماسک صورت را قبل از هر بار استفاده بررسی نمایید . شما می توانید عایق بندی آنرا با ایجاد فشار مثبت و فشار منفی کنترل نمایید . جزئیات این کار در پیوست B-1 استاندارد حفاظت تنفسی OSHA آمده است .
برای رسپیراتورهایی که محکم فیت می شوند ، تست فیت شوندگی لازم می باشد . شما می توانید این تست را از دو طریق انجام دهید :‌ کمی و کیفی .
تست کیفی :‌ در تست کیفی در اطراف ناحیه تنفسی فردی که ماسک زده است ،‌ مواد بی ضرر با بوی تند یا محرک رها نمایید . اگر فرد بو یا تحریکی احساس نکرد ،‌ نشان دهنده این است که ماسک بخوبی فیت شده است .
تست کمی : تست کمی اطلاعات دقیقتری و کاملتری در مورد فیت شدن رسپیراتورها ارائه می دهند . کاربر تمریناتی را انجام می دهد که نشتی ماسک را کاهش دهد . ابزارهای تست که فیت شوندگی ، اندازه گیری های عددی را در خصوص میزان نشتی رسپیراتورها ارائه می دهند .
جزئیات دستورالعمل تست های کمی و کیفی فیت شوندگی در پیوست A استاندارد محافظت تنفسی OSHA آمده است .

چگونگی بازرسی و مراقبت از رسپیراتورها :‌
بررسی تمامی رسپیراتورها قبل و بعد از هر دفعه استفاده با توجه خاص به بخشهای لاستیکی یا پلاستیکی که می تواند خراب یا خم گردد مهم می باشد . ماسک ، بندهای سر ،‌ شیرها ،‌ لوله های اتصال ،‌ کارتریجها و یا فیلترها باید در وضعیت خوبی باشند . بازرسی رسپیراتورها باید شامل بررسی محکم بودن اتصالات نیز باشد . کاربر باید حداقل ماهی یکبار رسپیراتورهای SCBA را بازدید نماید و مطمئن شود که سیلندرهای اکسیژن و هوا مطابق با دستورالعمل سازنده کاملا شارژ شده اند . بازدید باید شامل بررسی رگولاتور و تجهیزات هشدار دهنده نیز باشد تا از عملکرد صحیح اطمینان حاصل شود . کارفرمایان باید سوابق و تاریخ بازدید و نتایج آنرا نگهداری نمایند .
کاربران باید کارتریجهای شیمیایی و کانیسترهای ضد گاز را در صورت نیاز مطابق با توصیه های سازنده تعویض نمایند تا حفاظت کامل ارائه شود . به علاوه آنان باید فیلترهای شیمیایی را در مواقع نیاز به منظور جلوگیری از مقاومت زیاد تعویض نمایند . تنها افراد با تجربه مجاز به تعمیـــر بخشهای ویژه رسپیراتورهـــا می باشند . این افراد باید مطابق با دستورالعملهای کارخانه سازنده اقدام به تعمیر نمایند . و تلاش به تعمیر یا تعویض خارج از دستورالعملهای سازنده عمل نکنند .
کارفرما باید مطمئن شود که رسپیراتورها تمیز و بدون آلودگی هستند و آنها را بصورت بهداشتی نگهداری می نمایند . به علاوه کارفرما باید مطمئن باشد که رسپیراتورهای مورد استفاده برای شرایط اضطراری ، تمیز هستند و بعد از هر بار استفاده فورا ضدعفونی شده اند .
رسپیراتورها باید با محلول دترجنت شستشو شوند و سپس در یک محلول ضدعفونی کننده غوطه ور گردند . پاک کننده و ضدعفونی کننده ای که به طور موثری رسپیراتورها را تمیز می کنند دارای عوامل ضد باکتری هستند که به صورت تجاری در دسترس می باشند . عوامل ضد باکتری که به طور مکرر استفاده می شوند شامل ترکیبات آبی آلومینیوم می باشند . شوینده و ضدعفونی کننده های قوی و خیلی از حلالها می توانند به بخش های پلاستیکی و لاستیکی رسپیراتورها صدمه بزنند . این مواد را با احتیاط یا پس از مشورت با کارخانه سازنده به کار برند . کاربران می بایست رسپیراتورها را در مکانهایی به دور از گرد و غبار ، نور خورشید ،‌ گرما و سرمای زیاد یا رطوبت بالا و مواد شیمیایی آسیب رسان انبار نمایند . در زمان بسته بندی و انبارش ، هر رسپیراتور می بایست به شکل طبیعی قرار گیرد . به منظور جلوگیری از تغییر شکل بخشهای پلاستیکی و لاستیکی می بایست ماسک صورت و شیر خروجی در حالت طبیعی قرار گیرند .

چرا به ارزیابی پزشکی نیاز است :
کارگران باید نسبت به فعالیتهایی که نیاز به رسپیراتور دارند آگاه شوند . مراکز مجاز بهداشت شغلی یا پزشک محلی باید شرایط فیزیکی و بهداشتی مربوطه را تعیین نمایند . ارزیابی پزشکی می تواند توسط یک پزشک یا مرکز بهداشت شغلی با استفاده از پرسشنامه پزشکی یا معاینات پزشکی که اطلاعات یکسانی ارائه می دهند ، انجام گردد . پرسشنامه پزشکی در پیوست C استاندارد حفاظت تنفسی OSHA آمده است . ارزیابی باید قبل از اینکه کارگر ،‌ رسپیراتور را در محیط کار استفاده نماید انجام شود . کارفرمایان می بایست توصیه های مکتوب برای هر کارگر جهت استفاده از رسپیراتور را از مراکز بهداشت کار دریافت نمایند . ارزیابی های پزشکی دیگر باید به مراکز بهداشت ارائه شود و مرکز بهداشت باید آنها بررسی نماید .

چگونه محل کار را پایش نمائید :‌
کارفرمایان می بایست بر شرایط محیط کار ، میزان تماس یا استرس کارگران در محیط کار ، شرایط محیطی و بار فیزیکی ناشی از به کارگیری رسپیراتورها ، نظارت داشته باشند . تغییر پروسه کاری ،‌ دما ، جریان هوا ،‌ رطوبت و شیوه انجام کار ممکن است در غلظت آلاینده اثر بگذارد . کارفرمایان می بایست فاکتورهای موثر در غلظت آلاینده را به صورت دوره ای پایش نمایند .
در محیط هایی که خطرات آنی برای سلامتی یا زندگی ایجاد می کنند ،‌ کارفرمایان باید مطمئن شوند تمامی کارگران از محل آلوده خارج شده اند . کارگران باید خط ارتباط صوتی یا تصویری خود را با کارفرما در این محیطها حفظ نمایند .
در دستورالعمل سازمان آتش نشانی آمده است که کارفرمایان می بایست مطمئن شوند که اگر حداقل دو کارگر وارد ساختمان شده است در تمامی طول مدت کار باید باهم در ارتباط باشند . همچنین حداقل دو نفر در خارج از مکان آتش ، با دسترسی به راه فرار اضطراری ، باید اقدام به اطفاء حریق در مواقع لازم نمایند . مطابق دستورالعمل داخلی سازمان آتش نشانی تمامی کارگران درگیر می بایست از رسپیراتور SCBA استفاده نمایند .

چگونه باید تجهیزات و استانداردها ارائه گردند :
تجهیزات محافظت تنفسی می بایست مورد تایید OSAH برای محل و با درنظر گرفتن میزان تماس کارگران باشد .
هوا و اکسیژن کمپرس شده و هوای مایع و اکسیژن مصرفی رسپیراتورها باید بخوبی تصفیه شده باشند . اکسیژن باید مطابق با الزامات کتاب راهنمای دارویی ایالات متحده برای اکسیژن قابل تنفس پزشکی باشد . هوای فشرده باید حداقل الزامات هوای تنفسی درجه D در انجمن گازهای فشرده ( CGA ) را برآورده سازد . اکسیژن فشرده نباید در ماسکهایی که جریان باز دارند استفاده شود ، بجز در ماسکهایی که برای اکسیژن طراحی شده اند .
کارفرمایان می بایست هوای تنفسی رسپیراتورها را از طریق کمپرسور یا سیلندر تامین نمایند . برای آزمایش سیلندرها ،‌ به ویژگی ظروف ترابری دپارتمان حمل و نقل ( 49 CFR PART 178 ) مراجعه شود .
کارفرمایان می بایست ظروف گازهای تنفسی را مطابق با الزامات NIOSH که در ( 42 CFR PART 84 ) آمده است مشخص نمایند . جزئیات بیشتر در مورد منبع هوای فشرده و کاربرد ایمن آن در CGA در پمفلت G-7.1-1989 آمده است .
کمپرسور تامین کننده هوا می بایست دارای تجهیزات ایمنی و آلارم باشد . ساختار کمپرسور ها باید به گونه ای باشد که از ورود آلاینده ها به سیستم تامین کننده هوا جلوگیری نمایند و برای اطمینان از کیفیت هوای تنفسی ، در ورودی هوا بستر جاذب تصفیه کننده هوا و فیلتر نصب شود . اگر کمپرسور گریسی به کار برده می شود ، از وجود آلارم دی اکسید کربن و افزایش دما یا هر دو اطمینان حاصل کنید . اگر تنها آلارم دمای بالا استفاده شده است ، کارفرما می بایست به طور مرتب دی اکسید کربن هوای کمپرسور را تست نماید .
به منظور جلوگیری از مخلوط شدن تصادفی دیگر گازها و یا اکسیژن غیر قابل تنفسی به سیستم رسپیراتورها ، می بایست اتصالات خروجی شیلنگ هوا متفاوت از سایر اتصالات باشد .

برنامه ها ، سرویسها و کمک های OSHA :
OSHA چگونه می تواند کمک نماید :‌
OSHA می تواند با ارائه دامنه وسیعی از برنامه ها شامل ایمنی ، بهداشت ، طرحهای مشاوره ای کاری ، برنامه های حفاظتی داوطلبانه ، استراتژی های مشارکتی ، آموزش و تحصیلات کمک نماید . تعهد همه جانبه ایمنی و بهداشت در محیط کار می تواند به شغل ، کار و زندگیتان ارزش بخشد .

چگونه سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت می تواند به کارگران و کارفرمایان یاری رساند :‌
کارکردن در محیط ایمن و بهداشتی می تواند نوآوری و خلاقیت ایجاد نموده و در نتیجه باعث افزایش کارآیی و تولید گردد . کلید ایمنی و بهداشت محیط کار ، مدیریت جامع ایمنی و بهداشت می باشد .
OSHA ابزارهای کمکی الکترونیکی در وب سایت خود دارد که کاربر را به صورت گام به گام تا دسترسی به برنامه های جامع ایمنی و بهداشت پیش می برد . آدرس اینترنتی این تجهیزات الکترونیکی WWW.OSHA.GOV می باشد و بر اساس راهنمایی می باشد که چهار عنصر عمومی موفقیت در سیستم مدیریت ایمنی و بهداشتی را تعیین می نمایند . این چهار عنصر شامل :
• رهبری مدیریت و مشارکت کارگران
• ارزیابی محیط کار
• حفاظت و کنترل مخاطرات
• آموزش ایمنی و بهداشت

مراحل برنامه شامل چه می باشد :
بازنگری سال 1970 ایمنی و بهداشت کار OSHA ، ایالت ها را تشویق به توسعه و اجرای ایمنی و بهداشت شغلی می نماید . OSHA این طرحها را پایش و بهبود می بخشد و تا 50 درصد هزینه اجرای هر برنامه ای را تامین اعتبار می نماید . این طرحها باید الزامات استاندارد را پوشش بدهد . نظیر فعالیتهای داوطلبانه که حداقل اثر بخشی OSHA فدرال را داشته باشد .
اخیرا 26 ایالت و ناحیه ، برنامه های خود را دارند . 23 ایالت ، کارگران در بخش خصوصی و عمومی ( دولت محلی و ایالتی )‌ را پوشش می دهد و 3 ایالت نیوجرسی ، نیویورک و کانکتیکتور فقط بخش عمومی را پوشش می دهند . برای اطلاعات بیشتر در مورد این برنامه ، به سایت OSHA مراجعه نمایید .

کمکهای مشاوره ای چه می باشند :
کمکهای مشاوره ای بنا به درخواست کارفرمایانی که تمایل به ایجاد و نگهداری محیط کار ایمن و بهداشتی دارند ، در اختیار قرار می گیرد . و توسط OSHA به مقدار زیاد تامین اعتبار می شوند و خدمات بدون هزینه به کارفرمایان صنایع کوچک توسط مشاوران ایمنی و بهداشت مجاز ایالتی ارائه می شود .

برنامه های دستیابی به ایمنی و بهداشت شغلی چیست :
در برنامه مشاوره ای ، کارفرمایان نمونه ، متقاضی شرکت در برنامه های دستیابی به ایمنی و بهداشت شغلی می باشند . شرایط مشارکت مواردی را شامل می شود که محدود به دریافت یک خدمت کامل ، مشاوره خصوصی جامع و اصلاح مخاطرات شناخته شده برنامه مدیریت موثر ایمنی و بهداشت نمی شود .
برگرفته از سایت:بهداشت حرفه ای ساوه
ابراهیم ندرلو مدیر سایت مهندسی بهداشت محیط و صنعتی - موژ

چرخه بهبود مستمر دمینگ (Plan . Do . Check . Act ) درOHSAS18000

چرخه بهبود مستمر دمینگ (Plan . Do . Check . Act ) درسیستم مدیریتی OHSAS18000
دکتر ویلیام ادواردز دمینگ ‌نخستین‌ آغازگر جدی‌ و نظریه‌ پرداز مدیریت‌ نوین‌ جهان‌ بر اساس‌ مشارکت‌ تمامی‌ کارکنان‌ ،مدیران‌ و مشتریان‌ یک‌ سازمان‌ است‌ که‌ با مکتب‌ جدید خود تحولی‌ شگرف‌ پدید آورده‌ است‌ . مشارکت‌ وهمکاری‌ وی‌ با مدیران‌ ژاپنی‌ در توفیق‌ آنها برای‌ تولید یک‌ کیفیت‌ غبطه‌آور ، مورد تأیید و قبول‌ صاحبنظران‌جهان‌ پیشرفته‌ امروز است‌ . وی‌ متولد سال 1900 در منطقه‌ " آیووا " آمریکا است‌. دارای‌ مدرک‌ دکترا (PHD) دررشته‌ فیزیک‌ و ریاضی‌ از دانشگاه‌ ییل‌ بود.دکتر دمینگ که نظریاتش در دهه 1950 میلادی چندان مورد توجه آمریکایی ها واقع نشد، در کشور ژاپن به گرمی پذیرفته و به تدریج راهبردهای پیشنهادی وی برای بهبود کیفیت کالاهای ژاپنی، این کشور را به یکی از کشورهای پیشرفته و برتر اقتصاد جهانی تبدیل نمود. اصول مورد نظر دمینگ در چرخه معروف وی به صورت زیر قابل نمایش است.

این روش شناسی چهار مرحله ای به عنوان فرآیندی تلقی می شود که فنون یا ابزار هفت گانه کیفیت را مورد استفاده فرار می دهد. این فرآیند با مرحله برنامه ریزی که در آن وضعیت فعلی ، تجزیه و تحلیل می شود شروع می گردد ، داده هاجمع آوری می شوند و برنامه هایی برای بهبود تنظیم و تدوین می گردد . مرحله انجام یا اجرا معمولا شامل بعضی از راه های آزمایشی یا مقدماتی است : مثلا بخش جزیی از یک فرآیند تولیدی یا خدماتی یا گروه کوچکی از مشتریان یا ارباب رجوع . این دوره آزمایشی در خلال مرحله مطالعه و بررسی به طور نقادانه ارزشیابی می شود و مشکلات یا فرصت های دیگر مورد بررسی قرار می گیرد . در مرحله نهایی سازمان اطمینان می یابد که بهبود کیفیت به عنوان شیوه ای استاندارد و مستمر پیش از شروع چرخه ( برنامه ریزی بعدی ) اجرا می شود . بنابراین در فرآیند تاکید بر بهبود مستمر با چرخه بسته است .

اکثر سیستم های مدیریت از چرخه بهبود مستمر دمینگ PDCA استفاده می کنند، به این ترتیب که بعد از تعیین خط مشی با استفاده از چرخه Plan,DO,Check,Act به معنای « برنامه ریزی ، اجرا ، کنترل ، اقدام اصلاحی» به اهداف از پیش تعیین شده خود می رسند .
در سیستم های پیچیده ، مسئولیت افراد به همراه یک برنامه ریزی زمان بندی شده به منظور اجرای فعالیت ها نیز تعیین می شود و علاوه بر آن ممیزی برای اجرای اقدامات اصلاحی نیز انجام می شود تا سازمان دارای بهبودی مستمر باشد.
مطابق رویکرد فرآیندی استاندارد OHSAS18000، چرخه PDCA دمینگ می تواند در تمامی فرآیندها بکار گرفته شود:
برنامه ریزی(Plan ): تعیین اهداف و فرآیندهای لازم جهت ارایه نتایج بر طبق خواسته های مشتری و خط مشی های سازمان

اجرا( DO)‍: اجرای فرآیندها
بررسی (Check): پایش و اندازه گیری فرآیندها و محصول بر طبق خط مشی ها ، اهداف و الزامات و یا خواسته های مربوط به محصول و گزارش دهی نتایج

اقدام (Act): انجام اقدامات جهت بهبود مداوم عملکرد فرآیند
نکته قابل ذکر در این چرخه آن است که وضعیت موجود همیشه موضوع اصلی برای برنامه ریزی است. پس از برنامه ریزی برای گذار از وضعیت فعلی اقدامات اجرایی برای دست یابی به اهداف پیش بینی شده در برنامه آغاز می شود و در ادامه با بررسی نحوه اجرای برنامه نقاط قوت و ضعف آن آشکار می گردد. در مرحله آخر اقدامات اصلاحی برای بهبود فعالیت های انجام گرفته آغاز و این چرخه به همین ترتیب ادامه می باید. به عبارتی در نگاه چرخه دمینگ وضعیت موجود هیچگاه کاملا راضی کننده نیست و همواره باید به دنبال بهبود وضعیت باشیم
منبع: ایمنی صنعتی وبهداشت حرفه ای
ابراهیم ندرلو مدیریت سایت مهندسی بهداشت محیط وصنعتی - سایت موز

فهرست سموم جونده کش مجاز کشور

ابراهیم ندرلو مدیریت سایت مهندسی بهداشت محیط وصنعتی - سایت موز

اولین کنفرانس بین المللی جایگاه ایمنی صنعتی ، بهداشت حرفه ای

فراخوان مقالات
اولین کنفرانس بین المللی جایگاه ایمنی صنعتی ، بهداشت حرفه ای
و محیط زیست در سازمانها
18 تا 19 اردیبهشت 1387 اصفهان - ایران

همکاران و دوستان گرامی
از طرف کمیته اجرایی از شما دعوت می گردد که در اولین کنفرانس بین المللی جایگاه ایمنی صنعتی ، بهداشت حرفه ای و محیط زیست در سازمانها که از تاریخ 18 تا 19 اردیبهشت ماه سال 1387 در اصفهان برگزار خواهد شد مشارکت فرمایید .هدف از برگزاری این کنفرانس آشنایی با آخرین تحقیقات ، دستاوردها ، نتایج و راهکارهای روز دنیا در زمینه ایمنی صنعتی ، بهداشت حرفه ای و محیط زیست می باشد .

اهداف کنفرانس :
این کنفرانس به منظور دستیابی به اهداف زیر تعریف و سازماندهی شده است :
توسعه فرهنگ ایمنی در سازمانها شرکتها و سایر بخش تولیدی خدماتی و آموزشی کشور
- آشنا نمودن متخصصین این عرصه با آخرین پژوهشها و دستاوردهای علمی در این زمینه
- توسعه روابط و همکاریهای کاربردی در این زمینه بین صنایع کشور ، دانشگاهها و موسسات پژوهشی
- معرفی دستاوردها و موفقیتهای صنایع کشور در زمینه ایمنی صنعتی ، بهداشت حرفه ای و محیط زیست
- صیانت از منابع انسانی مالی سرمایه ای و محیط زیست با بهره گیری از آخرین دستاوردهای این بخش
- آشنایی بیشتر با برنامه ها دستاوردها تجارب و استانداردهای ایمنی در سایر نقاط جهان
- معرفی مزیتها و توانمندیهای علمی اجرایی و تخصصی کشور در این زمینه به کشورهای منطقه و سایر مناطق جهان
- توسعه همکاریهای علمی ، مدیریتی اجرایی و اقتصادی بین کشور و سایر نقاط جهان
در طول برگزاری کنفرانس نمایشگاهی چهار روزه در زمینه ایمنی صنعتی ، حفاظت و آتش نشانی در محل نمایشگاههای بین المللی اصفهان برگزار می گردد . بازدید از این نمایشگاه فرصت بسیار مناسبی را در اختیار شما قرار خواهد داد تا با برقراری ارتباط با فعالان این بخش با آخرین محصولات ، تجهیزات ، ابزارها ، نرم افزارها و شرکتهای ارایه کننده این خدمات از نزدیک آشنا شوید.
صمیمانه تلاش خواهیم نمود تا این کنفرانس به همان میزان که موجب جلب توجه محققین و جامعه علمی و پژوهشی می گردد برای ذی نفعان در بخش صنعت و بخشهای عمومی نیز جذاب باشد .
پیشاپیش حضور شما را به عنوان ارایه دهنده مقاله ، شرکت کننده و یا حامی در این رویداد مهم خوش آمد می گوییم . منتظر دیدار شما در اردیبهشت سال 1387 در اصفهان هستیم.
درصورت نیاز به اطلاعات بیشتر و یا اعلام حمایت از کنفرانس را
اینجا کلیک نمایید
ابراهیم ندرلو مدیریت سایت مهندسی بهداشت محیط وصنعتی - سایت موز