طبقه بندی کد رنگ انبارش مواد شیمیایی

طبقه بندی کد رنگ انبارش مواد شیمیایی
در جهت استاندارد کردن سیستم انبارش مواد شیمیایی سیستم کد رنگ های زیر توصیه می شود :
J.T.BAKER SAF-T-DATA
سیستم برچسب گذاری بر اساس استفاده از رنگ ،عکس و شماره برای تشخیص خطرات ،شرح اقدامات پیشگیرانه و ترتیب توصیه شده برای انبار می باشد در امریکا این روش طبقه بندی مواد از بین دیگر روشها به وسیله کارخانه ها انتخاب شده است :
آبی برای سلامتی خطرناک (سمی ) در منطقه ایمن برای مواد سمی نگهداری شود.
قرمز خطر اشتعال .نقطه اشتعال 100> درجه فارنهایت.
زرد خطر واکنش.در منطقه ایزوله از مواد آتش گیر و قابل اشتعال انبار شود .
سفید خطر خورندگی.در محل مقاوم در برابر خورندگی انبار شود .
نارنجی خطر جدی ندارد .ممکن است در محل عمومی انبار شود .
راه راه مورب ناسازگار با دیگر موادی که در این گروه قرار دارند و باید جدا از هم انبار شوند.
سبز انبار عمومی .مواد با خطر برای سلامتی ،حریق یا واکنش پذیری کمتراز2در
طبقه بندی ♣
بنفش مواد آلوده
NFPA♣
0= بی خطر
1= با مخاطره کم
2= مخاطره آمیز
3= خطرناک
4= بسیار خطر ناک

نکته :
مواد با برچسب راه راه باید بر مبنای خاص توزیع شوند و دیگر خصوصیات ماده نیز برای تصمیم گیری در مورد محل انبار باید مد نظر قرار گیرد برای مثال :
مایعات قابل اشتعال برچسب قرمز کامل دارند در حالی که فلز سدیم بر چسب قرمز راه راه دارد .
عوامل اکسنده بر چسب زرد کامل دارند در حالی که مواد کاهنده بر چسب زرد راه راه دارند .
اسید های قوی بر چسب سفید کامل دارند در حالی که باز ها برچسب سفید راه راه دارند.
برگرفته از سایت:بهداشت حرفه ای ساوه
ابراهیم ندرلو مدیر سایت مهندسی بهداشت محیط و صنعتی - موژ

در برخورد با خطاهای انسانی به چهار اصل توجه مهم نمایید

دنبال علت خطا باشید نه خاطی
سعی کنید حتی الامکان از فرد خاطی بخواهید که خود مشکل را رفع و رجوع کند
مشکل را مشکل سازمان بدانید نه مشکل شخص
پیش آمدن مشکل را فرصتی برای بهبود عملکرد سازمان بدانید
برگرفته از سایت:بهداشت حرفه ای ساوه
ابراهیم ندرلو مدیر سایت مهندسی بهداشت محیط و صنعتی - موژ

چرخه بهبود مستمر دمینگ (Plan . Do . Check . Act ) درOHSAS18000

چرخه بهبود مستمر دمینگ (Plan . Do . Check . Act ) درسیستم مدیریتی OHSAS18000
دکتر ویلیام ادواردز دمینگ ‌نخستین‌ آغازگر جدی‌ و نظریه‌ پرداز مدیریت‌ نوین‌ جهان‌ بر اساس‌ مشارکت‌ تمامی‌ کارکنان‌ ،مدیران‌ و مشتریان‌ یک‌ سازمان‌ است‌ که‌ با مکتب‌ جدید خود تحولی‌ شگرف‌ پدید آورده‌ است‌ . مشارکت‌ وهمکاری‌ وی‌ با مدیران‌ ژاپنی‌ در توفیق‌ آنها برای‌ تولید یک‌ کیفیت‌ غبطه‌آور ، مورد تأیید و قبول‌ صاحبنظران‌جهان‌ پیشرفته‌ امروز است‌ . وی‌ متولد سال 1900 در منطقه‌ " آیووا " آمریکا است‌. دارای‌ مدرک‌ دکترا (PHD) دررشته‌ فیزیک‌ و ریاضی‌ از دانشگاه‌ ییل‌ بود.دکتر دمینگ که نظریاتش در دهه 1950 میلادی چندان مورد توجه آمریکایی ها واقع نشد، در کشور ژاپن به گرمی پذیرفته و به تدریج راهبردهای پیشنهادی وی برای بهبود کیفیت کالاهای ژاپنی، این کشور را به یکی از کشورهای پیشرفته و برتر اقتصاد جهانی تبدیل نمود. اصول مورد نظر دمینگ در چرخه معروف وی به صورت زیر قابل نمایش است.

این روش شناسی چهار مرحله ای به عنوان فرآیندی تلقی می شود که فنون یا ابزار هفت گانه کیفیت را مورد استفاده فرار می دهد. این فرآیند با مرحله برنامه ریزی که در آن وضعیت فعلی ، تجزیه و تحلیل می شود شروع می گردد ، داده هاجمع آوری می شوند و برنامه هایی برای بهبود تنظیم و تدوین می گردد . مرحله انجام یا اجرا معمولا شامل بعضی از راه های آزمایشی یا مقدماتی است : مثلا بخش جزیی از یک فرآیند تولیدی یا خدماتی یا گروه کوچکی از مشتریان یا ارباب رجوع . این دوره آزمایشی در خلال مرحله مطالعه و بررسی به طور نقادانه ارزشیابی می شود و مشکلات یا فرصت های دیگر مورد بررسی قرار می گیرد . در مرحله نهایی سازمان اطمینان می یابد که بهبود کیفیت به عنوان شیوه ای استاندارد و مستمر پیش از شروع چرخه ( برنامه ریزی بعدی ) اجرا می شود . بنابراین در فرآیند تاکید بر بهبود مستمر با چرخه بسته است .

اکثر سیستم های مدیریت از چرخه بهبود مستمر دمینگ PDCA استفاده می کنند، به این ترتیب که بعد از تعیین خط مشی با استفاده از چرخه Plan,DO,Check,Act به معنای « برنامه ریزی ، اجرا ، کنترل ، اقدام اصلاحی» به اهداف از پیش تعیین شده خود می رسند .
در سیستم های پیچیده ، مسئولیت افراد به همراه یک برنامه ریزی زمان بندی شده به منظور اجرای فعالیت ها نیز تعیین می شود و علاوه بر آن ممیزی برای اجرای اقدامات اصلاحی نیز انجام می شود تا سازمان دارای بهبودی مستمر باشد.
مطابق رویکرد فرآیندی استاندارد OHSAS18000، چرخه PDCA دمینگ می تواند در تمامی فرآیندها بکار گرفته شود:
برنامه ریزی(Plan ): تعیین اهداف و فرآیندهای لازم جهت ارایه نتایج بر طبق خواسته های مشتری و خط مشی های سازمان

اجرا( DO)‍: اجرای فرآیندها
بررسی (Check): پایش و اندازه گیری فرآیندها و محصول بر طبق خط مشی ها ، اهداف و الزامات و یا خواسته های مربوط به محصول و گزارش دهی نتایج

اقدام (Act): انجام اقدامات جهت بهبود مداوم عملکرد فرآیند
نکته قابل ذکر در این چرخه آن است که وضعیت موجود همیشه موضوع اصلی برای برنامه ریزی است. پس از برنامه ریزی برای گذار از وضعیت فعلی اقدامات اجرایی برای دست یابی به اهداف پیش بینی شده در برنامه آغاز می شود و در ادامه با بررسی نحوه اجرای برنامه نقاط قوت و ضعف آن آشکار می گردد. در مرحله آخر اقدامات اصلاحی برای بهبود فعالیت های انجام گرفته آغاز و این چرخه به همین ترتیب ادامه می باید. به عبارتی در نگاه چرخه دمینگ وضعیت موجود هیچگاه کاملا راضی کننده نیست و همواره باید به دنبال بهبود وضعیت باشیم
منبع: ایمنی صنعتی وبهداشت حرفه ای
ابراهیم ندرلو مدیریت سایت مهندسی بهداشت محیط وصنعتی - سایت موز

تهیه مقاله به سومین همایش ایمنی و بهداشت حرفه ای در صنعت برق

دستورالعمل تهیه مقاله به سومین همایش ایمنی و بهداشت حرفه ای در صنعت برق
سومین همایش ایمنی و بهداشت حرفه ای در صنعت برق با محوریت ایمنی پیمانکاران با همکاری صنعت برق کشور ،دانشگاهها و موسسات آموزش عالی ،صنایع و دستگاههای اجرایی استان ،پیمانکاران و مشاوران صنعت برق برگزار خواهد شد.
این همایش با محور های ایمنی پیمانکاران ،نقش مشاوران در ایجاد بستر کار ایمن پیمانکاران در طرحهای پروژه ها ،جایگاه بخش خصوصی در ارائه خدمات ایمنی ،فن آوریهای مدرن در ایمن سازی صنعت برق ،ایمنی تجهیزات ،نقش آموزش در فرهنگ سازی ایمنی و کنترل حوادث ،آنالیز حوادث و روشهای بهینه ارزیابی ریسک ،مدیریت منابع انسانی و سایر موضوعات مرتبط با ایمنی –بهداشت حرفه ای و محیط زیست در صنعت برق،در روز ششم دی ماه سال جاری در محل شرکت برق منطقه ای یزد برگزار خواهد شد. علاقه مندان می توانند ،آثار و مقالات خود را حداکثر تا تاریخ بیستم آذرماه به دبیر خانه همایش واقع در شرکت برق منطقه ای یزد ارسال نمایند.

رعایت دستورالعمل تهیه مقاله الزامی است :
1- مقاله باید به زبان فارسی نوشته شود واز نظر املائی و نگارشی به دقت تصحیح گردد .
2- مقاله کامل باید بر روی کاغذ A4و حداکثر در 12 صفحه تهیه شود . شکل ها،جدول ها و نمودارها به صورت عادی در صفحه قرار داده شوند.
3-:پرونده کامپیوتری مقاله و خلاصه مقاله که قابل خواندن در نرم افزار word-ms xp2003یا بالا تر باشداز طریق پست الکترونیکی و یا دستی حتما ارسال گردد .
4-فرم تکمیل شده مشخصات نویسنده تکمیل وبه انضمام ارسال گردد .
5 -فاصله خطوط از یکدیگرsingle یعنی حدود6/0 سانتی متر باشد. بین عنوان هر بند و اولین سطر آن یک سطر وبین انتهای هر بند و شروع بند دیگر دو سطر فاصله باشد .
6- شماره صفحات در وسط و پایین صفحه نوشته شود.
7- توضیحات اضافی روی کاغذ جداکانه اعلام شود .
8- مقاله باید شامل موارد زیر باشد:
الف : عنوان مقاله حداکثر در ده کلمه
ب: نام نویسنده یا نویسندگان ، سازمان متبوع ، بخش ،
ج: حداکثر 6 کلمه به عنوان کلید واژه
د: خلاصه مقاله حداقل 100 و حداکثر در 200 کلمه که در برگیرنده مفروضات ، روش انجام مطالعه و نتایج حاصله باشد .
ه: مقدمه ای که گویای مسئله مورد بحث ، سوابق تحقیق ، کاربرد و نتیجه باشد.
و: شرح مقاله و روش تحقیق به طوری که برای محقق بعدی قابل بازسازی باشد .
ز: بند نتیجه که گویای مزایا و محدودیت های کاربردهای تحقیق باشد .
ح: فهرست مراجع و ماخذ
توجه : فهرست مراجع و ماخذ باید دارای همان شماره ترتیبی باشد که در متن مقاله به آن اشاره شده است و ترتیب آن به شرح زیر است :
الف : مجلات و نشریات
نام نویسنده(نام خانوادگی،نام)عنوان مطلب،نام نشریه،شماره جلد،شماره نشریه،سال،صفحه
ب:کتب:
نام نویسنده ، عنوان کتاب ، نام مترجم ، نوبت چاپ ، محل نشر ، نشر ، ناشر ، سال انتشار
9- مقاله حتما" تایپ شده باشد. برای تایپ ، استفاده از نرم افزارword xp2003)) توصیه می شود.
10- روی برچسب cd یا دیکست حاوی مقاله ، نام نویسنده اول ،عنوان مقاله ، و نام نرم افزار تایپ قید شود .
11- ارتباط و مکاتبات دبیر خانه کنفرانس برای هر مقاله فقط با نویسنده اول خواهد بود . برای تسهیل در انجام این امر لازم است فرم مشخصات نویسنده تکمیل و همراه با سایر مدارک خواسته شده به دبیر خانه کنفرانس برق ارسال فرمایند .
12- نحوه ارسال مقاله : نویسندگان محترم می توانند مقالا ت و سایر مدارک مورد درخواست را از طریق زیر به دبیر خانه ، همایش ارسال فرمایند:
- پست الکترنیک به آدرس
[e-mail]
-تحویل به صورت دستی به دبیرخانه بخش ایمنی واقع در بلوار دانشجو،شرکت برق منطقه ای یزد،دفتر آموزش
- ارسال به صندوق پستی: یزد 656-89195

دستورالعمل تایپ
قلم های مورد استفاده برای بخش های مختلف مقاله :
عنوان مقاله:‌ لوتوس سیاه 16
اطلاعات نویسنده : نام ،سازمان متبوع و کشور:‌ لوتوس سیاه 12
واژه های کلیدی:‌ لوتوس سیاه 12
عنوان بندی:‌لوتوس سیاه 14
زیرنویس ها ،جداول ،نمودارها ،عکسها: لوتوس سیاه 10
متن داخل جداول:‌لوتوس سیاه 10
فرمولها وکلمات انگلیسی:‌Times new roman12
متن مقاله:لوتوس 12
تذکرات مهم :
· مقالات قبلا" در هیچ نشریه یا کنفرانس درج یا ارائه نشده باشند.
· مقا لات رسیده غیر قابل استرداد است .
· مقا لات بر حسب موضوع و به ترتیب ارسال در کمیته های علمی – تخصصی مورد بررسی قرار خواهند گرفت .
· دبیر خانه کنفرانس فقط با نویسنده اول مقا لات مکاتبه و تماس خواهد داشت .
· ارائه دهندگان مقا لات پذیرفته شده جهت شرکت درهمایش دعوت ومجموعه کامل

مقا لات نیز به آنان تقدیم خواهد شد.
· برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید با شماره5- 8251751داخلی289 دبیرخانه همایش تماس حاصل نمائید.
آخرین مهلت دریافت مقاله 20آذز ماه1386
منبع وبلاگ دکتر ایرج محمدفام در یکشنبه، 6 آبان، 1386 و ساعت 12:45 http://mohammadfam.persianblog.ir/

خطرات ناشی از عملیات جوش مواد شیمیایی(معرف های شیمیایی)

تهیه کننده : منصوره بلوکی
کارشناس بهداشت حرفه ای
خطرات ناشی از عملیات جوش
مواد شیمیایی(معرف های شیمیایی)
روی
به طور کلی از فلز روی به طور وسیع در تولید برنج، فلزات گالوانیزه و انواع مختلف آلیاژ استفاده شده،استنشاق بخارات اکسید روی در زمان عملیات جوش و یا بعد از برش سطوح فلزات پوشیده از سرب اتفاق می افتد0 تماس با بخارات مذکور(بخارات سرب)منجر به بروز حساسیت نسبت به بخارات فلزی شده،نشانه های حساسیت مشابه به بیماری آنفلوآنزا می باشد0 از جمله علائم حساسیت به بخارات فلزی می توان به تب(بالا رفتن دمای بدن تا 102 درجه فارنهایت)،سرما زده شده(چاییدن)، تهوع،خشکی گلو،سرفه،خستگی،ضعف شدید و بروز درد در سر و بدن اشاره نمود0 در این راستا فرد مصدوم ممکن است در مدتی کوتاه به شد عرق کرده ، بعد از مدتی کوتاه دمای بدن دوباره به حالت اولیه (معمولی)باز می گردد0 علائم مربوط به بروز حساسیت در تماس با بخارات پس از گذشت 24 ساعت بروز می نماید0
کادمیوم
کادمیوم از جمله عناصری است که به طور وسیع در تولید پوشش های فولاد ضد زنگ و یا آلیاژهای ضد رنگ دیگر مورد استفاده قرار می گیرد0 تماس افراد با کادمیوم در غلظت های بالا و یا بخارات کادمیوم منجر به بروز حساسیت های شدید ریوی،تورم های ریوی و در برخی موارد منجر به مرگ افراد می شود0 تماس بلند مدت افراد با کادمیوم در غلظت های پایین منجر به بروز نفخ و یا امراض موثر بر عملکرد شش ها در جذب اکسیژن و در برخی از موارد امراض کلیوی می شود0

برلیوم
به طور کلی از عنصر برلیوم به طور وسیع در تهیه آلیاژ های مس / برلیوم و یا آلیاژهای فلزی دیگر با برلیوم استفاده شده ، تماس افراد با عنصر برلیوم در غلظت بالا منجر به بروز ذات الریه می شود0 تماس افراد با برلیوم در مدت طولانی منجر به تنگی نفس ،سرفه های سخت (مزمن)،کاهش چشمگیر در وزن همراه با بروز خستگی و ضعف عمومی می شود0

اکسید آهن
آهن از جمله عناصر اولیه در تهیه آلیاژها مانند فولاد بوده،در مدت زمان(حین) فرایند جوش بخارات اکسید آهن بروز حساسیت در مسیرهای وابسته به بینی ،گلوو ریه و شش ها می باشد0 تماس طولانی بخارات اکسید آهن منجر به تجمع رنگدانه در بافتهای ریه ها شده، وجود ذرات ریز و پیگماند های آهن در بافت های ریه فاقد خطر زیاد می باشد0

جیوه:
به طور کلی از ترکیبات جیوه جهت تهیه فلزات پوشش دار ضد زنگ و یا جلوگیری از رشد و نمو شاخ و برگ درختان (گیاهان دریایی) استفاده شده، بخارات جیوه در اثر حرارت شدید قوس و یا شعله های گازی تولید شده، تماس افراد با بخارات جیوه منجر به بروز درد معده،اسهال و مشکلات کلیوی و یا مشکلات تنفسی می شود0

تماس طولانی افراد با بخارات جیوه منجر به ایجاد رعشه ،بی ثباتی های احساسی و عاطفی و مشکلات شنوایی می شود0

سرب
به طور کلی عملیات جوش دادن و یا برش آلیاژهای سربی و یا سطوح فلزی رنگرزی شده با رنگزاهای بر پایه سرب منجر به تولید بخارات اکسید سرب شده، استنشاق و قورت دادن بخارات اکسید سرب و دیگر ترکیبات سرب منجر به مسمومیت سربی می گردد0 از جمله نشانه های حساسیت ومسمومیت به بخارات اکسید های سرب می توان به بروز حس و مزه فلزی در دهان

،از بین رفتن اشتها،گرفتگی عضلات شکمی و بروز بیخوابی اشاره نمود0 از جمله آثار دیگر بخارات سرب می توان به کم خونی ،بروز ضعف عمومی ،بروز ضعف عمده در ماهیچه های کمر اشاره نمود0

سرب دارای تاثیر معکوس بر مغز،سیستم مرکزی عصبی،سیستم جریان خون ، سیستم تولید مثل،کلیه ها و ماهیچه ها می شود 0

فلوئوریدها
ترکیبات فلوئورید در پوشش ها حاصل از جوشکاری ( در شارهای مختلف ) یافت شده ، تماس افراد با بخارات مذکور منجر به بروز حساسیت در چشم ها ، بین و گلو می شود . تکرار در میزان تماس با فلوئورید در غلظت بالا ه مدت زیاد منجر به تورم های ریوی و پر شدن ریه از مایع و صدمات استخوانی می شود .
تماس با غبارهای فلوئوریدی و بخارات فلوئوریدی منجر به بروز خارش های پوستی می شود .
حلال های کلر دار هیدرو کربن (هیدرو کربن های کلرینه شده)
به طور کلی از حلالهای مختلف بر پایه هیدروکربن های کلرینه شده در فرایند های تمیز گری استفاده شده، بخارات حاصل از حلال ها به عنوان عاملی موثر در فرایند جوش و برش استفاده شده که این نیز ناشی از تاثیر تخریبی و تجزیه کننده حرارت و تشعشات ماورا بنفش حاصل از قوس الکتریکی بر بخارات حاصل بوده ،مواد حاصله از سمیت بسیار بالا و حساسیت زایی چشمگیر برخوردار می باشند0

فسژن
به طور کلی در اثر تجزیه حلالهای کلرینه هیدروکربن (هیدروکربنی کلرینه شده) بواسطه تشعشع امواج ماورا بنفش فسژن phosgbne تشکیل شده ،در اثر واکنش فسژن با رطوبت داخل شش ها کلرید هیدروژن تولید شده که منجر به تخریب بافت های ششی می شود0 از جمله کاربردهای حلال های کلرینه شده و یا عملیات های جوشکاری و یا عملیات های تحت تشعشع ماورا بنفش اشاره نمود0

مونوکسید کربن
به طور کلی در اثر سوخت ناقص و یا احتراق ناقص سوخت های مختلف مونواکسید کربن تولید شده، در اثر عملیات جوشکاری و برش مقدار مشخصی مونوکسید کربن تولید می شود0
عملیات های جوشکاری با استفاده از دی اکسید کربن ( به عنوان گاز ساکن یا راکد ) منجر به تولید مونوکسید کربن در غلظت های چشمگیر و بالا شده که این نیز ناشی از شکست حفاظ های گازی می باشد0
مونوکسید کربن تولیدی فاقد بو و رنگ بوده و از روشهای مختلف نمی توان جهت یافتن مونوکسید کربن استفاده نمود0 از جمله علائم مسمومیت به مونوکسید کربن می توان به تنگی دریچه قلب ،بروز سر درد،احساس ونگه در گوش ،استفراغ و سرگجه اشاره نمود0

اکسیدهای نیتروژن
نورهای ماوراء بنفش حاصل از قوس های الکتریکی دارای قابلیت تولید اکسیدهای نیتروژن مانند NO2, NOمی باشد ( در تولید اکسیدهای نیتروژن موجود در هوا و نیتروژن O2موجود دارای تاثیر بسزا می باشند )
اکسیدهای نیتروژن از جوشکاری قوس ( کمانی ) فلزات گازی ، جوشکاری قوس گاز تنگستن و برش قوس پلاسما تولید می شود . اگر گازها حاوی نیتروژن باشند مقدار بیشتری اکسیدهای نیتروژن تولید شده ، از جمله اکسیدهای نیتروژن می توان به NO2 اشاره نمود که دارای تاثیر سوء بر روند سلامتی می باشد . از جمله تاثیرات NO2می توان به بروز حساسیت های چشمی ، بینی و گلو اشاره نموده ، با افزایش میزان غلظت NO2 آثاری از تنگی نفس ، سینه درد و وجود مایع در شش های ( ریه ) مصدومان و افراد مشاهده می شود . ( تورم ریوی )

ازن
ازن( O3)از نورهای ماوراء بنفش حاصل از جوشکاری قوسی تولید شده ، در جوشکاری قوسی فلزات گاز یمقایدر بیشتری O3 تولید می شود .

ازن به حالت بسیار فعال اکسیژن اطلاق شده که دارای حساسیت زایی بسیار بالا در کلیه غشاهای مخاطی می باشد . از جمله علائم بروز حساسیت های ازنی می توان به سردرد ، سینه درد ، بروز خشکی در اندام های تنفسی ، تماس بیش از حد افراد با ازن منجر به ایجاد مایعات در شش ها ( تورم ریوی ) می شود .
دی اکسید نیتروژن NO2 و ازن دارای تاثیرات مزمن و طولانی مدت بر شش ها می شود .
منبع:برگرفته از سایت بهداشت حرفه ای البرز http://www.alborzohu.blogfa.com

کلید محافظ جان انسان :

کلید محافظ جان انسان رله دیفرانسیل اتوماتیک که ظرف 2/0 ثانیه بر اثر بروز عیب مدار را به صورت تک فاز یا سه فاز قطع می کند . ( جدول مهندسی وسترمان )
کلید های حفاظت از جان از اصول حفاظت دیفرانسیل استفاده می کنند . بدین صورت که کلیه سیمهای فاز و نوترال شبکه وارد این کلید می شوند در داخل این کلید یک CT ترانسفورماتور جریان قرار دارد که کلیه سیمها از وسط هسته این CT عبور میکنند اولیه ترانس را تشکیل میدهند با این عمل و با توجه به خصوصیات CT جمع جبری جریانهای عبوری از داخل کلید بدست می آید حال در صورتیکه این مقدار بیشتر از 30میلی آمپر باشد کلید فیدر خروجی را قطع میکند .
به بیان ساده درصورت وجود جریان جریانهای وارد شده به سیستم توسط سیمهای فاز از طریق سیمها فاز و نول برنمی گردد.
مسلما هنگام برق گرفتگی مسیر جریان از فاز به بدن شخص و از بدن شخص به زمین خواهد بود جریان نشتی که باعث ایجاد جریان در خروجی CT کلید حفاظت از جان خواهد شد .
30 میلی آمپر حداکثر جریان مجاز عبوری از بدن انسان است که نمی تواند باعث بروز برق گرفتگی شود .
کلید محافظ جان به صورت سه فاز و تک فاز موجود است . که در نصب، این کلید ها در مسیر ورودی فاز و نول مصرفی قرار دارد . به عبارت دیگر فاز و نول داخل این کلید شده و به صورت سری در مسیر ورودی برق قرار می گیرد . به عنوان نمونه در منازل مسکونی این کلیدها بعد از کنتور برق قرار می گیرد و فاز و نول داخل این کلید شده و سپس به کلید مینیاتوری ها وارد می شود .

مقاوت بدن انسان در برابر جریان برق
آیامید انید :
مقاومت بدن کاملاً خشک در برابر جریان برق
متناوب حدود اهم1640
مستقیم حدود اهم 4250
اگرکف دست یک فرد روى زمین و نوک انگشتان به فاز بزند :
مقاومت نوک انگشتان تا کف دست حدود 16000 اهم و جریان غیر خطرناک براى انسان 25 میلى آمپر است.
U=R*I=16000*0.025=400V
شخص تا 400 ولت بدون خطر تحمل میکند.
کف دست زمین وکف دست فاز :
شخص تا 70 ولت بدون خطر تحمل میکند.
آلودگى ، روغن ، رطوبت و... مقاومت بدن را در برابر جریان برق کاهش میدهد.
http://sanat-bargh.blogfa.com/8502.aspx
سایت مهندسی برق

ارگونومی و کاربرد آن

نویسنده : کارزار جدی‌وند، رضا
سال انتشار : 1381
چکیده

ارگونومی یا همان مهندسی فاکتورهای انسانی، علمی ترکیبی است که سعی دارد ابزارها، دستگاه ها، محیط کار و مشاغل را با توجه به توانایی هایی جسمی – فکری و محدودیت ها و علائق انسانها، طراحی نماید. این علم با هدف افزایش بهره وری، با عنایت بر سلامتی، ایمنی و رفاه انسان در محیط، شکل گرفته است. همچنین این علم در تلاش است بجای متناسب سازی انسان با محیط، محیط را با انسان متناسب سازد. در این راستا، سازمان بین المللی کار ، واژة ارگونومی را به معنای متناسب کردن کار و شغل برای انسان تعریف کرده است.
این علم برای طراحی و ساخت ابزار و سیستم های تولیدی از ساده تا پیچیده و بغرنج، حل مشکلات مربوط به تکنولوژی نوین، و حتی ابزار و وسائل زندگی روزمره، کاربرد دارد. امروزه، از طراحی یک ابزار ساده نظیر انبردستی ساده ( از نظر نوع جنس، مصالح بکار رفته، اندازة دسته، نوع و ترکیب پلاستیکی دسته آن و … ) و یا یک خودکار ( از نظر قطر، اندازه، رنگ و … ) گرفته تا طراحی یک سیستم تولیدی کامل، از ارگونومی استفاده میشود. عمدتا زمینه هایی که ارگونومی در آنها مطالعه و اقدام میکند، عبارتند از : طراحی ابزار، وسائل، ماشین ها و تاسیسات به طرز صحیح و مطلوب، طراحی روش انجام کار با توجه به بهترین نحوه اجراء و متناسب با سیستم عضلانی و ساختمان فیزیکی بدن انسان و با هماهنگی روانی میان افراد و محیط کار و ابزار کار، وضعیت صحیح قرار گرفتن بدن و حرکات انسان حین انجام کار، شرایط فیزیکی مناسب در محیط کار ( با توجه به عواملی از قبیل : دما ، رطوبت ، جریان هوا ، ارتعاشات ، سر و صدا ، نور و روشنایی ، گرد و غبار ، تشعشعات و آلودگی های -مختلف ).

کلیدواژه : ارگونومی؛ آنتروپومتری؛ روانشناسی مهندسی؛ فیزیولوژی شغلی؛ بیومکانیک
1- مقدمه
در جهان کنونی و در سرآغاز سده بیست و یکم میلادی، علوم، بخش عمده‌ای از مشکلات افراد را در سیستم‌های کاری گوناگون حل و فصل کرده است. در این راستا، علوم و فنونی وجود دارند که از زوایای مختلف سلامت و بهداشت انسان‌ها و نیز کارآیی آنها را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می‌دهند. یکی از این علوم، ارگونومی یا همان مهندسی فاکتورهای انسانی است.
نیاز توجه هر چه بیشتر به عوامل انسانی در هر سازمانی بدون شک جزو مهمترین اصول و معیارهای آن سازمان است زیرا تمامی سازمان‌ها بدون استفاده از منابع انسانی، در واقع بی‌معنی و بی‌اعتبار هستند و فلسفه وجودی1 شان به خطر می‌افتد. پس، ناگفته پیداست که باید به این انسانهای شریفی که در سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف با دل و جان کار می‌کنند، ارزش قائل شده و قبل از هر چیز آنها را به عنوان همنوع خود در نظر آوریم، نه به مثابه قسمتی از دستگاه تولیدی سازمان (کارزار جدی 1379).

جویس مریلین، رئیس مؤسسه جویس در سیاتل آمریکا بر این عقیده است که اکنون دیگر این باور عمومیت یافته است که شرکت‌هایی که بهره وری و کنترل کیفیت را مدِ نظر دارند، دخالت دادن ارگونومی را در برنامه‌هایشان به عنوان یک شم تجاری بکار می‌گیرند؛ شرکت‌های موفق برنامه ارگونومی را با ایمنی، کنترل کیفیت و برنامه‌های تولیدی جهت دستیابی به حداکثر سود تلفیق نموده اند (طاهری 1376).

بالاخره باید اشاره کرد که در نظر گرفتن اصول ارگونومی در کار، نه تنها باعث حفظ سلامت نیروی انسانی و کارآمد در جوامع بشری می‌شود، بلکه مانع تحمل بسیاری از هزینه‌های مالی بر اقتصاد کشورهای فقیر خواهدشد. بعنوان مثال با طراحی درست و اصولی محل کار، می‌توان از متحمل شدن بیشترِ هزینه‌هایی چون هزینه از کار افتادگی، هزینه ناشی از حوادث، هزینه زمان از دست رفته تولید، هزینه ضایعات تولید اجتناب کرد. کم کردن زمان انجام کار، حذف حرکات اضافی در روند کار، شیوه ارتباط با محیط بیرونی، موازنه عرضه و تقاضا، بهینه سازی محیط کار، صرفه جویی در مصرف انرژی، و در یک کلام ارتقاءِ سطح سلامت انسان و شکوفایی اقتصادی، همه و همه از جمله مسائلی است که با شناخت صحیح از این دانش نوین می‌توان به آن دست یافت.

در حال حاضر در صنایع مختلف کشور، بخش‌های زیادی به چشم می‌خورد که کارگران در آن واحدها مشغول انجام فعالیت‌های بدنی و جسمانی می‌باشند. بنابراین عدم توجه به چگونگی انجام کار، می‌تواند صدمات یاد شده را سبب گردد. عوارض استخوانی ـ عضلانی در حقیقت از جمله بیماریهای مرتبط با کار هستند که می‌توانند بسیار ناتوان کننده ظاهر شده و باعث افت راندمان، افزایش غیبت های ناشی از کار، غرامت های دستمزد و نهایتاً، از کار افتادگی کارگر شوند.

ارگونومی2 یا همان مهندسی فاکتورهای انسانی3، علمی ترکیبی است که سعی دارد ابزارها، دستگاه ها، محیط کار و مشاغل را با توجه به توانایی هایی جسمی ـ فکری و محدودیت ها و علائق انسانها، طراحی نماید. این علم با هدف افزایش بهره وری، با عنایت بر سلامتی، ایمنی و رفاه انسان در محیط، شکل گرفته است. همچنین این علم در تلاش است بجای متناسب سازی انسان با محیط، محیط را با انسان متناسب سازد. در این راستا، سازمان بین المللی کار4، واژه ارگونومی را به معنای متناسب کردن کار و شغل برای انسان5 تعریف کرده است (فروزانفر 1378).

این علم برای طراحی و ساخت ابزار و سیستم های تولیدی از ساده تا پیچیده و بغرنج، حل مشکلات مربوط به تکنولوژی نوین، و حتی ابزار و وسائل زندگی روزمره، کاربرد دارد. امروزه، از طراحی یک ابزار ساده نظیر انبردستی ساده (از نظر نوع جنس، مصالح بکار رفته، اندازه دسته، نوع و ترکیب پلاستیکی دسته آن و …) و یا یک خودکار (از نظر قطر، اندازه، رنگ و …) گرفته تا طراحی یک سیستم تولیدی کامل، از ارگونومی استفاده می‌شود. عمدتاً زمینه‌هایی که ارگونومی در آنها مطالعه و اقدام می‌کند، عبارتند از طراحی ابزار، وسائل، ماشین ها و تأسیسات به طرز صحیح و مطلوب، طراحی روش انجام کار با توجه به بهترین نحوه اجراء و متناسب با سیستم عضلانی و ساختمان فیزیکی بدن انسان و با هماهنگی روانی میان افراد و محیط کار و ابزار کار، وضعیت صحیح قرار گرفتن بدن و حرکات انسان حین انجام کار، شرایط فیزیکی مناسب در محیط کار با توجه به عواملی از قبیل دما، رطوبت، جریان هوا، ارتعاشات، سر و صدا، نور و روشنایی، گرد و غبار، تشعشعات و آلودگی های مختلف.
2- تعاریف ارگونومی

واژه «ارگونومی» از دو کلمه یونانی «ارگو6» به معنی کار و «نوموس7» به معنی قانون و قاعده طبیعی مشتق شده است و در لغت به معنای قوانین طبیعی کار است. اما در اصطلاح کاربردی علم ارگونومی مجموعه دانشی است که از تلفیق علوم زیستی، فیزیولوژی انسانی، سیستم‌ها و روش ها، طراحی مشاغل و محیط کار به وجود آمده است که سعی دارد ابزارها، دستگاه‌ها و محیط کار را با توجه به در نظر گرفتن توانایی های جسمانی، فکری و محدودیت‌ها و علائق انسان‌ها، طراحی کند. این علم با هدف افزایش بهره‌وری با توجه به سلامتی، ایمنی و رفاه کارکنان در محیط کار شکل یافته است (صادقی 1379؛ طاهری 1376).

برخی از تعاریفی که متخصصان و کارشناسان این علم از ارگونومی نموده‌اند، به عنوان نمونه در زیر آورده می‌شود:
ارگونومی علم مطالعه انسانها در حین انجام کار، برای درک ارتباط پیچیده میان افراد و جنبه های فیزیکی و روانشناختی محیط کار، نیازهای شغلی و روشهای کار می‌باشد (WHO 1978).
ارگونومی علمی است که انسان و تعامل آن را با محصولات، تولیدات، تجهیزات، امکانات، روش ها و محیط کار و زندگی مورد مطالعه قرار می‌دهد و علیرغم علوم فنی ـ مهندسی (که عمدتا به تکنیک ها و فنون می پردازد) بر انسان و طراحی وسائل برای افراد تاکید دارد (ساندرز و دیگران 1378).
ارگونومی عبارتست از کاربرد اطلاعات علمی موجود درباره انسان (و روش های علمی کسب چنین اطلاعاتی) برای حل مشکلات طراحی (هلاندر 1375).
انجمن بین‌المللی ارگونومی8، ارگونومی را چنین تعریف می‌کند: ارگونومی علمی است که دانش حاصل از علوم انسانی را با مشاغل، سیستم‌ها، محصولات و محیط زیست با توجه به توانایی های جسمانی و روانی و محدودیت‌های انسانی مرتبط می سازد (هانچینسون و دیل).

اما با توجه به تجارب علمی، و نیز با توجه به اجرای ارگونومی در یکی از خطوط تولید شرکت فرآورده های ـ غذایی گل بهان توسط نگارنده، و همچنین با توجه به اینکه نگارنده، پایان نامه کارشناسی ارشد خود را نیز در این مورد نوشته است، تعریف زیر، مفهوم ارگونومی را بهتر روشن می‌سازد:

ارگونومی عبارتست از علم بکارگیری بهینه از ابزار کار در محیط کاری، به نحوی که حداکثر بازدهی در تولیداتی که انسان در آن نقش دارد، بدست آید در حالی که کارگر یا کاربر حداکثر رضایت را از کاربرد ابزار مزبور و همچنین از محیط کاری دارد و میزان ایمنی لازم در کار برای کارگران و کاربران فراهم شده است (کارزار جدی 1379).

با توجه به تعریف فوق، علم ارگونومی از رشته های علمی نظیر پزشکی، فیزیولوژی، آمار، روانشناسی، مردم شناسی، آناتومی، بیومکانیک و سنجش ابعاد و اجزای بدن انسان، برای طراحی ماشین و محیط کار سود می‌برد. در واقع، ارگونومی یک علم چند رشته‌ای است که ارتباط متقابل تکنولوژی، محیط و نیازهای روحی و جسمانی انسان را برقرار می سازد. در ایالات متحده آمریکا، بجای واژه ارگونومی، عبارت مهندسی فاکتورهای انسانی را بکار می‌برند. انجمن فاکتورهای انسانی و ارگونومی آمریکا نیز بر روش های طراحی تاکید داشته و مهندسی فاکتورهای انسانی را چنین تعریف می‌کند: «کشف و کاربرداصول مربوط به رفتار انسان و خصوصیات طراحی، ارزیابی، فرآیند نگهداری محصولات و سیستم ها با هدف ایمن بودن، اثر بخش بودن و ایجاد رضایت در بین کارکنان».

اهداف اساسی علم ارگونومی، بهبود نحوه انجام کار، روش های کار و ابزار کار، و انطباق آنها با ویژگیهای روانی و جسمی انسان است. البته باید توجه داشت که با مراعات اصول ارگونومی، فشار کاری و خستگی های بی مورد کاهش می‌یابد. همچنین، ارگونومی در پی انطباق علمی شغل، شرایط، ابزار و محیط کار با مشخصات فیزیکی و بدنی انسان و نیز تعیین نیرو و توانایی جسمی اوست. باید شغل و محیط کار چنان طراحی شود که با مشخصات فیزیکی میانگین افراد (با ملحوظ کردن انحراف معیارهای مربوطه) مطابقت داشته باشد (فروزانفر 1378).
3- تاریخچه ارگونومی

حوزه پیدایش ارگونومی به انقلاب صنعتی ـ اواخر قرن نوزدهم و اوائل قرن بیستم ـ برمی‌گردد. کارهای پژوهشی فرانک و لیلیان گیلبرت در زمینه کارسنجی9 و مدیریت کارگاهی سرآغازی بر مطالعات ارگونومیک بود. پس از جنگ جهانی دوم و بویژه با روشن تر شدن مشکلات کاری و حتی تلفات ناشی از عدم توجه به دانش ارگونومی در محیط کاری، نیاز به طراحی محل کار بصورت ارگونومیک بیشتر احساس شد. پیچیدگی اشتباه های احتمالی در زمینه های مختلف همچون هواپیماهای جنگی، رادار و دیگر تجهیزات در طول جنگ، هم جنبه مهندسی و هم جنبه رفتاری داشت و گروه‌هایی متشکل از روانشناسان، مهندسان، انسان‌شناسان و فیزیولوژیست‌ها، همراه با هم کوشش‌هایی را جهت حل مشکلات طراحی و آموزش آغاز کردند. چنین کوشش‌هایی که در خلال جنگ دوم جهانی در آمریکا و انگلستان، به طور همزمان آغاز شده بود باعث گردید تا دانش ارگونومی شروع به رشد و توسعه کند و در اغلب کشورهای اروپایی مورد توجه واقع شود. در دهه 1980 میلادی، متأسفانه فجایع تکنولوژیکی بسیاری رخ داد و موجب شناخته شدن هر چه بیشتر دانش ارگونومی در میان مردم شد. کارخانه سازان، کارخانه داران، کارگران، دولتمردان و به تبع آن عامه مردم به طراحی ارگونومیک روی آوردند (ساندرز و مک‌کورمیک 1998).

در 4 دسامبر 1984میلادی، نشت گاز متیلو سوسیانات در کارخانه تولید سموم ضد آفات شرکت یونیون کارباید در بوپال هند، سبب مرگ نزدیک به 4000 تن و آسیب دیدن 200000 نفر دیگر شد. دو سال بعد، در 1986 میلادی، انفجار شدیدی در نیروگاه هسته ای چرنوبیل در شوروی (سابق)، سبب مرگ 300نفر و قرار گرفتن طیف وسیعی از مردم در معرض تابش های زیان آور و آلوده شدن میلیون ها هکتار زمین به رادیو اکتیو شد. سه سال بعد در 1989 میلادی در یک واحد تولیدی مواد پلاستیکی متعلق به شرکت نفت فیلیپس در تگزاس انفجاری روی داد که شدت این انفجار معادل انفجار 10 تُن تی. اِن. تی بود. 23 نفر کشته و 100 نفر مجروح شدند. همه این موارد و مثال های بسیار زیادی که مجال گنجایش آنها در این چند صفحه نیست، به باور کارشناسان، حوادثی هستند که علت اصلی تمامی آنها را باید در عدم طراحی صحیح ارگونومیک (به معنای کلی کلمه) جست (ساندرز و دیگران 1378).
4- شاخه های دانش ارگونومی

ارگونومی علمی چند نظامه است که در چهار حیطه عمده زیر فعالیت دارد:
4-1- روانشناسی مهندسی10

در حیطه اول، یعنی روانشناسی مهندسی، جنبه های پردازش اطلاعات مرتبط با کار، مورد بررسی قرار می‌گیرد. از دیدگاه ایمنی و بهداشت حرفه ای این بعد از ارگونومی، طراحی روشهای کار با هدف کاهش حوادث ناشی از خطاهای انسانی محسوب می‌شود.
4-2- فیزیولوژی کار

در حیطه دوم (فیزیولوژی کار)، تبادلات انرژی و متابولیسم بدن مطرح است. مفاهیم خستگی، بررسی کارهای ایستا و پویا و رژیم های کار و استراحت از دیدگاه فیزیولوژی کار مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد.
4-3- بیومکانیک شغلی

در مباحث بیومکانیک شغلی ویژگیهای مکانیکی اندام‌های بدن مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این حیطه، حرکت اندام‌ها و اعمال نیرو در بافت های مختلف بدن تجزیه و تحلیل می‌شود. به کمک این معادلات می‌توان الگوها و ابعاد مناسب ایستگاه‌های کاری را با هدف کاهش فشارهای مکانیکی خارجی بر بدن بدست آورد. بطور خلاصه می‌توان گفت که چگونگی انتقال نیرو و حرکت دادن اجسام و ابزارآلات از جمله مباحث بیومکانیک شغلی هستند.
4-4- آنتروپومتری11

آنتروپومتری، به سنجش ابعاد فیزیکی بدن و کاربرد داده های ابعادی در اصلاح شرایط فیزیکی ایستگاه های کار می‌پردازد و از آنجایی که یکی از دلایل فشارهای وارده بر اندام‌ها، عدم تطابق ابعاد محل کار با ویژگی های ابعادی بدن کارگر یا کاربر می‌باشد، داده های آنتروپومتریک را می‌توان به طور مؤثری در طراحی تجهیزات، ایستگاه‌های کار، ابزارآلات و محصولات بکار بست (صادقی 1377).

لازم به یادآوری است که برای محاسبات آنتروپومتریک، اغلب از جداولی که قبلا برای این منظور تهیه گردیده است، استفاده می‌شود. اما باید خاطر نشان کرد که مردم هر منطقه خاصی، دارای اندازه‌‌‌های آنتروپومتریک ویژه خود می باشند که باید در تعیین اندازه‌های لازم در محیط کار و ابزار کار ملحوظ گردد. ولی متاسفانه در کشور ما هنوز داده های آنترومتریک در دست نیست و برای طراحی یک محیط کار به ناچار از داده های آنتروپومتریک سایر کشورها (بویژه از داده های آنتروپومتریکی که توسط ناسا تهیه شده است) استفاده می‌شود.

با توجه به اینکه اندازه‌های رسمی و تائید شده ای برای مردم کشورمان در دسترس نمی‌‌باشد، بنابراین اکثر کارشناسان ارگونومی با توجه به اشتراکات قومی و نژادی میان نژادهای ایرانی و آلمانی (ایندوژرمن)، داده های ـ آنتروپومتریک آلمانی را برای استفاده در کارهای تحقیقاتی کشورمان توصیه می نمایند. استفاده از این داده ها در کشورِ ما مسلما با مشکلاتی روبرو خواهد شد؛ زیرا این داده ها، با شرایط اقلیمی و قد و قامت مردم کشور ما تدوین نشده است و ممکن است با اندازه های مردم کشور ما اختلاف هایی داشته باشد. جدول 1 و شکل 1 داده‌های فوق را نشان می‌دهند (هلاندر 1375).


جدول 1 - ابعاد آنتروپومتریک بدن انسان که هر گونه طراحی باید بر اساس آنها انجام گیرد. ( اندازه های مربوط به مردمرکشور آلمان ـ ابعاد بر حسب سانتیمتر ) (فیزنت 1375).
5- چگونگی اجرای ارگونومی
مورد ملاحظه قرار دادن ابعاد مختلف بدن افراد برای انجام کار، به منظور انتخاب ابزار متناسب با توانایی های فیزیکی آنان حائز اهمیت است. بر طبق نظریه سینگلتون ، اصول کلی آنتروپومتری ـ ارگونومی که بایستی همواره در نظر گرفته شوند، عبارتند از:
ابعاد پست کار باید حداقل 90% از افراد را پوشش دهد.
در انتخاب اطلاعات آنتروپومتریک، طراح باید با توجه به ابعاد گوناگون و مثال هایی که در شرایط ایستا و پویا وجود دارد، خطای قابل قبول را تعیین نموده و به عنوان معیاری از آن استفاده نماید.
تطابق بهینه ابعاد بدن کارگران با پست کاری آنها ممکن است در طول زمان تغییر یابد. زیرا اندازه جمعیت متغیر است و همین طور کارگرانی که وظایف مربوطه را انجام می دهند، عوض می شود.
مشکلات وضعیت بدنی رابطه بسیار نزدیکی با عدم تطابق ابعادی دارد، به طوری که هر دوی آنها باید همزمان با یکدیگر مورد توجه قرار گیرند.

درباره وضعیت ایستاده (کارکنان یا کسانی که مجبورند یا ترجیح می‌دهند تا کارشان را ایستاده انجام دهند) در مقابل وضعیت نشسته، همواره باید نکات زیر مورد توجه قرار گیرند:
محل استقرار کنترل ها، اجزاء و مکان انجام فعالیت
وجود فضای کافی برای زانوها
اندازه و جهت نیروهایی که باید اعمال شوند
تکرار و تعداد نشستن و برخاستن

در طراحی صندلی توجه به موارد زیر از اهمیت زیادی برخوردار است:
ارتباط میان صندلی و سطح کار
تغییر وضعیت بدنی
استحکام و ثبات صندلی بویژه زمانی که متحرک باشد
سهولت ایستادن و نشستن
نرمی سطح نشستنگاه و پشتی صندلی

همانگونه که صندلی راحت امکان تغییر وضعیت بدنی را فراهم می کند، پست کار ایستاده نیز که از طراحی مطلوبی برخوردار باشد، حرکت بدنی را آسان تر می کند (چوبینه و دیگران 1378؛‌ ساندرز و مک‌کورمیک 1998).
6- طراحی یک پست کار

پست کار، محلی است که در آن یک شخص یا گروهی از افراد، وظایفی را برای یک دوره زمانی نسبتا طولانی انجام می‌دهند (فقیه 1377).

مشکلات بهره وری، رضایت مهندسی شغلی و ایمنی با طراحی کار در صنایع، ارتباط مستقیم دارد. طراحی ارگونومیک محل کار، با در نظر گرفتن جنبه‌های روانی و فیزیکی، باعث افزایش رضایت شغلی کارکنان و کاهش میزان حوادث می‌شود. محیط کار مطلوب، محیطی است که نه تنها از نظر بهداشتی آسیب رسان نباشد، بلکه موجب ارتقاء سطح بهداشت و سلامتی کارکنان ـ چه از نظر فیزیکی و چه از لحاظ روانی گردد. همچنین طراحی محیط کار مطلوب از طریق بهبود بهره وری و کاهش غیبت از کار، سود سرشاری را بدنبال خواهد داشت. برای طراحی محیط کار مطلوب و مناسب، ابتدا طراح باید به ابعاد فیزیکی افراد یا کارگران توجه نموده و سعی کند که در طراحی خود حداقل 90% از آنان را در محدوده طراحی قرار دهد. در این رابطه، اصلی وجود دارد که موضوع را روشن‌تر می‌کند: در مورد حد دسترسی و اعمال نیرو، افراد کوچکتر یا ضعیف تر مورد توجه قرار می‌گیرند و برای درهای ورود و خروج فضای خالی مورد نیاز و … این افرادِ بزرگتر هستند که در طراحی مد نظر هستند. تغییر طراحی و در نظر گرفتن دستورالعمل های ارگونومی در مرحله ای که طرح هنوز بر روی کاغذ است، بسیار ساده تر از زمانی است که محیط کار به مرحله بهره برداری رسیده است. محیط کار باید برای کار واقعی طراحی شود و شرایط ارگونومیک بهینه با توجه به ساختار تجهیزات تعیین گردد به طوری که محیط کار بسادگی برای هر فرد مطلوب و قابل تنظیم باشد. یکی از اهداف عمده در طراحی محیط کار، جلب پذیرش و رضایت کاربر است (فقیه 1377؛‌ حبیبی 1377).

بیلی سه عامل مهم وابسته به کاربر را که بر روی ساختار و شکل محیط کار تاثیر دارند، به ترتیب زیر تبیین می‌دارد:
حوزه دسترسی12 و فضای خالی اضافی13
موقعیت کاربر با توجه به میدان دید
وضعیت بدنی کارگر (ایستاده، نشسته)

اگر محیط کار به نحو مطلوبی سازماندهی شده و آسایش و راحتی کارگر را فراهم آورد، می‌توان انتظار برانگیخته شدن وی برای انجام هر چه بهتر کار را داشت. انسان، ماشین آلات، شغل و فضای کار نیز عواملی نیز هستند که طراحی محیط کار را تحت تاثیر قرار می‌دهند و شامل عوامل اجتماعی، روانی، فیزیکی، فیزیولوژیکی، سازمانی، تکنولوژیک و ارگونومیک می‌شوند. این عوامل همواره باید در طراحی محیط کار مورد توجه قرار گیرند (چوبینه و دیگران 1378).

اصولی که در طراحی یک پست کار باید در نظر گرفته شوند:
تعداد قطعه‌ها و اجزایی که به وسیله دست جابجا می‌شوند باید به کمترین میزان ممکن کاهش یابند. همچنین تعداد ابزار دستی، قطعه‌ها و کنترل‌ها تا حد امکان کاهش داده شوند. تعداد قطعه‌ها و ابزارهای مورد نیاز، به محصولی که تولید می‌شود و نیز به مقدار آن بستگی دارد. این نکته مهم است که طراحان کالای تولیدی به چگونگی مونتاژ آن به وسیله نیروی انسانی توجه نمایند. برای مثال: چرا برای مونتاژ محصولی از پنج نوع پیچ مختلف استفاده می‌شود در حالی که می‌توان فقط از دو نوع پیچ استفاده کرد؟ چرا قطعه هایی که قابل تلفیق و ترکیب هستند (مانند پیچ و واشر) در همدیگر ادغام نشوند؟
پست کار را به گونه‌ای سازمان دهید که کارگر بتواند وضعیت بدنی خود را به طور متناوب تغییر دهد. گاهی موقعیت استقرار وسائل، کارگر را در وضعیت بدنی نامناسب و تحمل‌ناپذیری قرار می‌دهد. بسیاری از ماشین آلات صنعتی دارای کنترل پایی هستند. دستگاه پرس سوراخکاری، تسمه نقاله های حمل بار یا مونتاژ محصول، مثال هایی برای این مورد هستنید. برا ی کار با پرس، لازم است که کارگر با دو دست، قطعه کار را نگهداشته و سپس با استفاده از پدال کنترل پایی، پرس را به کار اندازد. یا در مورد تسمه های نقاله، کارگر بسته به نوع کار خود، و پس از اتمام مراحلی از کار برای ادامه کار، محصول را برای انجام سایر مراحل کاری، با فشار دادن پدال پایی به ایستگاه بعدی هدایت می‌نماید. استفاده از یک پا، موجب وارد آمدن تنش یک جانبه به بدن کارگر می‌شود که این تنش احتمالا به کمردرد می‌انجامد. برای پیشگیری از بروز چنین آسیب‌هایی، باید امکان تغییر محل پدال کنترل وجود داشته باشد به گونه ای که کارگر بتواند به راحتی از هر دو پا استفاده نماید.
توجه به حرکت مطلوب دست و چپ دست یا راست دست بودن کارگر مهم است. حرکت دست به صورت قوصی، سریع و دقیق‌تر از حرکت افقی یا عمودی آن است. فرض کنید در حال ترسیم خط راستی بر روی کاغذ هستند. اگر ترسیم را در جهت افقی یا عمودی انجام دهید به سختی می‌توانید خط راستی بکشید. اگر کاغذ را بچرخانید بگونه‌ای که دست بتواند به سمت دور شدن از بدن حرکت کند( شکل2 )، کشیدن خط مستقیم آسانتر خواهد شد.
توجه به چپ دستی یا راست دستی نیز در طراحی ابزار دستی به ویژه آن دسته از ابزارهایی که در کارهای دقیق و ظریف استفاده می‌شوند اهمیت زیادی دارند. بیگمان مونتاژ قطعات، کار ظریف و دقیقی است و به مهارت و زبردستی نیازمند است. پس برای افراد چپ دست باید ابزار دستی جداگانه ای طراحی شود.
اجزاء و قطعات در پست کاری به سازماندهی نیاز دارند:
جداسازی اجزاء و قطعات اولیه و ثانویه از همدیگر
اجزاء و قطعات اولیه، آنهایی هستند که به طور مکرر مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ در حالی که اجزاء و قطعات ثانویه آنهایی هستند که گه گاهی از آنها استفاده می‌شود.
تقسیم وظایف و کارها به وظایف و کارهای ریزتر
تقسیم میز کار به چند ناحیه مختلف
مشخص کردن مناطق حرکت اولیه و ثانویه
حد دسترسی عملی برای اندازه های حد پایین زنان ( صدک پنجم )، 40 سانتیمتر است که حدود منطقه حرکت اولیه را تعیین میکند ( شکل 2 ). اجزاء و قطعات اولیه را در منطقه حرکت اولیه قرار دهید و اجزاء و قطعات ثانویه را در منطقه حرکت ثانویه قرار دهید، بگونه ای که فاصله دسترسی از 60 سانتیمتر تجاوز نکند.

محل ابزارها را در پست کار به گونه ای انتخاب نمایید که برای تمامی وظایف مورد استفاده قرار گیرد. پست کاری که به گونه مطلوب طراحی شده باشد، موجب صرفه جویی در زمان و افزایش بهره وری میشود. مکان یابی مناسب برای ابزار دستی، کنترل ها و قطعات بایستی بر اساس درجه اهمیت و اولویت آنها انجام گیرد (هلاندر 1375؛ حبیبی 1377).
7- نتیجه گیری و پیشنهادات

با توجه به حیطه گسترده دانش ارگونومی و با اعمال نظر بر این دیدگاه که این علم گستره وسیعی از سیستم‌های صنعتی، یعنی محیط کار، انسان و ماشین آلات را مورد توجه قرار می‌دهد، می‌توان گفت که یکی از مهمترین راه‌های توجه به انسان و چگونگی عملکرد صحیح و برتر او، آگاهی از اصول ارگونومی و کاربرد آن اصول در طراحی پست‌های کاری است بنابراین برای تحقق این مهم می‌توان توصیه‌هایی را به دست‌اندرکاران تولید، مدیران، برنامه‌ریزان و مسئولین محیط‌های صنعتی ارائه نمود که در زیر به بخش کوچکی از آنها اشاره می‌شود:
آموزش مفاهیم ارگونومی به مدیران
استخدام افراد، با توجه به نوع حرفه، ویژگی‌های فردی و قابلیت‌های افراد
معاینات قبل از استخدام و معاینات دوره‌ای کارگران با توجه به مدل‌های ارگونومی
طراحی پست‌های کار با توجه به داده‌های آنتروپومتری و توصیه‌های مهندسی فاکتورهای انسانی
توجه به ساختار آناتومی و فیزیولوژی شاغلان
تطابق بهینه کار با کارگران
بکارگیری اصول مدیریت اقتضایی برای جلب رضایت افراد در انجام کار و استفاده از اصول ارگونومی توسط آنها
بررسی و تجزیه و تحلیل حوادث شغلی، علل آن و زیان‌های اقتصادی آنها
تنظیم دستورالعمل‌ها و توصیه‌نامه های شغلی برای افراد شاغل در سیستم

امید آنکه با بکارگیری هر چه بیشتر تکنیک‌های مطرح در ارگونومی، بتوانیم از نیروی انسانی زحمت کش کشورمان هر چه بهتر و مفیدتر بهره‌مند شده و قدر این منبع اصلی تولیدی را که حتی بسیاری از کشورهای صنعتی و فراصنعتی هم از داشتن آن بی بهره‌اند، ارج نهیم.
مراجع
حبیبی، احسان اله. 1377. ارگونومیک شغلی ( دستیابی و ارتقاء سطوح ایمنی و بهداشت از طریق طراحی محیط کار. مجله صنعت و ایمنی 63.
چوبینه، علیرضا و دیگران. 1378. ارگونومی در عمل. تهران: مرکز.
رشیدی، رجب. 1373. ارگونومی. مجله صنعت و ایمنی 35.
ساندرز، مارک، اس. و دیگران. 1378. ارگونومی. ترجمه محمدرضا افضلی. تهران: علوم دانشگاهی.
صادقی نائینی، حسن. 1379. اصول ارگونومی در طراحی سیستم های حمل دستی کالا، تهران: آسانا.
صادقی نائینی، حسن. 1377. شیوه های عملی ارتقاء بهره‌وری نیروی انسانی، بخش کاربرد اصول مهندسی فاکتورهای انسانی. تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
طاهری، شهنام. 1376. کارسنجی و روش سنجی، تهران: آروین.
فروزانفر، بهزاد. 1378. ارگونومی چیست. روش 46.
فقیه، نظام الدین. 1377. شیوه های عملی ارتقاء بهره وری نیروی انسانی، بخش ارگونومی در طراحی و مدیریت محیط کار. تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
فیزنت، استیفن. 1375. انسان، آنتروپومتری، ارگونومی و طراحی. ترجمه علیرضا چوبینه و دیگران. تهران: مرکز.
کارزار جدِی، رضا. 1379. نقش ارگونومی و تاثیر آن در مقدار تولید ( مطالعه موردی: شرکت فرآورده های- غذایی گل بهان ). پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت صنعتی ـ گرایش تولید، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز.
هلاندر، مارتین. 1375. مهندسی عوامل انسانی در صنعت و تولید (ارگونومی). ترجمه علیرضا چوبینه. شیراز: راهبرد.
Hunchinson and Dale. New Horizons for Human Factors in Design. Mc Graw-Hill.
Sanders, M., and Mc Cormick, E. 1998. Human Factors Engineering in Design.
W.H.O. 1978. A Training Guige for Community Health Workers in Occupational Health. New York: Wiley.
پی‌نوشت‌ها
1- Mission
2- Ergonomics
3- Human Factors Engineering
4- International Labor Organization (ILO)
5- Fitting the job to the work
6- Ergo
7- Nomus
8- The International Ergonomics (IEA)
9- Motion Study
10- Engineering Psychology
11- Anthropometry
12- Reach
13- Clearance

کلید محافظ جان انسان

کلید محافظ جان انسان رله دیفرانسیل اتوماتیک که ظرف 2/0 ثانیه بر اثر بروز عیب مدار را به صورت تک فاز یا سه فاز قطع می کند . ( جدول مهندسی وسترمان )
کلید های حفاظت از جان از اصول حفاظت دیفرانسیل استفاده می کنند . بدین صورت که کلیه سیمهای فاز و نوترال شبکه وارد این کلید می شوند در داخل این کلید یک CT ترانسفورماتور جریان قرار دارد که کلیه سیمها از وسط هسته این CT عبور میکنند اولیه ترانس را تشکیل میدهند با این عمل و با توجه به خصوصیات CT جمع جبری جریانهای عبوری از داخل کلید بدست می آید حال در صورتیکه این مقدار بیشتر از 30میلی آمپر باشد کلید فیدر خروجی را قطع میکند .
به بیان ساده درصورت وجود جریان جریانهای وارد شده به سیستم توسط سیمهای فاز از طریق سیمها فاز و نول برنمی گردد.
مسلما هنگام برق گرفتگی مسیر جریان از فاز به بدن شخص و از بدن شخص به زمین خواهد بود جریان نشتی که باعث ایجاد جریان در خروجی CT کلید حفاظت از جان خواهد شد .
30 میلی آمپر حداکثر جریان مجاز عبوری از بدن انسان است که نمی تواند باعث بروز برق گرفتگی شود .
کلید محافظ جان به صورت سه فاز و تک فاز موجود است . که در نصب، این کلید ها در مسیر ورودی فاز و نول مصرفی قرار دارد . به عبارت دیگر فاز و نول داخل این کلید شده و به صورت سری در مسیر ورودی برق قرار می گیرد . به عنوان نمونه در منازل مسکونی این کلیدها بعد از کنتور برق قرار می گیرد و فاز و نول داخل این کلید شده و سپس به کلید مینیاتوری ها وارد می شود .

مقاوت بدن انسان در برابر جریان برق
آیامید انید :
مقاومت بدن کاملاً خشک در برابر جریان برق
متناوب حدود اهم1640
مستقیم حدود اهم 4250
اگرکف دست یک فرد روى زمین و نوک انگشتان به فاز بزند :
مقاومت نوک انگشتان تا کف دست حدود 16000 اهم و جریان غیر خطرناک براى انسان 25 میلى آمپر است.
U=R*I=16000*0.025=400V
شخص تا 400 ولت بدون خطر تحمل میکند.
کف دست زمین وکف دست فاز :
شخص تا 70 ولت بدون خطر تحمل میکند.
آلودگى ، روغن ، رطوبت و... مقاومت بدن را در برابر جریان برق کاهش میدهد.
http://sanat-bargh.blogfa.com/8502.aspx
سایت مهندسی برق

پاره ای از مقاله های اولین همایش ملی مهندسی ایمنی ومدیریت HSE

دانلود مقالهPDF ارگونومی در مجتمع پتروشیمی اراک

پاره ای از مقاله های اولین همایش ملی مهندسی ایمنی ومدیریت HSE

دانلود مقالهPDF
مدیریت HSE در سکوهای دریایی نفتی وگازی