ایمنی - بهداشت حرفه ای

ایمنی - بهداشت حرفه ای

بهداشت حرفه ای، مقالات و بهداشت حرفه ای، استاندارد و بهداشت حرفه ای، ارگونومی و بهداشت حرفه ای، ایمنی و بهداشت حرفه ای
ایمنی - بهداشت حرفه ای

ایمنی - بهداشت حرفه ای

بهداشت حرفه ای، مقالات و بهداشت حرفه ای، استاندارد و بهداشت حرفه ای، ارگونومی و بهداشت حرفه ای، ایمنی و بهداشت حرفه ای

سایش شیمیایی دندان چیست؟

سایش شیمیایی روندی است که در آن مینا( و عاج) به خاطر اسید موجود بر روی دندان ها، از بین می رود. اسیدهایی با منشأ داخلی و یا خارجی. این روند سایش با روندی که توسط اسید ناشی از باکتری های پوسیدگی زا حاصل می شود متفاوت است. بر خلاف پوسیدگی دندان، سایش شیمیایی روی تمام سطوح دندان تأثیر می گذارد.

تماس با اسید به مدت طولانی به از دست رفتن تدریجی مینا می انجامد. در نهایت عاج در تماس با محیط دهان قرار می گیرد و منجر به درد و گاهی موجب مرگ دندان می شود. روند سایش غیرقابل برگشت است و هزینه های گران دندانپزشکی ترمیمی را برای برگرداندن عملکرد و ظاهر دندان می طلبد.

ریسک فاکتورها:

۱-نوشیدنی های "پاپ" (pop)

شایع ترین گروه در معرض خطر نوجوانانی اند که نوشیدنی اصلی آن ها "پاپ" است( شامل کوکاکولا، لیموناد، و یا نوشیدنی های گازدار). همه ی نوشیدنی های گازدار اسیدیته ی بالا دارند و به سرعت مینای دندان را حل می کنند. هر چه استفاده بیشتر باشد آسیب هم بیشتر است. افرادی که مایع را در دهانشان می گردانند بیش از همه آسیب می بینند. استفاده از نی از تخریب جلوگیری نمی کند. احتمالا نی ، مشکل را از دندان های قدامی به دندان های خلفی انتقال می دهد.

۲- آبمیوه های خالص:

کسانی که آبمیوه های خالص می نوشند و یا افرادی که آبمیوه هایی که خیلی اسیدی هستند نوشیدنی اصلی آن هاست، مشکل مشابهی با گروه قبلی دارند.

۳- اختلالات خورد و خوراک

بولمی یا استفراغ به خاطر وجود اسید معده موجب تخریب دندان می شود.

توصیه ها:

۱- بلافاصله  بعد از نوشیدن مایعات اسیدی و یا بعد از استفراغ مسواک نزنید. چون بعد از تماس با اسید مینا نرم می شود. نمک های کلسیم بزاق تشکیل می شوند و با گذشت زمان موجب سخت شدن قسمت هایی از مینای دندان می شوند. بنابراین بعد از خوردن مایعات اسیدی دندان هایتان را مسواک نزنید چون مینای نرم شده بیشتر آسیب می بیند و روند سایش تسریع می گردد.

۲- استفاده از نوشیدنی های سالم مثل آب ( آب دارای فلوراید)، شیر، چای و قهوه( بدون شکر)

خلاصه:

۱- اسید اضافی از نوشیدنی ها و اسید معده موجب از دست رفتن غیرقابل برگشت ساختمان دندان می شود. توصیه: بیشتر از یک بار در روز از مایعات اسیدی استفاده نکتید

۲- از نوشیدنی های سالم بهره ببرید

۳- بعد از استفاده از نوشیدنی های اسیدی، نیم ساعت صبر کنید و بعد مسواک بزنید.

منبع :http://www.dentalinsurance.co.uk

 مترجم : باران

برگرفته از وبلاگ سایت پزشکان بدون مرز

ابراهیم ندرلو مدیریت سایت موژ  

آشنایی با انواع اختلالات اضطرابی

۱ ـ اختلال اضطراب فراگیر یا منتشر (Generalized Anxiety Disorder) ترکیبی از علائم زیر در این اختلال وجود دارد:

طپش قلب، تنگی نفس، اسهال، بی‌اشتهایی، سستی، سرگیجه، تعریق، بی‌خوابی، تکرر ادرار، لرزش، فقدان آرامش، مرطوب بودن کف دست، احساس گرفتگی گلو، نگرانی نسبت به آینده، گوش به زنگ بودن نسبت به محیط. باید توجه داشت ، در اضطراب فراگیر ، این نگرانی ها بدون وجود خطر واقعی ایجاد می شود.

۲ ـ اختلال هراس (Panic Disorder):

افراد مبتلا به این اختلال دچار حملات اضطرابی پیش‌بینی نشده‌ای می‌شوند که ممکن است ظرف چند ثانیه تا چند ساعت ، حتی چند روز نوسان کند. مبتلایان به این اختلال می‌ترسند مبادا بمیرند، دیوانه شوند یا بی‌اختیار دست به کارهایی بزنند یا علائم روانی ـ حسی غیرمعمول نشان دهند. دیگر علائم اختلال اضطراب فراگیر نیز در این اختلال مشاهده می‌گردد.

۳ ـ ترس های اختصاصی یا ساده (Simple Phobia):

شایعترین نوع ترس است. در خانم ها بیشتر وجود دارد. یک نوع ترس غیرمنطقی است که طی آن فرد از مواجهه با اشیاء، فعالیت ها و موقعیت های خاص همچون ترس از حیوانات، طوفان، بلندی، جراحت، خون و مرگ ، اجتناب می‌کند. در این موارد خود فرد متوجه افراطی و غیرمنطقی بودن ترس خویش است.

۴ ـ ترس از مکان های باز (Agorophobia):

افراد مبتلا به این اختلال از وارد شدن به موقعیت های ناآشنا هراس دارند. مثلاً از رفتن به فضای باز، مسافرت و حضور در ازدحام امتناع می‌کنند. این افراد از ترک کردن محیط منزل به شدت می ترسند. این اختلال در نوجوانی شروع می‌شود و این افراد معمولاً تجربه اضطراب جدایی را در دوران کودکی داشته‌اند.

۵ ـ ترس های اجتماعی (Social Phobia):

این نوع ترس از اواخر دوران کودکی یا اوائل نوجوانی شروع می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال در مواجهه با دیگران احساس شرمساری می‌کنند و نگران اند که دست ها و صدایشان نلرزد و صورتشان سرخ نشود. معمولاً از صحبت کردن و غذا خوردن در حضور جمع، ابراز وجود کردن، انتقاد کردن، اظهارنظر کردن و اشتباه کردن می‌ترسند.

۶ ـ اختلال وسواس (Obsessive-compulsive Disorder):

عبارت است از افکار یا اعمال غیر ارادی، تکراری و غیرمنطقی که فرد برخلاف میل خود آن را تکرار می‌کند. این اختلال می‌تواند به‌صورت وسواس فکری، وسواس عملی یا وسواس فکری و عملی توام باشد.

در وسواس فکری، فرد نمی‌تواند فکری را از ذهنش خارج کند (مثل افکار پرخاشگری یا جنسی)، یعنی یک فکر، عقیده، احساس مزاحم و تکرار شونده وجود دارد.

در وسواس عملی فرد برای اجرای تکراری عملی خاص یا سلسله اعمالی خاص احساس اجبار می‌کند مثل شستن مکرر دست ها. فکر وسواسی موجب افزایش اضطراب شخص می شود درحالی‌که عمل وسواسی اضطراب شخص را کاهش می‌دهد.

۷ ـ اختلال استرس پس از سانحه (PTSD: Post Troumatic Stress Disorder):

این اختلال قبلاً سندرم موج انفجار نامیده می‌شد. معمولاً با یک استرس شدید هیجانی که شدت آن می‌تواند برای هرکس آسیب‌رسان باشد همراه است از قبیل جنگ، بلا یا سوانح طبیعی مثل زلزله، مورد حمله یا تجاوز به عنف واقع شدن و تصادفات شدید.

برگرفته از وبلاگ سایت پزشکان بدون مرز

ابراهیم ندرلو مدیریت سایت موژ  

روش‌های ایمنی بلند کردن اجسام ممکن است بی‌فایده باشد !

روش‌های ایمنی بلند کردن اجسام ممکن است  بی‌فایده باشد !
هیچ مدرک تجربی وجود ندارد که ثابت کند روش‌های ایمنی بلند کردن اجسام مانند راست نگه داشتن کمر و خم شدن روی زانوها برای جلوگیری از کمر درد مفید هستند.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز به نقل از شبکه الجزیره  ، این تحقیق در موسسه سلامت شغلی فنلاند بر ۱۸ هزار کارگر انجام شد و همچنین در این تحقیق مشخص شد که درد کمر در افراد آموزش دیده و غیر آموزش دیده هیچ تفاوتی ندارد.

بر اساس گفته جاس وربیک، محقق، تعداد زیادی از متخصصان بیومکانیک بر این باورند که این روش‌ها بی‌فایده‌اند.

وربیک خاطرنشان کرد:«‌ نمی‌توان هیچ روش خاصی در بلند کردن اجسام را بهترین روش برای پیشگیری از کمر درد دانست و این کارگران هستند که باید در مورد روش‌های ایمنی بلند کردن اجسام سنگین چاره‌ای برای خود بیندیشند!»

برگرفته ازسایت پزشکان بدون مرز

ابراهیم ندرلو مدیریت سایت موژ  

سالیانه دویست هزار نفر به دلیل سرطان های مرتبط با کار میمیرند

سالیانه  حدود دویست هزار نفر به دلیل سرطان های مرتبط با محیط کار می میرند
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز به نقل از تلویزیون الجزیره ،  سازمان جهانی بهداشت گزارش داد سالیانه حداقل دویست هزار نفر به دلیل انواع مختلف سرطان مرتبط به محل کارشان جان خود را از دست می دهند.
برخی از این افراد بر اثر استنشاق ماده اسبستوس و برخی نیز به دلیل استنشاق دخانیات می میرند.
سازمان بهداشت جهانی افزود کسانی که در محل کار خود در معرض استنشاق اجباری دخانیات قرار می گیرند دو برابر بیش از کسانی که در اماکنی که استعمال دخانیات در آنجا ممنوع است به سرطان رئه مبتلا می شوند.
هزاران نفر نیز به دلیل استنشاق مواد نفتی در کارخانه های شیمیایی و کارگاه های چسب و حشره‌کش و کائوچو به سرطان خون مبتلا می شوند.

برگرفته از سایت پزشکان بدون مرز

ابراهیم ندرلو مدیریت سایت موژ  

دردهای ناشی از کار با کامپیوتر :

دردهای ناشی از کار با کامپیوتر :

کاربرد کامپیوتر در زندگی بشر بسیار زیاد است و تعداد زیادی از افراد ساعتهای متمادی با کامپیوتر کار می کنند. به همین دلیل شناخت عوامل موثر در محیط کار با کامپیوتر اهمیت زیادی دارد وجود شرایط نامناسب در محیط کاری و عدم توجه به موارد ارگونومیکی و بهداشتی هنگام کار با کامپیوتر ممکن است در بلند مدت سبب بروز بیماریها و ناهنجاریها شود.

عوارض کار طولانی مدت با کامپیوتر شامل ضایعات چشم، سردرد ، کمر درد و فشار در نواحی مچ دست ، شانه و گردن و دردهای گردن و شانه است که با خستگی شدید عضلات این ناحیه همراه است، دردهای مفصل آرنج، مچ، انگشتان و نهایتاً دردهای پشت و کمر می باشد.

فراموش نکنیدزمانی که در هنگام کار با کامپیوتر بدن بیش از حد به جلو خم شده باشد . شانه و عضلات گردن قادر به نگهداشتن وزن سر نیست و به یاد داشته باشید که بیشتر دردهای ناحیه گردن و پشت که هنگام کار با کامپیوتر عارض می شوند به دلیل قرار گیری نادرست بدن روی صندلی و پشت میز است .

جهت جلوگیری از درگیری عضلانی و اسکلتی موارد زیر را رعایت کنید:

۱- میز و صندلی خود را به شکل استاندارد انتخاب کنید.

۲- از میز، صندلی، مانیتور، صفحه کلید و موس به شکل صحیح استفاده کنید .

۳- انجام حرکات نرمشی ساده به صورت تمرین روزانه را فراموش نکنید.

حال به برسی موارد بالا می پردازیم :

صندلی مناسب برای پشت کامپیوتر چه ویژگیهایی باید داشته باشد ؟
۱- ارتفاع صندلی باید قابل تنظیم باشد. ارتفاع صندلی ، ۴۱ تا ۵۲ سانتی متر توصیه می شود.

۲- سطح نشیمنگاه صندلی باید دارای طول و عرض ۴۰ تا ۴۸ سانتی متر باشد.برای افراد چاق صندلی های پهن تر توصیه می شود.

۳- ضخامت تشک در حدود ۴ تا ۵ سانتی متر باشد و رویه آن از جنسی باشد که اصطلاحاً بتواند تنفس کند و لبه جلو صندلی، گرد و لبه بیرونی آن، نرم باشد.

۴- زاویه پشتی با تشک صندلی ، حداقل ۹۵ تا ۱۱۰ درجه باشد. ۵- عرض پشتی صندلی باید حداقل ۳۲ تا ۳۶ سانتی متر باشد.ارتفاع پشتی صندلی را نیز بین ۵۰ تا ۸۲ سانتی متر توصیه می کنند.صندلی باید در قسمت قرار گرفتن گودی کمر (ارتفاع ۱۵ تا ۲۰ سانتی متراز پایین) داری یک قوس محدب و در قسمت پشت دارای یک قوس مقعر باشد.

۶- صندلی های مورد استفاده در کار با رایانه بهتر است دسته دار بوده و دسته آن با ارتفاع میز کار مطابقت داشته باشد. همچنین دارای ۵ چرخ بوده و چرخان باشد. شیب کف صندلی ۵ تا ۱۵ درجه برای تمایل به جلو و ۵ درجه تمایل به عقب را امکان پذیر سازد.

طریقه صحیح استفاده از میز، صندلی، مانیتور، صفحه کلید و موس :

بهترین حالت نشستن پشت میز این است که کمی بدن را به عقب متمایل کنیم، به طوری که زاویه ی بین ران‌ها و تنه حدود ۱۳۵ درجه شود. البته از آنجایی که این زاویه ممکن است باعث سُرخوردن ما به عقب و حتی افتادن شود(اگر تکیه گاهی نداشته باشیم)، محققان به ۱۲۰درجه هم رضایت داده اند. آنها می گویند این گونه نشستن می‌ تواند باعث کاهش کمر درد شود.

به گفته ی این محققان ۳۲ درصد مردم بیش از ۱۰ ساعت را در روز، به صورت نشسته سپری می ‌‌کنند و نیمی از آنان حتی برای صرف ناهار نیز،میز خود را ترک نمی‌ کنند و دو سوم مردم زمانی که از کار به منزل باز می ‌گردند، باز هم می ‌نشینند.

علاوه بر این، بررسی‌ها نشان داده است که یک سوم افراد به همین علت، یعنی بد نشستن های طولانی، از کمر درد رنج می برند. پس، از آنجا که بد نشستن می تواند با ایجاد فشار بر ستون فقرات و رباط‌ های مربوطه، انسان را دچار دردمزمن و بد شکلی کند، لازم است اصول درست نشستن را بدانیم تا دچار این مشکلات نشویم.

بیشتر ما در طول ساعات کاری، پشت میز و روی صندلی هایی نشسته ایم که نه به وضعیت قرار گرفتن شان توجه داریم ونه به نحوه ی نشستن خودمان روی آنها. اما وقتی که کارمان تمام می شود، از دردی که در کمر و گردنمان حس می کنیم، می‌فهمیم که باید نشستن خود را اصلاح کنیم.

وقتی که زاویه ی نشستن ما قائمه باشد، انحنای طبیعی ستون فقراتمان کمتر شده و باعث می‌ شود به صفحه های ژله ای بین مهره ها فشار بیشتری وارد شود. در ضمن ثابت نشستن طولانی با فشار پی در پی، باعث خوردگی و ساییدگی مهره ها و نرسیدن خون کافی به دیسک و سخت شدن و کاهش قابلیت انعطاف آن می شود.همه ی این عوامل دست به دست هم داده و ما را دچار کمردرد می کنند.

در نهایت هم این ما هستیم که باید تصمیم بگیریم آیا می ‌خواهیم درست بنشینیم تا سالم بمانیم، یا اینکه با تنبلی، تسلیم کمردرد می شویم و یک عمر عذاب می کشیم. بد نیست بدانید متخصصان برای اصلاح وضعیت نشستن چهار مرحله را پیشنهاد کرده اند:

 صندلی:

تا جایی که می توانید باسن خود را به تکیه گاه(پشت) صندلی نزدیک کنید. ارتفاع نشیمنگاه صندلی را طوری تنظیم کنید که کف پایتان صاف روی زمین قرار گیرد و زانوهای شما در راستای ران‌هایتان باشند (ران وساق پا زاویه ی ۹۰ درجه داشته باشند).

پشتی صندلی باید با نشیمنگاه زاویه ۱۲۰ درجه بسازد. در این زاویه کمترین فشار بر ستون مهره ها وارد می شود و انحناهای آن در وضع طبیعی خود قرار می ‌گیرند. اگر لازم است از کوسن های کوچک استفاده کنید تا پایین و بالای کمرتان هم تکیه گاه داشته باشد.

این کار باعث می شود انحنای طبیعی ستون فقرات حفظ شود و فشار کمتری به کمر وارد شود. دسته های صندلی هم باید طوری تنظیم شود که وقتی دست ها را روی آن قرار می دهید، شانه ها یتان شل و آزاد باشند.

صندلی مورد استفاده در محیط کار با کامپیوتر باید از خصوصیات زیر برخوردار باشد :
    ۱- دارای پشتی باشد ، به صورتی که گودی کمر را در بر گیرد و ( پشتی ) از نظر افقی و عمودی تراز باشد .
    ۲- چرخان باشد .
    ۳- از هر نظر (زوایا و فواصل) قابل تنظیم باشد .
    ۴- دارای پایه ای محکم باشد .
    ۵- روکش آن از جنسی باشد که هوا را از خود عبور داده و سبب تعریق نشود و لغزنده نیز نباشد .
    ۶- لایه داخلی آن ۲ تا ۳ سانتیمتر ضخامت داشته باشد .
    ۷- حداقل عرض آن ۴۰ سانتیمتر باشد .
    ۸- چرخ آن قابلیت حرکت بر جنس کفپوش اتاق را داشته باشد .
    ۹- ارتفاع آن با ارتفاع میز متناسب باشد .
    بر اساس اصول ارگونومی که از سوی سازمان بین المللی توصیه شده ، ارتفاع نشمینگاه صندلی باید ۲۵ الی ۳۵ سانتیمتر پایین تر از سطح میز کار در نظر گرفته شود .

برگرفته از سایت پزشکان بدون مرز

کمر درد چیست و چگونه از آن پیشگیری کنیم

ساختمان ستون فقرات : 

 ستون فقرات، محور اصلی بدن انسان است و به همان اندازه در استحکام و ثبات بدن اهمیت دارد که ستون های محکم برای استحکام یک ساختمان و  اعضاء دیگر از جمله سر، دستها، لگن و پاها و …. بر روی این ستون استوار هستند و ستون فقرات با طرز قرار گرفتن خود به صورت قوسهای متعدد با زوایای معین و استحکام آنها توسط دیسکهای بین مهره ای، لیگامانها و عضلات، قدرت تحمل این بار سنگین را می یابد.

لازم است بدانید که حتی اگر از نعمت داشتن دو پا نیز محروم باشید، قادر به زندگی پویا و حتی راه رفتن خواهید بود، اگر ستون فقرات سالمی داشته باشید، در واقع همه ما روی ستون فقراتمان راه می رویم نه روی پاها، بدیهی است هر چه دانش خود را در مورد ستون بدنمان افزایش دهیم، توانایی ما در حفظ سلامت آن بیشتر خواهد بود.

وظایف ستون فقرات عبارتند از :

انتقال وزن سر، گردن، اندام فوقانی و تنه به لگن

ایجاد کانالی جهت حفاظت از نخاع یا مغز الحرام

ایجاد قفسه ای محکم و استخوانی به کمک دنده ها و استخوان جناغ جهت حفاظت از قلب و ریه ها

تکیه گاهی جهت عضلات تنه و تعدادی از عضلات اندام فوقانی و تحتانی

ایجاد هماهنگی بین اعضاء و اندام های بدن

کمرد درد :

تعریف و انواع کمر درد

کمر درد یکی از شایعترین علل مراجعه بیماران به مراکز درمانی می باشد بطوریکه بعد از سرماخوردگی و ضربه های کوچک، شایعترین بیماری در انسان است. کمر درد نخستین علت مراجعه بیماران به متخصصین ارتوپدی و جراحی مغز و اعصاب و بطور کلی سومین علت مراجعه بیماران به پزشک می باشد.

 

درد کمر بیش از ۹۰درصد  افراد را در طول زندگی حداقل یکبار دچار می سازد. و بیش از ۵۰ درصد  از افراد بیش از یک مرتبه دچار آن     می شوند. علل بسیار متفاوتی می توانند سبب ایجاد کمر درد شوند. تقریبا" در ۸۵ درصد از افرادی که برای کمر درد معاینه و بررسی می شوند علت خاصی پیدا نمی شود. کمر درد بعد از سرماخوردگی دومین عاملی است که سبب می گردد افراد در سرکار حاضر نشوند و نیز یکی از علل شایع ویزیت توسط پزشک می باشد بیش از ۹۰ درصد  افرادی که دچار کمر درد میشوند طی ۲ ماه بهبود می یابند. طبق آمار مختلف، کمردرد، در بین بیماریهایی که باعث از کارافتادگی، ناتوانی از کار و مرخصی ناشی از آن در افراد زیر ۴۵ سال می گردند، مقام اول را دارد.

کمر درد، درد آزار دهنده ای است که شخص را از انجام کارهای روزمره اش باز داشته و به استراحت در بستر وادار می کند. بنابراین، می تواند علاوه بر مشکلات جسمی، موجب مشکلات روحی و روانی شده و اثرات منفی بر اقتصاد خانواده و جامعه بگذارد. تا حدود ۲۰ سال قبل، اکثر افرادی که برای درمان دردهای عضلانی اسکلتی به درمانگاههای فیزیوتراپی و ارتوپدی مراجعه می کردند، افراد بالای ۵۵ تا ۶۰ سال بودند و در واقع تخریب غضروف مفصلی در سنین بالا شروع می شد، ولی امروزه این سن به ۳۰ سال کاهش پیدا کرده و پزشکان شاهد مراجعه بیمارانی با سنین ۳۰ تا ۵۰ سال با دردهای گردن، زانو، کمر  و مفاصل مختلف به مراکز درمانی هستند.

امروزه با پیشرفت زندگی مدرن، شیوع کمر درد نه تنها کمتر نشده بلکه زیادتر هم شده است. و عجیب اینکه حتی سرعت بالا رفتن آن، از رشد جمعیت هم بیشتر بوده است. در ایالات متحده آمریکا همین کمر درد، دومین عامل غیبت از کار بوده و معادل ۳۰ تا ۸۰ میلیون دلار در سال از تولید کم کرده! حدود ۹۰ درصد افراد در عمر خود کمر درد را یک بار هم که شده حس کرده و ۵۰ تا ۷۰ درصد  مردم دوره های مکرر کمر درد را در طول زندگی شان تجربه می کنند. این آمار البته در کشورهای صنعتی بیشتر است. اما متاسفانه این درد حتی کودکان مدرسه ای را هم گرفتار   می کند، بطوری که آمار نشان می دهد ۶۰درصد  کودکان ۱۵ تا ۱۶ ساله هم دچار آن هستند. با تمام این احوال، از پیشگیری و درمان این درد عذاب دهنده ناامید نشوید.

بروز کمر درد در مردان ۲۵ تا ۵۵ ساله بیشتر است ولی در خانم ها بعد از ۵۰ سالگی شروع می شود. متاسفانه معاینات بالینی نمی تواند بروز کمردرد را پیشگویی کند چون زیادند افرادی که آرتروز ستون فقرات یا بیرون زدگی دیسک کمر دارند اما درد ندارند.

کمر درد از نظر ماهیت درد به سه دسته تقسیم می شود:

۱- کمر درد گذرا : دردی ناگهانی و شدید در ناحیه کمر و ناشی از انجام حرکات نامناسب و یا کشیدگی بیش از حد ستون فقرات است. هر چند که این درد گذرا است اما هیچگاه نباید کم اهمیت شمرده شود، چرا که میتواند اخطاری برای عود مجدد آن باشد و سریعا" باید جهت جلوگیری از تکرار آن اقدام شود.

۲- کمر درد حاد: یک درد حاد در ناحیه کمر است که در اثر قرار گرفتن در وضعیتهای غلط، خم شدنهای مکرر و به مدت طولانی و یا ضربه به ستون فقرات کمری ایجاد می شود. کمر دردی که کمتر از یکماه از شروع آن     می گذرد را حاد می نامند. نشانه وقوع آسیب بافتی بوده و بدرجات مختلفی در فرد ایجاد ناتوانی می کند. هر چند که آسیب کوچک باشد ولی باید مراقب بود و از تکرار آن جلوگیری کرد. برای این منظور در وهله اول باید درمان علامتی جهت کنترل درد انجام شده و سپس در مورد بهبودی کامل اقدام و تمامی فعالیتهای طبیعی ستون فقرات را به شکل اولیه خود بازگرداند. البته اولین وقوع حمله حاد کمر درد، نیازی به نگرانی ندارد و لیکن باید پیامدهای آن را در نظر گرفت و هر چه زودتر برای رفع آن اقدام نمود در غیر اینصورت صدمه و جراحت شدت پیدا کرده و دوره ناتوانی ادامه خواهد یافت . به طوریکه طبق آمار، شانس بازتوانی موفق در بیمارانیکه کمر درد آنها بیش از ۶ ماه مقاومت می کند کاهش یافته و حتی پس از سه ماه مقاومت درد، وضعیت روحی و روانی بیمار تغییر خواهد کرد. پس به طور جدی با تکرار یک حمله شدید کمر درد مقابله کنید.

۳- کمر درد مزمن: کمر دردی  که بیش از یکماه از بروز آن می گذرد را مزمن می نامند. کمر درد مزمن در واقع در اثر عدم درمان و یا مقاومت به درمان کمر درد حاد ایجاد می گردد. بدیهی است که درمان به موقع و مناسب درد حاد، همواره درد مزمن را به حداقل می رساند، درد مزمن کمر باید به عنوان یک علامت جدی تلقی شده و کلیه معاینات بالینی و آزمایشات پاراکلینیکی جهت بیماریهای سیستمتیک انجام گردد. به هر صورت درد کمر مستلزم یک بررسی دقیق و درمان مناسب توسط گروهی درمانگر، متشکل از پزشک، متخصص فیزیوتراپی ، متخصص روانپزشکی و…. میباشد.

انواع درد کمر :

۱- درد موضعی : درد موضعی، دردی است که در اثر آسیب وارده به ناحیه کمر ایجاد شده و در همان منطقه احساس می گردد و معمولا" فرد قادر به درک محل دقیق آن است.

۲- درد راجعه : عبارتست از دردی که از یک ناحیه به ناحیه دیگر سرایت می کند. همه کمر دردها لزوما" به دلیل ناهنجاری ستون فقرات نیستند، بلکه می توانند بدلیل ضایعات احشایی باشند که درد آنها به ناحیه کمر ارجاع می شود. در نتیجه، بررسی و معاینه بالینی دقیق این مناطق توسط پزشک ضرورت دارد.

۳- درد انتشاری : غیر از درد انتشاری عصب سیاتیک که در بالا توضیح داده شده، ممکن است درد، منشاء عصب سیاتیک نداشته باشد و از نقاط دیگر به مسیر این عصب انتشار یابد. مهمترین منشاء دردهای انتشاری عبارتند از : مفاصل بین مهره ای، رباطهای مربوطه، رباطهای خلفی که مهره های کمری را به یکدیگر متصل می کنند و بالاخره عضلات اطراف آنها و عضلات ثبات دهنده لگن.

علل کمر درد :

بطور کلی کمر درد را می توان بر حسب علت به دو دسته عمده تقسیم بندی نمود: علل مکانیکی و علل غیره مکانیکی

کمر درد مکانیکی :

شامل آن دسته از بیماریهایی هستند که در اثر و یا به واسطه یک عامل مکانیکی مانند ضربه، حرکات فیزیکی نامناسب، کم بودن قوام عضلات و یا فشار بیش از حد به ناحیه ستون فقرات کمری و در اثر بد قرار گرفتن وضع بدن در حالت نشسته و ایستاده ایجاد می گردند. این دسته از بیماریها ۹۰% از علل کمر درد را تشکیل می دهند و نکته جالب اینکه براحتی قابل پیشگیری هستند.

دو سری از عوامل می توانند سبب آسیب پذیری ستون فقرات کمری و وقوع کمر دردهای مکانیکی گردند.

الف ) عوامل پیش زمینه ای یا مستعد کننده شامل :

قرار گرفتن در وضعیت های نامناسب

کاهش تحرک در نتیجه عدم استفاده و بهبود ناکافی

استرس ناشی از کار

چاقی

ب ) عوامل آشکارساز شامل :

استفاده جدید ( New Use )

استفاده نادرست ( Misuse )

استفاده بیش از حد ( Over Use )

ضربه ( Trauma,Abuse )

علل غیر مکانیکی :

علل غیر مکانیکی شامل آن دسته از علل طبی و یا بیماریهای سیستمی هستند که در سیر بیماری به طرق مختلف ممکن است باعث کمردرد شوند و تشخیص و درمان این بیماریها تماما" به عهده پزشک معالج شما می باشد.

- شایعترین علل طبی عبارتند از : بیماریهای التهابی، بیماریهای عفونی، سرطانها، و بیماریهای متابولیکی و مسمومیت با فلزات سنگین رادیوم

- و …. که تشخیص و درمان همه آنها همانطور که گفته شد بر عهده پزشک معالج شما می باشد.

عوامل زمینه ساز برای علل طبی کمر درد:

۱- سن بالای ۴۵ سال، بخصوص در بیماریهای غیر التهابی و بیمارانیکه  سابقه ای از عوامل مکانیکی را ذکر نمی کنند.

۲- کمر دردهای شبانه که با استراحت نیز بهبود نمی یابند.

۳- وجود علائم و نشانه های همراه کمر درد مانند: تب، تعریق، کاهش وزن، ضعف و خستگی مزمن که با کنترل درد نیز بیمار احساس سلامتی نمی کنند.

در بسیاری از موارد به رغم معاینه فیزیکی دقیق و انجام آزمایشات مختلف، علت مشخصی برای کمر درد پیدا نمی شود . بهتر است بدانید سیگار با کاهش سطح اکسیژن در بافت نخاع موجب تاخیر در بهبود این درد می شود. بعضی مشاغل هم می توانند انسان را مستعد ابتلا به کمردرد کنند، مانند شغل هایی که نیاز به رانندگی طولانی دارد و راننده را در معرض لرزش وسیله نقلیه قرار می دهد؛ شغل هایی که نیاز به ایستادن و نشستن طولانی دارد؛ کسانی که باید بارهای سنگین را به دفعات جابه جا کنند . بنابراین اگر شغل شما چنین حرکاتی را ایجاب می کند بهتر است بیشتر به فکر خود باشید. کمر درد علاوه بر عوامل غیر مکانیکی مانند عفونت و سرطان و….. که خیلی شایع نیستند، علل دیگری هم دارد؛ مانند گرفتگی های عضلانی ( اسپاسم ) کشیدگی و آسیب ّرباط ها، آرتروز، فتق دیسک های بین مهره ای، پوکی استخوان و … اما فارغ از اسم های متفاوتی که این بیماری ها دارند مشکل اصلی در اغلب آنها فشار بیش از حدی است که به ستون مهره ها و اجزای دور و بر آن مانند عضلات و  رباط ها وارد می آید.

عامل این فشارها زندگی پر از حرکات نامناسب است. منظور دقیقا" همان حرکاتی است که شایسته یک بدن سالم نیستند؛ مانند بد نشستن روی صندلی ، قوز کردن هنگام رانندگی، بد ایستادن و…… استفاده از عضلات کمر در حرکاتی که پیش از این انجام نمی داده اید، مانند بلند کردن یک مبل سنگین !

بطور کلی علل کمر درد عبارتند از :

تحت فشار قرار گرفتن ریشه های عصب نخاعی که به اندام تحتانی می روند .

کمر درد ناشی از کشیدگی ماهیچه ای یا رباط های کمر

درد ناشی از عفونتهای ستون مهره

درد ناشی از تومورهای ستون مهره

نشانه های درد ناشی از آسیب کمر :

دردی که امکان دارد به جلو، کناره ها یا عقب ساق پا تیر بکشد یا محدود به ناحیه تحتانی کمر باشد.

دردی که با فعالیت بدتر شود.

دردی که در شب یا در نتیجه نشستن طولانی مدت مثلا" رانندگی طولانی بدتر شود.

دردی که همراه با گزگز شدن یا ضعف در بخشی از پا باشد.

پیشگیری از کمر درد :

انجام ورزشهائی مثل شنا، پیاده روی و دوچرخه سواری با افزایش میزان تناسب و توان می توانند در کاهش ابتلا به کمر درد مفید باشند.

تقویت عضلات شکم میزان ابتلا به کمر درد و در موارد وجود کمر درد شدت آنرا کاهش می دهد.

افرادی که کار آنها مستلزم بلند کردن اجسام سنگین است یا ورزشکارانی که سروکارشان با وزنه سنگین است باید هرگز از کفشهای پاشنه بلند بمدت طولانی استفاده نکنید. حتما" از کمربندهای پهن محافظ کمر استفاده کنند. در هنگام ایستادن طولانی مدت هر از گاهی به روی یک تکیه گاه یا دیوار تکیه کنید تا از فشار بر روی کمر کاسته شود نمائید. هم تشک های خیلی نرم و هم تشکهای ست سبب کمردرد می شوند لذا از تشک مناسب استفاده کنید.

هرگز اجسامی را که برای شما سنگین هستند بلند نکنید. در هنگام بلند کردن اجسام کمر باید عمود بر زمین و نه خم شده به جلو باشد باید اجسام را در حالیکه نزدیک بدن شما هستند با زانوها بلند کنید. 

بارهای سنگین :

به جای بلند کردن اجسام سنگین، از راه های دیگری مانند هل دادن برای جابه جا کردن استفاده کنید ( هل دادن بهتر از کشیدن است . )

تا می توانید از دیگران کمک بخواهید و از بلند کردن وسایل سنگین با خم کردن کمرتان خودداری کنید. بهتر است زانوهایتان را خم کرده و کمرتان را صاف نگه دارید. البته یادتان باشد که پاها را از هم کمی فاصله بدهید.

از بلند کردن یک جسم سنگین و چرخاندن کمرتان بطور همزمان جدا" خودداری کنید.

همیشه هنگام حمل اجسام سنگین، آن را نزدیک بدن نگه دارید.

 قاعده نشستن:

اگر مجبورید مدت طولانی روی صندلی بنشینید بهتر است هر نیم ساعت به بهانه های مختلف از جا برخاسته و راه رفته یا به بدن خود حرکات کششی بدهید.

از صندلی مناسب با پشتی و با زاویه حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ درجه، استفاده کنید و اگر صندلی تان محافظ قوس کمر ندارد، قوس کمر را با یک بالشتک کوچک محافظت کنید.

به جای چرخاندن کمرتان حین کار، از چرخش صندلی استفاده کنید.

وسایل مورد استفاده تان را در دسترس خود روی میز بچینید تا برای استفاده از آنها مجبور به خم کردن کمرتان به جلو نشوید.

ایستادن و خوابیدن بدون کمر درد:

هنگام ایستادن خود را به جلو خم نکنید، گوش ها، شانه و لگن را باید در یک امتداد و شکم را تو نگه دارید.

اگر مجبورید مدت طولانی بایستید، یکی از پاها را روی یک پله یا چهارپایه به ارتفاع ۲۰ سانتی متر قرار دهید تا فشار کمتری به کمر وارد شود و هر ۱۰ دقیقه جای پاها را با هم عوض کنید.

بهترین حالت خوابیدن خوابیدن به پهلو در حالی است که زانوها کمی خم بوده و یک بالش کوچک بین دو زانو قرار گیرد. اگر به پشت می خوابید لازم است یک بالش زیر زانوان و یک بالش کوچک زیر گودی کمر قرار دهید.

برای خارج شدن از تختخواب ابتدا به کنار تخت بچرخید و پاهای خود را از تخت آویزان کرده، با کمک دست ها و سفت کردن عضلات شکم بنشینید.

تناسب و تعادل :

اگر اضافه وزن دارید، بهتر است برای جلوگیری از کمر درد هم که شده وزنتان را کم کنید.

کیف و کوله پشتی تان را بی جهت سنگین نکنید.

کفش مناسب و راحت با پاشنه ۳ سانتی متر یا کمتر به پا کنید.

اگر پوکی استخوان دارید با مصرف ویتامین D و کلسیم کافی طبق تجویز پزشکتان و ورزش کردن، آن را درمان کنید تا دچار شکستگی مهره نشوید.

ورزش های سبک هوازی بطور منظم با بهبود عملکرد عضلات میتواند موجب زیاد شدن قدرت و تحمل کمرتان شود. پیاده روی و شنا هم از ورزش های مناسب برای کمر درد هستند.

آیا نیازی به گرفتن عکس یا " ام . آر. آی " هست ؟

اکثر مردم سئوال می کنند آیا عکس برداری معمولی یا ام.آر.آی لزومی دارد؟ باید گفت همه کمر دردها نیاز به عکس برداری ندارند. در مواردی که مشکوک به صدمات استخوانی مثل سرطان هستید عکس برداری میتواند مفید باشد. ولی عکس ها صدمه به مهره ها در اثر ضربه، پوکی استخوان، صدمه به بافت های نرم عضله و رباط ها و دیسک ها را نشان می دهند زمانی که تصمیم به جراحی داریم و یا در تشخیص علت دردهای بهبود ناپذیر، انجام " ام.آر.آی " توصیه می شود. زیرا بر اساس آن درمان را تغییر خواهند داد.

پرستاری از بیمار و کمر درد:

میزان بروز کمر درد، در پرستاران با نوع فعالیت آنها که مستلزم بلند کردن اجسام سنگین و انجام کارهای سخت و ممتد در اورژانس است، ارتباط زیادی دارد. این میزان با محیط پراسترس کاری افزایش می یابد. بطوریکه میزان بروز حمله های حاد کمر درد در پرستارانی که در بخشهای درمانی بیمارستانی کار می کنند بسیار بیشتر از آنهایی است که معمولا" کار اداری و یا اجرایی دارند.

آمار نشان داده است، در بیمارستانهایی که کلاسهای آموزشی جهت پیشگیری و درمان کمر درد، برای پرستاران دایر گردیده، میزان بروز کمردرد، بسیار پایین بوده است. در نتیجه وجود چنین آموزشهایی جهت پرستاران زحمتکش کشور ما نیز ضروری بنظر می رسد، اما از آنجائیکه در این کتاب امکان پرداختن به این مسئله بطور مبسوط وجود ندارد، تنها به ذکر برخی از اصول اولیه آن می پردازیم.

پرستاران عزیز باید تمامی وضعیت های مناسبی را که جهت بلند کردن کشیدن و هل دادن و حمل اجسام در ابتدای این بخش توضیح داده شد رعایت کنند.

همه میزها و یا تختهای بیماران باید ارتفاع قابل تغییر داشته باشند، بطوریکه با اهرم هیدرولیکی یا الکتریکی سطح آنها بالا یا پایین برود و هر شخص با توجه به نیاز خود بتواند آن را تغییر دهد.

هنگام مرتب کردن تخت بیمار و یا تعویض ملحفه آن مواردیکه را که در مورد مرتب کردن تخت خواب توضیح داده شد، رعایت کرده و ترجیحا" دو نفری این کار را انجام دهید.

پرستاران عزیز باید طوری آموزش ببینند که بتوانند بر اساس توانائیهایشان، تجهیزات مناسب و مورد نیاز خود را جهت استفاده مطلوب در محیط کار انتخاب کنند.

محیط کار پرستاری باید از نظر شرایط روانی، سروصدا ، نور، دما، حجم و کار مناسب تا بدین ترتیب از استرس های فزآینده کاسته شود.

در خاتمه لازم به ذکر است که در برخی کشورها جهت بعضی مشاغل خاص مدرسه کمر ( Back School ) اختصاصی دایر می گردد.

( Back School ) صنعتی در بهداشت صنعتی یا مدرسه کمر در بهداشت حرفه ای و یا به عنوان بخشی از برنامه توانبخشی و … البته در این کتاب جای بحث در مورد همه آنها نیست و امید آنکه توضیحات مختصر این بخش بتواند برای خوانندگان عزیز مفید واقع شده مورد استفاده قرار گیرد.

تصحیح برخی وضعیتهای پرخطر

بلند کردن اشیاء بعد از نشستن طولانی:

برداشتن اشیاء بعد از دوره های طولانی نشستن، می تواند آسیب پذیرترین وضعیت را برای ستون فقرات کمری شما بوجود آورد. این وضعیت در مسافرتهای طولانی بسیار اتفاق می افتد. بطوریکه شما بعد از نشستن بمدت طولانی در قطار ، اتومبیل و یا در هواپیما، در حالت خمیده و دولا شده، اقدام به برداشتن و جابجا کردن چمدانهای سنگین کرده و بدین ترتیب آسیب زیادی به ستون فقرات کمری خود وارد می کنید. چنین وضعیتی می تواند آغاز گر درد کمر از همان لحظه و یا حتی صبح روز بعد باشد.

جهت پیشگیری از  بروز چنین دردهایی شما می توانید بعد از بلند شدن از روی صندلی، به حالت ایستاده قرار گرفته و مطابق شکل گودی کمر را افزایش داده و بدین ترتیب، قوسهای ستون فقرات و رباطهای کمری را که تا بحال خمیده و بی حرکت قرار داشتند، به وضعیت طبیعی خود برگردانید.

غوز کردن پس از ورزش سنگین:

این یک خطر سنگین شگفت آور است که ورزشکاران بدان مبتلا می شوند. پس از یک روز کار سخت و ورزش سنگین و خسته شدن تمام عضلات پس از یک فعالیت پر انرژی  مطمئنا" نیاز به یک استراحت  ایده ال خواهید داشت و بدترین وضعیت، استراحت کامل روی یک راحتی بزرگ و نرم به حالت خمیده است.

بهترین استراحت پس از هر فعالیت طاقت فرسایی، خوابیدن به پشت یا دمر خوابیدن بمدت ۱۰ دقیقه است. ( دمر خوابیدن بهتر است ) .

حالت دیگر این است که مطابق شکل به پشت خوابیده و برای مدت ده دقیقه پاهای خود را روی یک صندلی قرار دهید. همیشه با برگرداندن قوسهای ستون فقرات به حالت طبیعی می توان از بروز چنین دردهایی جلوگیری کرد.

ایستدن طولانی، یک وضعیت خطر است چرا که پس از مدتی عناصر حمایت کننده ستون فقرات ( عضلات و لیگامانها ) که خسته شده و قدرت حفظ قوسهای طبیعی ستون فقرات را نخواهد داشت. این وضعیت منجر به افزایش قوس کمری و بروز کمر درد می شود.

درمانهای رایج کمر درد:

درمانهای دارویی :  درمانهای دارویی شامل داروی اختصاصی برای نوع بیماری و در صورت لزوم تجویز مسکن جهت درمان علامتی درد است. همانطور که گفته، هدف اصلی در درمانهای دارویی، درمان علت بیماری است و چنانچه علت بیماری قابل درمان نبوده و یا جزو علل مکانیکی کمردرد باشد، دارو را می توان به صورت مسکن تجویز نمود که بهتر است غیر استروئیدی و بدون کورتون باشد. بدیهی است در چنین مواردی استفاده از مسکن می تواند به طور موقتی باشد و انجام روشهای فیزیکی مانند فیزیوتراپی و تمرینات درمانی حتما" ضروری است.

درمانهای فیزیکی :

برای معالجه برخی از بیماران مبتلا به کمردرد، علاوه بر درمانهای علامتی توسط داروهای مسکن، لازم است درمانهای فیزیکی نیز انجام شود.

این درمانها، تنوع زیادی دارند و از روشهای بسیار قدیمی کمردرد مانند طب سوزنی ( از چین ) و ماساژ ( از فرانسه ) تا متدهای جدید فیزیوتراپی توسط دستگاههای پیشرفته را شامل می شوند.

برخی از روشهای فیزیوتراپی در درمان کمردرد عبارتند از :

-حرارت درمانی: گرم کردن و یا سرد کردن عضو دردناک جهت کنترل درد از دیرباز توسط بشر استفاده می شده است. گرما درمانی امروزه به دو صورت سطحی ( برای پوست ) و عمقی ( برای مفاصل و یا عضلات ) توسط دستگاههای پیشرفته فیزیوتراپی انجام می شود.

الکتریسیته درمانی:  به تجربه ثابت شده است که طول موج و فرکانسهای خاصی از جریان برق در کنترل درد، ترمیم رخم، تقویت عضلات و بسیاری موارد دیگر موثر بوده و امروزه دستگاههای پیشرفته الکتریکی به این منظور طراحی شده اند.

مانیپولاسیون : این روش که در بین عامه مردم به نام جا انداختن شناخته شده است، در مواردیکه انحراف کوچکی در ستون فقرات ایجاد شده باشد، مورد استفاده قرار گرفته و آن را اصلاح می کند. مانتیپولاسیون حتما" بایستی توسط پزشک متخصص و یا متخصص فیزیوتراپی آموزش دیده انجام گردد، در غیر این صورت بسیار خطرناک بوده و ممکن است سبب آسیب به نخاع شده و یا افرادی که مبتلا به پوکی استخوان هستند سبب ایجاد شکستگی مهره ها شود.

لیزر درمانی: استفاده از لیزرهای کم توان نظیر لیزر آرگون هلیم و یاقوت با هدف کاهش درد افزایش روند ترمیم زخم ها، کاهش التهاب و بسیاری از موارد دیگر موثر بوده و امروزه توسط فیزیوتراپیست ها استفاده می شود.

آب درمانی: شامل یکسری حرکات ورزشی داخل آب می باشد و از آنجائیکه در این وضعیت بیمار درد کمر را کمتر احساس می کند بسیار مفید است.

تمرینات درمانی :

یکی از مفیدترین روشهای درمانی کمر درد است و در صورت استمرار بطور موثری از عود کمر درد نیز جلوگیری می کند. تمرینات درمانی انواع مختلفی دارند و بسته به محل درد علت درد و وضعیت ستون فقرات ( از جمله میزان انحناهای آن ) نوعی از تمرین قابل توصیه است.

درمانهای ارتوپدی:

درمانهای ارتوپدی فنی شامل یکسری ابزارهای کمکی است که توسط کارشناس ارتوپدی فنی جهت بیمار ساخته می شود.

مانند: کرستهای ستون فقرات ( کرستهای کمر و گردن ) که بطور شایع استفاده می شوند. این وسایل می توانند بطور موقت در کاهش درد و اسپاسم عضلات مفید باشند ولی استفاده طولانی مدت و مستمر آنها مضر است و سبب آتروقفی ( لاغر شدن ) عضلات حمایت کننده شده و پس از مدتی نتیجه معکوس می دهد.

درمان جراحی :

درمان جراحی، آخرین روش جهت کنترل درد ستون فقرات و آنهم در شرایط خاصی می باشد و در شرایط معمول به هیچ وجه قابل توصیه نیست.   طبق آمار، امروزه در مورد فتق دیسک بین مهره ای تنها در ۱۵-۵ درصد موارد جراحی توصیه می شود که شامل موارد زیر است:

دردر بیمار آنقدر شدید می باشد که با استراحت بهبود نیافته و به دارو جواب ندهد و موجب اختلال جدید در فعالیتهای روزمره و یا اجتماعی بیمار گردد.

بیماری طوری پیشرفت نماید که منجر به فلج اندام، اختلالات حسی و یا بی اختیاری ادرار باشد.

در حال حاضر ۹۵-۸۵ درصد دیسکهای کمری بدون جراحی و با روشهای درمانی که قبلا" توضیح داده شده بهبود می یابند.

نکته قابل توجه این است که جراحی، درمانی قطعی دردهای کمری ناشی از دیسک نمی باشد و پس از آن، انجام تمرینات درمانی و در بعضی شرایط استفاده از روشهای فیزیوتراپی جهت کاهش درد ضروری است.

منبع : مرکز ضایعات نخاعی جانبازان  (http://www.isaarsci.ir/)

برگرفته از وبلاگ سایت پزشکان بدون مرز

ابراهیم ندرلو مدیریت سایت موژ

اصول مهندسی فاکتور‌های انسانی و تطابق شرایط با کاربر

بیان مسئله
کمتر فعالیتی را بتوان یافت که عاری از هر گونه عامل تهدیدکننده ای باشد. از اینرو حفظ صیانت نیروی انسانی به عنوان رسالتی مهم مطرح می‌گردد و در این بین بخش عمده از مواردی که سلامت جسمی و روحی کاربران را به خطر می اندازد مربوط به شرایط ارگونومی محیط‌های کار می‌باشد. ارگونومی بطور علمی در طول دوران جنگ‌های جهانی مطرح گردید. ارگونومی از نظر لغوی بــه معنای قوانیــن کار می‌باشــد در حقیقت ارگو (ergo) به معنی کار و Nomos به معنی قوانین و اصول می‌باشد. ارگونومی از تطابق هر چه بیشتر شرایط محیط کار با اپراتور سخن می‌گوید به تعبیری می‌توان ارگونومی را به ترتیب زیر تعریف نمود.
"علم اصلاح و بهینه سازی محیط، مشاغل و تجهیزات به گونه ای که متناسب با محدودیت‌ها و قابلیت‌های انسان باشند". (مولف) با توجه به تعریف یاد شده مشخص می‌گردد که دامنه عملکرد این علم می‌تواند بسیار وسیع باشد (1).
اهداف و دامنه عملکرد ارگونومی
مهمترین اهداف ارگونومی عبارتست از
الف) ایمنی ـ بهداشت
ب) تولید ـ بهره وری
این علم از یک سو به سلامت افراد می‌اندیشد و از سوی دیگر کارآمد بودن و بهره وری سیستم‌ها را در فعالیت‌های متنوع صنعتی یا غیرصنعتی بطور دقیق مد نظر دارد.
با عنایت به آنچه تاکنون ذکر شده و با توجه به اهداف مزبور بخشی از حیطه های عملکردی ارگونومی را می‌توان به شرح زیر دانست :
1) بررسی میزان توانمندی شاغلین با توجه به نوع کار و انرژی مصرفی
2) مطالعه ابعاد فیزیکی بدن (آنتروپومتری) و کاربرد این دسته از اطلاعات در طراحی ایستگاه های کار
3) طراحی ارگونومیک ابزارهای دستی
4) طراحی ایستگاه های کار نشسته، ایستاده (یا توام) و آنالیز سیستم انسان ـ ماشین
5) بررسی‌های روانشناختی از دیدگاه نحوه ارتباط بین افراد
6) تعیین رژیم‌های کار و استراحت (زمان‌های استراحت و مدت انجام کار)
7) بررسی روش‌های حمل دستی کالا و طراحی خطوط بسته بندی و بارگیری دستی
8) بررسی صدمات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار و آنالیز وضعیت‌های بدنی
9) بیومکانیک شغلی
10) ارگونومی و کار در منزل
11) کاربرد بهینه رنگ و موسیقی در محیط‌های کار
آنچه در بالا ذکر شد بخشی از موضوعاتی است که از دیدگاه مهندسی انسانی قابل بررسی و ارزیابی می‌باشد، که نکاتی در مورد برخی از آن‌ها به اختصار ذکر می‌شود.
سیستم انسان ـ ماشین
سیستم انسان ـ ماشین یکی از سیستم‌های فراگیر در مبحث ارگونومی است که دارای چهار فاکتور اساسی می‌باشد که عبارتند از انسان ـ محیط تجهیزات ـ شغل، بدیهی است چنانچه بتوان در هر سیستم یا محیطی این چهار عامل را آنالیز نمود می‌توان مزایا و معایب آن سیستم یا ساختار را معین ساخت و بدنبال آن به بررسی معایب و رفع آن‌ها پرداخت به بیان دیگر هر سیستم کاری شامل عناصر و اِلِمان‌های انسانی و تجهیزاتی می‌باشد که مستقر در یک محیط تعریف شده ای هستند این سیستم‌ها یا به تعبیری ارگوسیستم‌ها می‌توانند به شکل‌های ساده یا پیچیده که تحت نام کلی سیستم انسان ـ ماشین نیز خوانده می‌شوند، مطرح گردند (2).
دراشکال یاد شده حروف M ,H ,E به ترتیب گویای محیط، انسان و تجهیزات می‌باشند.
بالطبع هر یک از المان‌های تشکیل دهنده یک سیستم انسان ـ ماشینی می‌تواند بر حسب نوع و شرایط، اثرات قوی یا ضعیفی را بر روی دیگر عوامل سیستم بگذارند.
تعیین رژیم‌های کار ـ استراحت
از جمله موارد حائز اهمیت در انجام فعالیت‌های شغلی خصوصا امور صنعتی تنظیم زمان‌های کار و استراحت پرسنل می‌باشد با مطالعات انجام شده بطور متوسط میزان مصرف انرژی برخی از مشاغل در جداولی آورده شده است از طرفی به کمک تجهیزاتی چون ارگوسیکل یا نوار گردان و یا با محاسبه ضربان قلب می‌توان برآورد مناسبی از قابلیت‌های مصرف انرژی در افراد مختلف را تعیین نمود و سپس به کمک معادلاتی می‌توان زمان‌های استراحت و کار را مشخص کرد.
ایستگاه های کار
در بررسی‌های ارگونومیک، ایستگاه های کار از جمله مواردی هستند که بطور دقیق بررسی می‌شوند. ایستگاه های کار را بطور عمده به سه دسته نشسته، ایستاده، نشسته ایستاده تقسیم می‌کنند و در طراحی هر یک از آنها به اصول ابعاد شناسی بدن، حدود دسترسی کاربر، نوع فعالیت، زمان و فاکتور‌های مرتبط دیگر توجه می‌شود.
بدیهی است عدم رعایت اصول مهندسی انسانی در فعالیت در ایستگاه های کار می‌تواند باعث بروز صدمات جسمانی و کاهش راندمان گردد. بسیاری از مشکلات جسمانی ناحیه ستون فقرات (بویژه کمر)، ناراحتی‌های اندام فوقانی (بویژه مچ دست و شانه ها) و حتی عوارض بینایی در اثر کار در شرایط نامناسب ایستگاه های کار رخ می‌دهد.

آنتروپومتری (تن سنجی)

یکی از موارد مهمی که در ارگونومی مطرح می‌باشد، آنتروپومتری است. آنتروپومتری، علم سنجش ابعاد بدن می‌باشد در این مبحث از جمله اهداف مهم تعیین دامنه ابعادی اندام‌های مختلف در بین کاربران و به طور کلی افراد بشر می‌باشد بدیهی است در طراحی ایستگاه های کار باید اطلاعات اوّلیه ای در خصوص ویژگی‌های ابعادی بدن در اختیار باشد، به کمک سنجش‌های مطرح در آنتروپومتری می‌توان این اطلاعات اولیه را به دست آورد. آنتروپومتری بدو شکل عمده استاتیک و دینامیک تعریف شده است.
در آنتروپومتری استاتیک، اندازه اندام‌های مختلف در شرایط ثابت وبدون حرکت به دست می‌آید در نوع دینامیک، دامنه حرکتی اندام‌ها و چگونگی حرکات نیز مورد بررسی قرار می‌گیرند.
بررسی صدمات اسکلتی ـ عضلانی مرتبط با کار
در محیط ‌هــای کار بــه علت وجــود عوامــل مخاطــره آمیز گوناگون امکان بروز بیماری‌های شغلی (Occupational Diseases) امری ثابت شده است. در بین صدمات و عوارضی که سلامت شاغلین را تهدید می‌کند برخی از بیماری‌ها جزء بیماری‌های مرتبط با کار (Work Related Diseases) می‌باشند که از جمله مهمترین این دسته از بیماری‌ها عوارض اسکلتی عضلانی (Musculoskeletal Disorders) یا MSD می‌باشند، که به شکل اختصاصی تر آنرا تحت عنوان (WMSDs) ـ (Work-related Musculoskeletal یا Disorders) ـ بیان می‌کنند. از بین ریسک فاکتور‌های مهم (WMSDs) می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

الف) وضعیت استقرار بدن حین انجام کار (body Posture)
ب) میزان نیروی اعمال شده از طرف اندام‌ها
ج) انجام فعالیت‌های تکراری (Repetitive task)
از بین صدمات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار که باعث کاهش توانمندی افراد و بالطبع افت راندمان شغلی می‌شود می‌توان کمر درد (LBP) وعوارض ـ مچ دست خصوصا (CTS , CTD) را نام برد.
به کمک اجرای اصول مهندسی انسانی می‌توان عوامل مکانیکی و تنش‌های عضلانی را تا حدود قابل توجهی کنترل نمود، به بیان دیگر با کمک روش‌های ارگونومیک می‌توان ضمن طراحی مناسب ایستگاه های کار، وضعیت استقرار بدن (Posture) را تصحیح نمود البته لازم به توضیح است که فاکتور‌های موثر در چگونگی وضعیت استقرار بدن در حین کار متنوع هستند که برخی از آنها عبارتند از : ویژگی‌های فیزیکی کاربر، نیازهای شغلی، شرایط ایستگاه کار.

حمل دستی کالا
یکی از معضلات بهداشتی که از دیدگاه اصول ارگونومی قابل بررسی است حمل دستی بار می‌باشد. در اکثر صنایع کشور و حتی در امور غیرشغلی به دفعات زیاد جابجایی دستی کالا و بلند کردن بار ـ (Manual lifing) ـ اتفاق می‌افتد و این امر یکی از دلایل مهم برای بروز کمردرد می‌باشد از این رو عدم توجه به این مهم نه تنها از نظر سلامت وایمنی شغلی کارگران باعث بروز مشکلات جسمانی می‌شود بلکه از دیدگاه اقتصادی نیز به بروز خسارت‌های مالی منجر می‌گردد. به گزارش سازمان نایوش (NIOSH) در آمریکا(1981) بیشتر از 60% مشکلات ستون فقرات مربوط به کمر درد (LBP) می‌باشد و سالانه حدود نیم میلیون کارگر در آمریکا به درجات مختلف به اینگونه صدمات مبتلا می‌شوند. این گزارش حاکی از این حقیقت است که در حدود 60% غرامت‌های ناشی از صدمات جسمانی در بلند کردن دستی بار و حدود 20% در هل دادن و کشیدن بار اتفاق می‌افتد. کمیسیون ایمنی و بهداشت انگلستان گزارش کرده است که بیش از 25% حوادث مربوط به جابجایی دستی کالا بوده است.
(.S. Bridger : Introduction to Ergonomics)
بطور کلی دو حالت متمایز برای بلند کردن بار به صورت دستی ممکن است اتفاق افتد.
الف) حالت اسکات (Leg Lift, Squat)
ب) حالت استوپ (Back Lift, Stoop)
حالت اسکات، حالتی است که طی آن ستون فقرات کاملا به صورت کشیده و مستقیم نگهداشته می‌شود، زانو‌ها خم شده و بار با دست‌هابه صورت محکم گرفته می‌شود و سپس با نیروی عضلات پا، بار به طرف بالا هدایت می‌شود. در این روش نیرو‌های وارده بر ستون فقرات در حد قابل ملاحظه ای کنترل می‌شوند.

حالت استوپ، حالتی است که طی آن ستون فقرات خم شده و پاها مستقیم هستند در واقع بلند کردن بار به این روش باعث می‌شود که نیروهای زیادی بر دیسک‌های بین مهره ای اعمال شوند حالت اول حالتی ایمن وحالت دوم، شرایط غیر ایمن دارد. لازم به توضیح است که از دیدگاه اصول مهندسی انسانی روش‌های جدیدی که بر پایه طراحی ایستگاه کار استوار است تعیین شده است که با اجرای آن لازم نیست خم شدن زانوها و نشستن در حین برداشتن دستی بار اتفاق افتد. در حقیقت با عنایت به مطالعات ارگونومیک محیط کار و به کمک جدیدترین معادله حمل دستی بار، ایستگاه کار به گونه ای طراحی می‌شود که هیچ یک از حالات ذکر شده اتفاق نمی‌افتد و کارگر قادر خواهد بود با بهره وری بالاتر و تحمل تنش‌های عضلانی کمتر، حمل دستی بار را انجام دهد.
فیزیولوژی کار (Work Physiology)
یکی از مباحث عمده و مهم در مهندسی انسانی، فیزیولوژی کار است در فیزیولوژی کار شاخص‌های فیزیولوژیک بدن که بطور مستقیم یا غیرمستقیم از شرایط محیطی و شغلی متاثر می‌شود مورد مطالعه قرارمی‌گیرد. به کمک یافته های فیزیولوژیک مذکور می‌توان اطلاعات گوناگونی را در مورد سطح توانمندی، میزان قابلیت تطابق افراد، سطح خستگی، تغییرات ضربان قلب و أریتم تنفس میزان انرژی مصرفی و 000 رابدست آورد.
بدیهی است با مطالعه شرایط حرفه ای و ویژگی‌های فیزیولوژیک کاربران می‌توان از استرس‌ها و تنش‌های مختلفی که افراد را تهدید می‌کنند جلوگیری نمود. در مطالعات فیزیولوژی کار نیازهای شغلی باتوجه به توان هوازی لازم نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد مثلا دریافته اند که انجام فعالیت‌های خیلی سنگین به بیشتر از 5/2 لیتر اکسیژن در هر دقیقه نیاز خواهد داشت، این مقدار برای کار‌های سبک کمتر از 5/0 می‌باشد. در این دسته از مطالعات، ضربان قلب، فشارخون و اسید لاکتیک نیز مورد اندازه گیری و بررسی قرار می‌گیرند (3).
پیشنهادها:
با توجه به دامنه عملکرد وسیع علم ارگونومی و نگرش توام مهندسی انسانی به سلامت افراد و بهره وری سیستم‌ها، لازم به نظر می‌رسد که شاغلین در حرف گوناگون با وظایف شغلی متنوع نسبت به الگوهای مطرح در ارگونومی آشنایی لازم را پیدا نموده و در جهت اجرای آن‌ها کوشش نمایند بدیهی است کارشناسان علوم بهداشتی با عنایت به رسالت خطیر حفظ سلامت افراد بشر جایگاه ویژه ای را در این راستا به خود اختصاص خواهند داد لذا توصیه می‌شود الگوها و پیشنهادهای ساده و قابل اجرای ارگونومی از سطح ادارات و سازمان‌های دولتی به اجرا درآید و بخش‌های مختلف ادارات مثل واحد‌های تایپ، تکثیر، امور دفتری، دفاتر امور کارشناسی و مدیریتی از این دیدگاه مورد مطالعه و بررسی قرار بگیرند تا الگویی مناسب برای مراکز صنعتی، خصوصی و حتی مراجعین تعریف شود. مفاهیم بنیادی ارگونومی را حتی می‌توان با زبانی ساده از ابتدائی ترین سطوح آموزشی یعنی مهد‌های کودک و مدارس تعریف نمود تا حداقل بتوان از بروز صدمات عضوی آتی اقشار جامعه جلوگیری کرد، البته کاربرد اصول ارگونومی در واحد‌های صنعتی و یا در طراحی محصولات به شکل‌های دیگری قابل دستیابی می‌باشد.
خلاصه
ارگونومی علمی است چند نظامه با دامنه عملکرد وسیع که از اهداف عمده آن ارتقاء سطح سلامت در سایه بهره وری هر چه بیشتر سازمان می‌باشد. ارگونومی می‌تواند به سئوالات گوناگونی در زمینه شرایط محیط کار پاسخ دهد.
· شاید یکی از پرسشهای مهمی که مدیران واحد‌های مختلف صنعتی به دنبال پاسخگویی به آن می‌باشند، نحوه استخدام بهینه و مناسب نیروی کار می‌باشد، بدیهی است کارگرانی که در یک واحد صنعتی مشغول بکار می‌شوند باید قادر باشند با شرایط حاکم بر محیط کار، به تولید و فعالیت بپردازند و بالطبع عدم کارایی کاربر، حادثه پذیری و عدم مسئولیت پذیری اپراتور از جمله عوامل مهمی هستند که می‌توانند به طور مستقیم یا غیر مستقیم بر تولید و بهره وری اثرات منفی گذارند.
· به کمک الگو‌های ارگونومیک می‌توان فعالیت‌های مورد نظر در انجام امور شغلی را از دیدگاه میزان مصرف انرژی به گروه های سبک تا خیلی سنگین تقسیم بندی نمود و بطور موازی با ارزیابی‌های افراد در برنامه های قبل از استخدام، نحوه بکارگیری کاربران را متناسب با قابلیت‌های آنها تعریف نمود.
· در مباحث مهندسی انسانی، روش‌های ایجاد انگیزش در شاغلین با هدف افزایش سطح رضایت مندی و کاهش خطاهای اپراتوری مطرح می‌شود.
· یکی دیگر از مواردی که بر روی توانمندی جسمانی و دقت‌های ذهنی و ادراکی پرسنل اثر می‌گذارند، خستگی می‌باشد خستگی یک عامل بازدارنده ای است که نه تنها باعث کاهش قوای جسمانی افراد می‌شود بلکه به طور غیر مستقیم و در اثر کاهش میزان دقت، حادثه پذیری فرد افزایش یافته و نهایتا بهره وری شغلی تنزل می‌یابد در مباحث مهندسی انسانی به کمک معادلات و اندازه گیری‌های فردی و محیطی، زمان‌های کار و استراحت تنظیم می‌شوند.
· آیا مبتلا به کمر درد هستید ؟ ! در بین افراد بشر، بخش کثیری از مردم به درجات مختلف مبتلا به گونه هایی از صدمات استخوانی ـ عضلانی هستند که یکی از شایع ترین آن‌ها کمر درد (LBP) می‌باشد. عامل کمر درد حتما نباید فعالیت‌های جسمانی و یدی سنگین و طاقت فرسا باشد بلکه شاید در برداشتن قلم از روی زمین هم این عارضه بروز کند. حتی در زمان استراحت هم ریسک فاکتورهایی وجود دارند که باعث این صدمه می‌شوند به محل نشستن خود در همین لحظه که در حال مطالعه هستید نگاه کنید، نیم نگاهی هم به طرز نشستن خود بیفکنید، چگونه است ؟ چند ساعت در طول شبانه روز از صندلی برای نشستن استفاده می‌کنید!
آیا نوع صندلی شما مطلوب است ؟ آیا نوع مطلوب صندلی را می‌شناسید؟
آیا نوع و طرز نشستن شما مطلوب است ؟ آیا روش صحیح نشستن را می‌دانید؟
مطالعات مختلف به اثبات رسانده اند که ایستگاه کار (نشسته ـ ایستاده، چه توام) چنانچه مطابق با اصول مهندسی فاکتور‌های انسانی نباشد می‌تواند عاملی مهم و موثر در بروز کمر درد تلقی شود. بدیهی است چنانچه فعالیت‌های سخت و سنگین جسمانی هم به آن اضافه شوند، این عوارض تشدید می‌شوند.
درمباحث ارگونومی راهکارهای گوناگونی در خصوص اصلاح شرایط کار و کنترل صدمات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار، توصیف می‌شود.
با عنایت به آنچه ذکر شد دست اندرکاران علوم بهداشتی می‌توانند با مطالعه دقیق‌تر یافته های ارگونومیک نسبت به ارائه پیشنهادها و نظرات اصلاحی برای ارتقاء سطح سلامت شاغلین در فعالیت‌های مختلف، موفق تر عمل نمایند.

منابع
1) صادقی نائینی حسن : اصول ارگونومی در طراحی سیستم‌های حمل دستی کالا ـ انتشارات آسانا ـ 1379
2) Bridger R.S. : Introduction to Ergonomics, 1995
3) Galer. I. : Hand book of Ergonomics , McGrawhill, 1985
برگرفته از کتاب جامع بهداشت عمومی
فصل 5 / گفتار 5 / حسن صادقی نائینی، دکتر علی اصغر فرشاد
اصول مهندسی فاکتور‌های انسانی و تطابق شرایط با کاربر
ابراهیم ندرلو مدیریت سایت مهندسی بهداشت محیط وصنعتی - سایت موژ

کروم ( Chromium )

فرم فلزی کروم در سال 1797 میلادی کشف شد . این فلز دارای ظرفیت های مختلفی می باشد که عوارض آن نیز مرتبط با ظرفیت آن متفاوت می باشد . بیشترین شکل کروم به فرم کروم 2 و 3 و 6 ظرفیتی می باشد ( از آنجائی که کروم دوظرفیتی به کروم 3 ظرفیتی ( تری والان ) تبدیل می شود بنابراین بیشترین مواجهات را می توان به کروم 3 ظرفیتی ( تری والان ) ، 6 ظرفیتی ( هگزاوالان ) تقسیم نمود . به طور کلی آلیاژهای کروم مانند Stainless Steel ( که حاوی کروم ظرفیت صفر و کروم تری والانت می باشد ) سمیت کمتری نسبت به ترکیبات هگزاوالان کروم دارند . بیشترین مواجهات با کروم در صنعت ، مواجهات تنفسی و پوستی می باشد که از این مواجهات می توان به صنایع تولید کننده Stainless Steel و یا جوشکاری بر روی این آلیاژ اشاره نمود . از دیگر مواجهات با Mist کروم میتوان آبکاری را ذکر نمود که مواجهات با تری اکسید کروم ( Cro 3 ) مطرح می باشد . در مواردی که از پیگمانهای رنگی با پایه کروم استفاده می شود معمولاً کرومات سرب و روی بکار برده می شود که حاوی کروم 6 ظرفیتی می باشد و معمولاً پیگمانهای زردرنگ را تشکیل می دهند . سایر صنایعی که احتمال مواجهه با کروم وجود دارد شامل رنگ های نساجی ( معمولاً اکسید کروم ( Cr2o3 ) و سولفات کروم ) و همچنین در صنایع شیشه سازی ( فرم انعکاسی شیشه ) و همچنین در تولید سیمان این فلز بکار می رود .
عوارض بالینی کروم
عوارض کروم بستگی به ظرفیت کروم دارد و فاکتور مهم و تعیین کننده در آن قدرت نفوذ آن می باشد و فاکتور مهم دیگری نیز که بر قدرت نفوذ آن تاثیر دارد میزان حلالیت در آب این ترکیبات می باشد .
کروم 6 ظرفیتی براحتی از پوست سالم جذب می شود در حالیکه کروم 3 ظرفیتی تنها از پوست آسیب دیده جذب می شود . بنابراین گرچه کروم 3 ظرفیتی کارسینوژن می باشد ولی از آنجائی که قدرت نفوذ کمی به پوست دارد در محیط کار به عنوان کارسینوژن مطرح نمی باشد و تنها فرم 6 ظرفیتی کروم در محیط کار قدرت نفوذ به پوست دارد و وارد سلول می شود و سپس در داخل سلول به کروم 3 ظرفیتی ( فرم کارسینوژن) تبدیل می گردد . بنابراین احیاء داخل سلولی کروم 6 ظرفیتی عوارض کارسینوژیسته آن را افزایش میدهد در حالیکه احیاء خارج سلولی کروم 6 ظرفیتی به عنوان یک عامل حفاظتی مطرح می باشد .

عواملی که سبب افزایش جذب پوستی کروم می گردند شامل : افزایش PH ( در محدوده قلیایی ) ، التهابات پوستی ، زخم های باز ، از دست دادن رطوبت و چربی نرمال پوست و همچنین حلالیت ، مدت مواجهه و غلظت و PH آن در زمان مواجهه تاثیرگذار می باشد .
مهمترین مواجهات تنفسی که منجر به عوارض تنفسی از قبیل تحریک مخاطات تنفسی تا سرطان های راههای هوایی فوقانی و ریه می گردد شامل مواجهات با کرومات های 6 ظرفیتی می باشد .
کروم جذب شده اساساً از طریق ادرار دفع می شود و به طور متوسط نیمه عمر 41 – 15 ساعت دارد ولی در مطالعات Kinetic سه مدل مجزای زمانی برای دفع کرومات ها مطرح می باشد و اندازه گیری کروم ادرار ، بیشتر مواجهات اخیر با کروم را مطرح می سازد .
سایر روش های دفع کروم از طریق مدفوع ، تعریق و پوست و مو می باشد و گرچه این ماده در اکثر بافتها یافت می گردد ولی محل اولیه ذخیره کروم در کبد ، طحال ، عضلات ، چربی و استخوان میباشد.
- ترکیبات غیرقابل حل کروم (insolube) مانند دی کرومات تالیوم از آنجائیکه قدرت نفوذ کمتری دارند معمولاً ضرر کمتری دارند .
- ترکیبات بسیار حلال کروم ( highly solube ) مانند تری اکسید کروم ( cro 3 ) ، یا کرومیک اسید میتوانند ضایعات بسیار خورنده برای پوست و مخاطات ایجاد نمایند و ایجاد تحریک مخاطات و اولسر پوستی و همچنین درماتیت تحریکی و آلرژیک ایجاد نمایند ولی از آنجائیکه به سرعت از جریان خون حذف می شوند فرصت کمتری برای ورود به سلول و ایجاد تاثیرات سرطانزایی دارند.
- ترکیباتی از کروم که دارای حلالیت کم یا متوسط می باشد ( slightly or Moderately soluble ) میباشند مانند کرومات کلسیم ، بیشترین ریسک کانسر ریه را دارند و از سایر ترکیبات سرطانزای کروم می توان به کرومات های سرب و روی اشاره نمود .
اشکال کروم فلزی و کروم 3 ظرفیتی به عنوان ایجاد کننده کانسرهای ریوی و طبقه بندی نشده اند و در گروه 3 طبقه بندی IARC قرار دارند و بیشترین عوارض کانسروژینک کروم مربوط به فرم 3 ظرفیتی آن می باشد که معمولاً دوره کمون بیشتر از 20 سال دارد . کرومات ها علاوه بر کانسر ریه قادر به ایجاد کانسر در مجاری فوقانی تنفسی ( مانند سینوس ها ) نیز می باشند .
سایر عوارض پوستی کروم شامل ایجاد درماتیت های تحریکی و تماسی و همچنین اولسرهای پوستی ناشی از کروم می باشد ( Chrome hole ) که معمولاً علیرغم ایجاد ضایعات عمیق و punched out ، نسبتاً بدون درد می باشند و احتمال ایجاد عفونت های ثانویه باکتریال بر روی زخم های فوق وجود دارد و ممکن است برای ترمیم ضایعات ، قطع مواجهات برای چند ماه ضرورت داشته باشد و باید تا زمان بهبود کامل اولسرهای ناشی از کروم مواجهات قطع گردد . زخم های پوستی ناشی از کروم معمولاً بر مناطقی که بیشترین مواجهات وجود دارد ایجاد می گردد که می توان به برجستگی های استخوانی بر سطح دست و ساعد اشاره نمود .
عارضه دیگر ترکیبات کروم شامل تحریک مخاطات و ایجاد علایمی مانند اریتم گلو ، تحریک ملتحمه ، خارش و زخم مخاط بینی و در مواجهات بالا پرفوراسیون سپتوم بینی اشاره نمود و از آنجائی که در بسیاری از موارد صدمات به غضروف بینی در قسمت قدامی آن نمی باشد ممکن است دفورمیتی خارجی را به صورت مشهود ایجاد ننماید و ممکن است در مواجهات اولیه با Mist اسید کرومیک تنها شاهد نواحی پراکنده اریتماتو بر روی مخاط بینی باشیم که در صورت بستن سوراخ بینی توسط دست و ایجاد دم به کمک بینی احساس سوزش و درد شدید ایجاد می گردد .
از دیگر عوارض کروم ایجاد اختلال بویایی و زرد شدن دندان و زبان در طی مواجهات حاد و همچنین ایجاد ژنژیویت ، پریودنتیت و کراتیت ، کونژکتیویت ، برونشیت مزمن و انقباض برونش ها ، پولیپ بینی و سینوزیت در مواجهات مزمن می باشد .
عوارض کلیوی کروم شامل صدمه به لوله های پروگزیمال کلیوی می باشد که سبب افزایش دفع بتادو میکروگلوبولین می گردد که این تغییرات توبرلی معمولاً با قطع مواجهه قابل بازگشت می باشند .
معاینات و آزمایشات لازم برای افرادی که مواجهه با کروم دارند :
جهت بیولوژیک مانیتورینگ تنها مقایسه کروم ادرار در ابتدا و انتهای شیفت کمک کننده می باشد (سطح کروم به علت رژیم غذایی در بین افراد متفاوت می باشد ) ولی به طور کلی در صورتیکه هدف اندازه گیری مواجهات اخیر با کروم 6 ظرفیتی باشد اندازه گیری کروم ارتیروسیت کمک کننده می باشد زیرا کروم 3 ظرفیتی قادر به ورود به سلولهای خونی نمی باشد .
به طور کلی در مورد افرادی که مواجهات با کروم 6 ظرفیتی دارند ، موارد زیر جهت معاینات بدو استخدام توصیه می گردد .
الف ) اخذ شرح حال دقیق از نظر مواجهات و عوارض ناشی از کروم در مشاغل قبلی
ب ) در معاینات توجه دقیق روی پوست ، مخاطات و ریه توصیه می گردد و در هر وضعیتی که سبب افزایش عوارض ناشی از کروم می گردد ( مانند سیگار کشیدن ، آسم ، درماتیت ، حساسیت قبلی به کروم ) باید مورد توجه قرار گیرد و در صورت لزوم عدم مواجهه با کروم جهت شغل فعلی مورد بررسی قرار گیرد .
ج ) گرافی ریه در نمای قدام و لترال
د ) اسپیرومتری
ذ ) آزمایشات خون شامل CBC و تست های کبدی و کلیوی
و ) آزمایش ادرار و بررسی سطح پروتئین ، گلوکز و سدیمان و وزن مخصوص آن
در معاینات دوره ای تمامی موارد بالا بجز گرافی ریه به صورت سالیانه تکرار گردد و انجام گرافی ریه و سیتولوژی خلط بعد از 10 سال ( باتوجه به دوره کمون سرطان ریه ) توصیه می گردد .
در مورد افرادی که با ترکیبات 2 یا 3 ظرفیتی کروم مواجهه دارند اگر سابقه ای از مشکلات پوستی یا تنفسی دارند ارزیابی های لازم قبل از شروع بکار ضروری می باشد .
نکات قابل توجه دیگر جهت پیشگیری از عوارض کروم شامل :
1) استفاده از مواد آلترناتیو دیگر بجای کروم و در صورت عدم امکان جایگزینی استفاده از کروم 3 ظرفیتی بجای کروم 6 ظرفیتی در صورت امکان پیشنهاد می گردد .
2) کاهش مواجهات بوسیله روشهای کنترل مهندسی
3) آموزش کارگران در مورد اهمیت بهداشت فردی و استفاده مناسب از وسایل حفاظت فردی
4) معاینات منظم و توجه به شناسایی علایم تحریکی پوست و مخاط در مراحل اولیه
5) تبدیل کروم 6 ظرفیتی به 3 ظرفیتی به کمک احیاء کننده ها ( مانند ویتامین C ) و یا اضافه کردن فروس سولفات ( Feso 4 ) به سیمان جهت کاهش عوارض پوستی .

کیوان شریفی
متخصص طب کار و بیماریهای شغلی
برگرفته از سایت:بهداشت حرفه ای ساوه


ابراهیم ندرلو مدیر سایت مهندسی بهداشت محیط و صنعتی - موژ