ایمنی - بهداشت حرفه ای

ایمنی - بهداشت حرفه ای

بهداشت حرفه ای، مقالات و بهداشت حرفه ای، استاندارد و بهداشت حرفه ای، ارگونومی و بهداشت حرفه ای، ایمنی و بهداشت حرفه ای
ایمنی - بهداشت حرفه ای

ایمنی - بهداشت حرفه ای

بهداشت حرفه ای، مقالات و بهداشت حرفه ای، استاندارد و بهداشت حرفه ای، ارگونومی و بهداشت حرفه ای، ایمنی و بهداشت حرفه ای

یین نامه حفاظتی - بخش 5

بخش‌ 4 - شروع‌ بهره‌ برداری‌ از مولدها
ماده‌ 136: وقتی‌ مولد گرم‌ شد باید:
الف‌ - سطح‌ آب‌ شیشه‌های‌ آب‌ نما به‌ وسیله‌ شیرهای‌ کنترل‌ سطح‌ آب‌ آزمایش‌ شود.
ب‌ - شیر تخلیه‌ هوا پس‌ از چند دقیقه‌ خروج‌ بخار بسته‌ شود.
ج‌ - زیر آب‌ ازنظر وجود نشت‌ مورد بازدید قرار گیرد.
د - فشار بخار را به‌ آهستگی‌ افزایش‌ دهند.
ماده‌ 137: برای‌ وارد ساختن‌ بخار در لوله‌ها و اتصالات‌ سرد بایستی‌ شیرهای‌ مربوطه‌ به‌ آهستگی‌ باز شوند تا حرارت‌ آنها بتدریج‌ بالا رود.
ماده‌ 138: وقتی‌ فشار بخار در مولد به‌ میزان‌ فشار لازم‌ (فشار گاز) رسید لازمست‌:
الف‌ - سوپاپ‌های‌ اطمینان‌ با دست‌ امتحان‌ شوند.
ب‌ - لوله‌ خروجی‌ دود بین‌ مولد و دود کش‌ اصلی‌ باید کاملا باز باشد.
ج‌ - شیر سد کننده‌ مابین‌ مولد بخار و لوله‌های‌ اصلی‌ بعدی‌ به‌ آهستگی‌ باز شود و چنانچه‌ از شیر یک‌ طرفه‌ استفاده‌ می‌شود شیر بخار باید به‌ نحوی‌ باز شود که‌ صفحه‌ شیر بطور خود کار و به‌ آهستگی‌ بالا رود و در جایی‌ که‌ از شیر یک‌ طرفه‌ استفاده‌ نمی‌شود شیر سد کننده‌ بخار با نهایت‌ آهستگی‌ باز گردد تا فشار مولد بخار با فشار سایر مولدهایی‌ که‌ در مدار قرار دارند برابر شود.
ماده‌ 139: شیرها - آب‌ نماها - فشار سنج‌ها - لوله‌ها و نیز کلیه‌ متعلقات‌ مولد باید در تمام مدت‌ بهره‌ برداری‌ تحت‌ مراقبت‌ قرار گیرند و نتایج‌ بازدید در فرمهای‌ مخصوص‌ کتباً ضبط‌ و نگاهداری‌ گردد.
ماده‌ 140: صفحات‌ مدرج‌ و شیشه‌های‌ وسایل‌ اندازه‌ گیری‌ فشار - شیشه‌های‌ آب‌ نما و دماسنج‌ها باید تمیز و قابل‌ رویت‌ نگهداری‌ شوند.
بخش‌ 5 - مراقبت‌ از آتش‌ مولدهای‌ بخار
ماده‌141:وضع ‎احتراق‌ سوخت‎مولدهایی‌ که‌ درکار هستند باید حتی‎ الامکان ‌منظم ‎و ثابت‌ باشد.
ماده‌ 142: اگر شعله‌ برگشت‌ نماید سوخت‌ اجاق‌ باید کاملاً قطع‌ شود و قبل‌ از آتش‌ کردن‌ مجدد باید اجاق‌ را کاملاً تهویه‌ نمود.
ماده‌ 143: در مورد سوخت‌ ذغالی‌ و تغذیه‌ دستی‌ سوخت،‌ متصدیان‌ مربوطه‌ باید:
الف‌ - قبل‌ از ریختن‌ سوخت‌ جدید و یا به‌ همزدن‌ سوخت‌ داخل‌ اجاق‌ اطمینان‌ حاصل‌ کنند که‌ دریچه‌های‌ دود باز باشد.
ب‌ - در موقع‌ باز کردن‌ دریچه‌ اجاق‌ پشت‌ آن‌ به‌ قسمتی‌ بایستند که‌ در اثر برگشت‌ شعله‌ به‌ متصدیان‌ مربوطه‌ آسیبی‌ نرسد.
ماده‌ 144: وقتی‌ که‌ مقدار زیادی‌ ذغال‌ یک‌ جا در اجاق‌ ریخته‌ می‌شود باید در وسط‌ آن‌ منافذی‌ تعبیه‌ گردد که‌ گازهای‌ حاصله‌ به‌سهولت‌ از آن‌ گذشته‌ و مشتعل‌ شوند تا برگشت‌ شعله‌ ایجاد نشود.
ماده‌ 145: سیخهای‌ به‌همزن‌ آتش‌نباید روی‌کف‌ دیگ‌ خانه‌ یا در فاصله‌ بین‌ مولدها گذاشته‌ شود بلکه‌ باید آنها را در محل‌ مخصوص‌ طوری‌ قرار داد که‌ قسمت‌های‌ داغ‌ آن‌ در دسترس‌ نباشد.
ماده‌ 146: وقتی‌ که‌ مولدها دارای‌ گیرانه‌ باشند و دائماً کار می‌کنند باید در هر پست‌ کار لااقل‌ یک‌ مرتبه‌ دوده‌ گیری‌ شوند.
ماده147: موقعی‌ که‎بخواهند موقتاً کوره‌ را بدون‎استفاده‌ روشن‎نگهدارند (زنده‌) لازمست‌که‌:
الف‌ - دریچه‌ هواکش‌ خاکستردان‌ را کاملاً ببندند.
ب‌ - دریچه‌ آتشخانه‌ کمی‌ بازباشد به‌ طوری‌ که‌ مختصر هوایی‌ به‌ بالای‌ سوخت‌ برسد.
ج‌ - دریچه‌های‌ کشویی‌ دودکش‌ برای‌ کشش‌ و تخلیه‌ گازها کمی‌ باز باشند.
ماده‌ 148: سوخت‌ پاشهای‌ مواد نفتی‌ یا گاز جز در مواردی‌ که‌ مجهز به‌ شیرها و وسایل‌ تنظیم‌ خود کار هستند ودر موقع‌ خاموشی‌ ورود سوخت‌ را بکلی‌ می‌بندند لازمست‌:
الف‌ - مراقبت‌ به‌ عمل‌ آید که‌ در موقع‌ پاشیدن‌ مواد نفتی‌ یا گاز شعله‌ وجود داشته‌ باشد.
ب‌ - چنانچه‌ سوخت‌ پاشی‌ احیاناً متوقف‌ گردد باید شیر ورودی‌ سوخت‌ فوراً بسته‌ شود و فضای‌ داخل‌ کوره‌ و مجاری‌ مربوطه‌ قبل‌ از اشتعال‌ مجدد تهویه‌ کامل‌ گردد.
ماده‌ 149: موقعی‌ که‌ بخواهند میزان‌ حرارت‌ را در یک‌ کوره‌ با مواد نفتی‌ یا گاز یا گرد ذغال‌ تغییر دهند لازمست‌ که‌:
الف‌ - قبل‌ از زیاد کردن‌ مقدار سوخت‌ کشش‌ هوا را زیاد نمایند.
ب‌ - قبل‌ از کم‌ کردن‌ کشش‌ هوا میزان‌ سوخت‌ را کم‌ نمایند.
ماده‌ 150: دریچه‌های‌ اطمینان‌ یا دریچه‌های‌ انفجار لازمست‌ همیشه‌ به‌ وضع‌ آزاد و آماده‌ به‌ کار نگاهداری‌ شوند و لااقل‌ هر 24 ساعت‌ یک‌ بار آزمایش‌ گردند.
ماده‌ 151: در صورتی‌ که‌ مولد دارای‌ کاربرد ویژه‌ ای‌ نیز باشد (مانند ری‌ کاوری‌ بویلر و غیره‌) سوخت‌ باید از نظر غلظت‌ درجه‌ حرارت‌ و رطوبت‌ هر ساعت‌ مورد آزمایش‌ قرار گیرد و مراتب‌ در فرمهایی‌ مربوطه‌ یا دفاتر مخصوص‌ درج‌ گردد.
ماده‌ 152: در سیستمهای‌ گاز سوز باید توجه‌ مخصوص‌ به‌ عمل‌ آید که‌ در هیچ‌ یک‌ از لوله‌ها،‌ اتصالات‌ و شیرهای‌ گاز رسانی‌ نشت‌ گاز وجود نداشته‌ باشد. ماده‌ 153: در مولدهایی‌ که‌ با نفت‌ مشعل‌ یا مازوت‌ کار می‌کنند و طبعاً پیش‌ گرم‌ کن‌ سوخت‌ مورد استفاده‌ قرار می‌گیرد متصدیان‌ مربوطه‌ باید آگاهیهای‌ لازم‌ را در این‌ زمینه‌ داشته‌ باشند.
ماده‌ 154: تدابیر لازم‌ به‌ منظور محفوظ‌ نگاهداشتن‌ سوخت‌ از آلوده‌ شدن‌ به‌ مواد خارجی‌ که‌ یکی از عوامل‌ ایجاد دوده‌ سخت‌ و کک‌ در جلو کوره‌ می‌باشد اتخاذ نمایند.
بخش‌ 6 - سطح‌ آب‌
ماده ‌155: به‎ منظور اطمینان‌ از نگاهداری‌ صحیح‎ سطح‎ آب‌ درمولد بخار متصدی‌ مربوطه‌ لازمست‌:
الف‌ - در ابتدای‌ هر پست‌ و همچنین‌ چند دفعه‌ در ضمن‌ پست‌ سطح‌ آب‌ را به‌ وسیله‌ شیشه‌ آب‌ نما و شیرهای‌ کنترل‌ سطح‌ آب‌ رسیدگی‌ نماید و شیرهای‌ شستشوی‌ آب‌ نما را باز کند تا از ارتباط‌ صحیح‌ لوله‌ها‌ اطمینان‌ حاصل‌ نماید. ب‌ - سطح‌ آب‌ را در شیشه‌های‌ آب‌ نما دائماً مورد نظر قرار دهد.
ماده‌ 156: شیشه‌های‌ آب‌ نما را باید تمیز نگاهداری‌ و در صورت‌ احتیاج‌ آنرا تعویض‌ نمایند به‌ طوریکه‌ سطح‌ آب‌ به‌ سهولت‌ تشخیص‌ داده‌ شود و پس‌ از نصب‌ شیشه‌ جدید و قبل‌ از راه‌ دادن‌ آب‌ مختصری‌ آنرا توسط‌ بخار گرم‌ نمایند (برای‌ تمیز کردن‌ شیشه‌ آب‌ نما باید آن‌ را از محل‌ نصب‌ جدا نمود).
ماده‌ 157: موقعی‌ که‌ سطح‌ آب‌ در شیشه‌ آب‌ نما دیده‌ نشود و یا باز کردن‌ شیر کنترل‌ سطح‌ آب‌ معلوم‌ گردد که‌ سطح‌ آب‌ پایین‌ افتاده‌ لازم‌ است‌ فشار و نیروهای‌ وارده‌ به‌ مولد به‌ طور تدریجی‌ کاسته‌ شود و به‌ هیچ‌ وجه‌ درصدد نباشند که‌ با زیاد کردن‌ آب‌ ورودی‌ سطح‌ آب‌ را دفعتاً بالا بیاورند و یا دریچه‌های‌ اطمینان‌ را به‌ منظور تخفیف‌ فشار باز نمایند .
بخش‌ 7 - تخفیف‌ فشار و خارج‌ کردن‌ مولدهای‌ بخار از سرویس‌
ماده‌ 158: برای‌ پایین‌ آوردن‌ بدون‌ خطر فشار مولد بخار در موقع‌ پایین‌ رفتن‌ سطح‌ آب‌ و یا ضرورت‎های‌ دیگر باید نکات‌ زیر رعایت‌ شود:
الف‌ - موقعی‌ که‌ از گازهای‌ زائد یا پس‌ مانده‌ دستگاه‌های‌ دیگر استفاده‌ به‌ عمل‌ آید آنها را در صورت‌ امکان‌ از مسیر میان‌بر رد کرده‌ و مستقیما داخل‌ دودکش‌ نمایند.
ب‌ - تمام‌ دریچه‌های‌ ورود هوا بسته‌ شود.
ج- درمورداجاقهای‌ با ذغال‎سنگ‌، خفه‎کن‌ و هواکش‌ زیراجاق‌ بسته‎شود و آتش‌ را بپوشانند.
د - در مورد مصرف‌ سوخت‌ مایع‌ - گاز و خاکه‌ ذغال‌ خفه‌ کن‌ها و دریچه‌های‌ تنظیم‌ هوا بسته‌ شود و باد زن‌های‌ کمک‌ دم‌ دودکش‌ از کار انداخته‌ شود.
ماده‌ 159: پس‌ از آنکه‌ مولد خنک‌ شد و از فشار افتاد به‌ طوری‌ که‌ هیچ‌ فشاری‌ نداشته‌ باشد شیرهای‌ آب‌ رسانی‌ بطور ملایم‌ بسته‌ شده‌ و مولد را از سرویس‌ جداکننده‌ و دقیقاً آن‌ را مورد بررسی‌ قرار دهند تا علت‌ پایین‌ افتادن‌ سطح‌ آب‌ معلوم‌ گردد و دقت‌ نمایند مبادا صدمات‌ دیگری‌ نیز وارد شده‌ باشد و در هر حال‌ اقدام‌ به‌ تنظیم‌ و یا تعمیرات‌ لازم‌ بنمایند.
بخش‌ 8 - کف‌ کردن‌ و سر رفتن‌ آب‌
ماده‌ 160: چنانچه‌ آب‌ در مولدهای‌ بخار کف‌ کند و همراه‌ بخار داخل‌ لوله‌ها‌ مصرف‌ گردد لازمست‌:
الف‌ - شیر اصلی‌ خروج‌ بخار را ببندند آتش‌ را تنظیم‌ کنند و شیر تخلیه‌ هم‌ سطح‌ اگر وجود داشته‌ باشد باز نمایند.
ب‌ - چنانچه‌ آب‌ به‌مقدار کافی‌ درمولد وجود داشته‌ باشد شیر زیر آب‌ را چندین‌ مرتبه‌ موقتاً باز وبسته‌ کرده‌ آب‌ تازه‌ متناوباً وارد نمایند به‌ طوریکه‌ قسمتی‌ از آب‌ دیگ‌ تعویض‌ شود چنانچه‌ تدابیر فوق‌ موثر واقع‌ نگردد مولد را از بهره‌ برداری‌ خارج‌ نمایند تا اصلاحات‌ لازم‌ به‌ عمل‌ آید.
ماده‌ 161: چنانچه‌ آثار وجود روغن‌ در مولد دیده‌ شود در صورتی‌ که‌ شیر تخلیه‌ هم‌ سطح‌ آب‌ وجود داشته‌ باشد باید آنرا بازکنند تا روغنهای‌ گسترده‌ خارج‌ شود و چنانچه‌ از این‌ عمل‌ نتیجه‌ گرفته‌ نشد باید هر چه‌ زودتر و بااحتیاط‌ لازم‌ دستگاه‌ را خاموش‌ نموده‌ و داخل‌ مولد را بامحلول‌ سودا بشویند.
بخش‌ 9 - پیش‌ گرم‌ کن‌ آب‌
ماده‌ 162: شیر خروجی‌ پیش‌ گرم‌ کن‌ آب‌ که‌ رابط‌ بین‌ آن‌ و مولد بخار است‌ پیوسته‌ باید باز باشد ولی‌ چنانچه‌ بسته‌ بودن‌ آن‌ اقتضا نماید لازمست‌:
الف‌ - خفه‌ کن‌ دودکش‌ بسته‌ باشد.
ب‌ - پیش‌ گرم‌ کن‌ تخلیه‌ شده‌ باشد.
ج‌ - شیر زیر آب‌ آن‌ در حالت‌ بازقفل‌ شده‌ باشد.
بخش‌ 10 - زیر آب‌ زدن‌ مولدها
ماده‌ 163: موقع‌ زیر آب‌ زدن‌ مولد لازمست‌:
الف‌ - ابتدا شیر زیر آب‌ به‌ طور ملایم‌ نیم‌ باز شود.
ب‌ - بعد از آنکه‌ در حدود 25 میلیمتر سطح‌ آب‌ پایین‌ آمد تدریجاً تمام‌ آنرا باز کنند به‌ طوریکه‌ کلیه‌ گل‌ و لای‌ و رسوبات‌ بتواند خارج‌ شود.
ج‌ - پس‌ از آنکه‌ 10 سانتیمتر سطح‌ آب‌ پایین‌ آمد شیر را به‌ طور ملایم‌ ببندند.
ماده164: شیر زیرآب‌ مولدها لااقل‌ هر24ساعت‌ یک‎بار و بلکه‌ درهرنوبت‎کارکاملاًباز گردد.
ماده‌ 165: وقتی‌ که‌ لوله‌ زیر آب‌ مولد در عین‌ حال‌ دارای‌ یک‌ شیر معمولی‌ و یک‌ شیر تند باز شو باشد تند باز شو باید ابتدا باز گردد و فقط‌ وقتی‌ بسته‌ شود که‌ شیر معمولی‌ کاملاً بسته‌ شده‌ باشد.
ماده‌ 166: متصدیان‌ مولدها به‌ هیچ‌ وجه‌ مجاز نیستند زیر آب‌ بیشتر از یک‌ دیگ‌ را در یک‌ زمان‌ باز کنند و نیز قبل‌ از بستن‌ مجدد شیر زیر آب‌ نباید محل‌ کار را ترک‌ کنند.
ماده‌ 167: در موقع‌ زیر آب‌ زدن‌ اگر مسئول‌ مولد نتواند شخصاً سطح‌ آب‌ مولد را در دستگاه‌ آب‌نما بخواند باید یک‌ نفر را برای‌ کمک‌ به‌ او مامور سازند. ماده‌ 168: مولدها باید در هر نوبت‌ کار از نظر آب‌ بندی‌ و سایر معایب‌ بازرسی‌ شوند و در صورت‌ وجود معایب‌ با توجه‌ به‌ مقررات‌ مربوطه‌ و کم‌ کردن‌ تدریجی‌ فشار مولد را از بهره‌ برداری‌ خارج‌ نمایند.
بخش‌ 11 - تخلیه‌ خاکستر
ماده‌ 169: وقتی‌ که‌ مولدها ذغال‌ بسوزانند باید خاکستر و مواد زائد زود به‌ زود تخلیه‌ شود واجازه‌ ندهند که‌ این‌ مواد در خاکستر دان‌ و یا جلوی‌ دیگ‌ جمع‌ شوند.
ماده‌ 170: موقعی‌ که‌ خاکسترهای‌ داغ‌ را آب‌ می‌زنند باید کارگران‌ را مطلع‌ نمود تا خود را از محیط‌ کار دور نگهدارند و همچنین‌ بایستی‌ از برخورد مستقیم‌ آب‌ با قطعات‌ داغ‌ کوره‌ اجتناب‌ نمایند.
ماده‌ 171: وقتی‌ که‌ تخلیه‌ خاکسترها با مکش‌ انجام‌ می‌گیرد باید درهای‌ انفجار آتش‌ خانه‌ کاملاً آزاد و آماده‌ به‌ کار باشند.
ماده‌ 172: وقتی‌ که‌ تخلیه‌ خاکستر با بخار انجام‌ می‌گیرد تاسیسات‌ آن‌ بایستی‌ به‌ قسمی‌ درنظر گرفته‌ شود تا حتی‌ الامکان‌ گرد و خاک‌ زیادی‌ تولید نشود و کارگران‌ نیز باید مراقبت‌ نمایند که‌ آب‌ گرم‌ حاصله‌ آنها را مصدوم‌ ننماید.
ماده‌ 173: وقتی‌ که‌ مجاری‌ خروج‌ خاکستر در تاسیسات‌ خود کار مسدود گردد:
الف‌ - دوکارگر باید مامور باز کردن‌ مجرای‌ مسدود شوند به‌ ترتیبی‌ که‌ یک‌ نفر مشغول‌ ودیگری‌ مراقب‌ او باشد.
ب‌ - یک‌ دستگاه‌ تغییر مسیر باید وجود داشته‌ باشد که‌ از ریزش‌ خاکستر گرم‌ روی‌ کارگر جلوگیری‌ نماید.
بخش‌ 12 - متوقف‌ کردن‌ مولدها
ماده‌ 174: موقعی‌ که‌ مولدها را برای‌ نظافت‌ یا بازرسی‌ و تعمیر و یا تعطیل‌ می‌خواهند متوقف‌ کنند فشار بخار را باید طبق‌ مقررات‌ بخش‌ 7 فصل‌ چهارم‌ کم‌ نمایند به‌ استثناء مولدهای‌ با سوخت‌ ذغال‌ که‌ در این‌ نوع‌ مولدها باید:
الف‌ - نباید آتش‌ها را تخلیه‌ نمود مگر در موارد فوری‌ و احتمال‌ خطر.
ب‌ - دربهای‌ اجاق‌ بسته‌ بماند تا آتش‌های‌ موجود به‌ تدریج‌ سوخته‌ شود.
ج‌ - مادامی‌ که‌ فشار مولد بخار به‌ وسیله‌ بازکردن‌ سوپاپ‌ اطمینان‌ وبستن‌ شیر سد کننده‌ به‌ کمتر از 5/3 کیلوگرم‌ بر سانتیمتر مربع‌ نرسیده‌ دربهای‌ اجاق‌ را نباید بازکرد.
د - ورود آب‌ به‌ مولدهای‌ بخار می‌بایست‌ تا خاموش‌ شدن‌ آتش‌ ادامه‌ پیدا کند. ماده‌ 175: حتی‌ الامکان‌ قبل‌ از سرد شدن‌ کامل‌ قسمت‌های‌ بنایی‌ شده‌ و مولد نباید آب‌ مولد را تخلیه‌ نمود و برای‌ مولدهای‌ بزرگ‌ تخلیه‌ معمولا باید هشت‌ ساعت‌ پس‌ از تقلیل‌ فشار انجام‌ گیرد.
ماده‌ 176: موقعی‌ که‌ تخلیه‌ مولد در فشار جو امکان‌ نداشته‌ باشد تخلیه‌ باید در پایین‌ترین‌ فشار ممکنه‌ با رعایت‌ شرایط‌ لازم‌ انجام‌ گیرد.
ماده‌ 177: در حین‌ تخلیه‌ می‌بایست‌ ورود هوا به‌ داخل‌ دیگ‌ آزاد باشد و در تمام‌ مدت‌ تخلیه‌ مجاری‌ ورود هوا باز بماند و فقط‌ پس‌ از پرشدن‌ مولد و یا هنگام‌ تعطیل‌ آن‌ مجاری‌ بسته‌ شود.
ماده‌ 178: پس‌ از تخلیه‌ دیگ‌ می‌بایست‌:
الف‌ - دریچه‌های‌ آدم‌ رو و دست‌ رو دیگ‌ باز شود.
ب‌ - مولدها به‌ وسیله‌ آب‌ با فشار کافی‌ شسته‌ شود تا رسوب‌های‌ آزاد از آن‌ خارج‌ شوند.
ج‌ - مقدار آب‌ باقیمانده‌ می‌بایست‌ با وسایل‌ ممکنه‌ خارج‌ شود.

آیین نامه حفاظتی - بخش 4



بخش‌ 7 - فشار سنج‌
ماده‌ 108: هرمولد بخار با فشار کم‌ باید مجهز به‌ یک‌ فشار سنج‌ بخار باشد که‌ ساختمان‌ و نصب‌ آن‌ با مقررات‌ موادبخش6 ازفصل‌دوم‌ مربوط‌ به‌مولدهای‌ بخار با فشار زیاد و متوسط‌ تطبیق‌نماید.
بخش‌ 8 - فشار سنج‌ آب‌
ماده‌ 109: هر دیگ‌ آب‌ داغ‌ باید مجهز به‌ یک‌ فشار سنج‌ آب‌ باشد و این‌ دستگاه‌ طوری‌ به‌ دیگ‌ یا به‌ لوله‌ اصلی‌ خروجی‌ متصل‌ باشد که‌ جداکردن‌ آن‌ از دیگ‌ میسر نباشد مگر به‌ وسیله‌ شیر مخصوص‌ خود دستگاه‌ و شیر مخصوص‌ فشار سنج‌ روی‌ لوله‌ ای‌ نزدیک‌ به‌ آن‌ نصب‌ می‌گردد. این‌ شیر دارای‌ دسته‌ گونیا شکل‌ می‌باشد که‌ در موقع‌ باز بودن‌ به‌ موازات‌ لوله‌ آب‌ قرار می‌گیرد.
ماده‌ 110: صفحات‌ فشار سنج‌ در دیگهای‌ آب‌ داغ‌ باید:
الف‌ - لااقل‌ تا یک‌ برابر و نیم‌ حداکثر فشار مجاز درجه‌ بندی‌ شده‌ باشد.
ب‌ - رقم‌ شاخص‌ حداکثر فشار مجاز به‌ رنگ‌ قرمز نشانه‌ گذاری‌ شده‌ باشد.
بخش‌ 9 - تنظیم‌ کننده‌ سوخت‌ به‌ وسیله‌ فشار بخار
ماده‌ 111: وقتی‌ دستگاه‌ تنظیم‌ سوخت‌ به‌وسیله‌ فشار بخار فرمان‌ داده‌ شود باید این‌ دستگاه‌ طوری‌ تنظیم‌ شده‌باشد که‌ مانع‌ بالارفتن‌ فشار مولد از یک‌ کیلوگرم‌ بر سانتیمتر مربع‌گردد.
بخش‌ 10 - دماسنج‌
ماده‌ 112: هر دیگ‌ آب‌ داغ‌ باید مجهز به‌ یک‌ دماسنج‌ با رعایت‌ شرایط‌ زیر باشد:
الف‌ - طوری‌ نصب‌ شده‌ باشد که‌ به‌سهولت‌ بتوان‌ در موقع‌ خواندن‌ فشار دیگ‌ درجه‌ حرارت‌ را نیز خواند.
ب‌ - طوری‌ به‌ دیگ‌ مرتبط‌ شود که‌ همیشه‌ درجه‌ حرارت‌ آب‌ دیگ‌ را تعیین‌ نماید.
بخش‌ 11 - دستگاه‌ تنظیم‌ سوخت‌ به‌وسیله‌ درجه‌ حرارت‌
ماده‌ 113: هر دیگ‌ آب‌ داغ‌ باید مجهز به‌ یک‌ دستگاه‌ تنظیم‌ سوخت‌ باشد که‌ تحت‌ تاثیر درجه‌ حرارت‌ آب‌ عمل‌ نماید، این‌ دستگاه‌ میزان‌ سوخت‌ را طوری‌ تنظیم‌ می‌نماید که‌ درجه‌ حرارت‌ آب‌ نتواند از 120 در جه‌ سانتیگراد تجاوز نماید.
بخش‌ 12 - آب‌ نمای‌ شیشه‌ای‌
ماده‌ 114: هر مولد بخار با فشار کم‌ باید مجهز به‌ یک‌ یا چند دستگاه‌ آب‌ نمای‌ شیشه‌ ای‌ باشد به‌ طوریکه‌:
الف‌ - در قسمت‌ پایین‌ یک‌ شیر برای‌ تسهیل‌ تمیز کردن‌ در نظر گرفته‌ شود. ب‌ - از نظر سایر شرایط‌ با مقررات‌ بخش‌ 7 از فصل‌ دوم‌ مربوط‌ به‌ مولدهای‌ بخار با فشار متوسط‌ و قوی‌ تطبیق‌ نماید.
بخش‌ 13 - شیرهای‌ کنترل‌ سطح‌ آب‌
ماده‌ 115: هر مولد بخار با فشار کم‌ باید دارای‌دو یا چند شیرکنترل‌ سطح‌ آب‌ باشد به‌طوری‌ که‌:
الف‌ - در بالاترین‌ و پایین‌ ترین‌ سطح‌ مجاز آب‌ دیگ‌ نصب‌ گردد.
ب‌ - با مقررات‌ مواد بخش‌ 8 از فصل‌ دوم‌ مربوط‌ به‌ مولدهای‌ بخار با فشار متوسط‌ و قوی‌ تطبیق‌ نماید.
بخش‌ 14 - سیستم‌ لوله‌های‌ دیگ‌
ماده‌ 116: شبکه‌ لوله‌ کشی‌ باید طوری‌ نصب‌ گردد که‌:
الف‌ - خطر یخبندان‌ لوله‌ها در بین‌ نباشد.
ب‌ - لوله‌ انبساط‌ مربوطه‌ به‌ طور تصادفی‌ بسته‌ نشود.
بخش‌ 15 - زیر آب‌ و تاسیسات‌ تخلیه‌ دیگ‌
ماده‌ 117: هر مولد بخار با فشار کم‌ یا دیگ‌ آب‌ داغ‌ باید دارای‌ زیر آب‌ جداگانه‌ با لوله‌ و شیر تخلیه‌ باشد که‌ با مقررات‌ مواد بخش‌ 10 از فصل‌ دوم‌ مربوط‌ به‌ مولدهای‌ بخار با فشار زیاد و متوسط‌ تطبیق‌ نماید.
بخش‌ 16 - لوله‌های‌ آب‌ رسانی‌
ماده‌ 118: آب‌ ورودی‌ نباید مستقیماً برروی‌ قسمت‌هایی‌ که‌ در معرض‌ تابش‌ مستقیم‌ حرارت‌ کوره‌ قرار دارند جاری‌ گردد.
ماده‌ 119: در جایی‌ که‌ آب‌ رسانی‌ کلی‌ یا کمبود آب‌ مولد بار یا دیگ‌ آب‌ داغ‌ به‌ وسیله‌ دیگ‌ شبکه‌ تحت‌ فشار تامین‌ شود لازمست‌ این‌ شبکه‌ به‌ دستگاه‌ آب‌ رسانی‌ دیگ‌ مربوط‌ گردیده‌ و مستقیماً به‌ خود دیگ‌ متصل‌ نگردد. ماده‌ 120: در مولدهای بخار با فشار کم‌ و دیگهای‌ آب‌ داغ‌ آب‌ گیری‌ نباید از مجاری‎ایکه‌ برای‌ منبع‎آب‌ پرکن‌ یا شیشه‌های‌ آب‎نما یا شیرهای‎کنترل‌ سطح‎آب‌ تعبیه‎شده‎صورت‎پذیرد.
بخش‌ 17 - دستگاه‌های‌ خود کار آب‌ رسانی‌ و قطع‌ سوخت‌
ماده‌ 121: هر مولد بخار با دستگاه‌ سوخت‌ گیری‌ خودکار باید مجهز به‌ دستگاه‌ خود کار آب‌ رسانی‌ یا وسیله‌ خود کار قطع‌ سوخت‌ باشد به‌ طوری‌ که‌ وقتی‌ سطح‌ آب‌ داخل‌ مولد یا دیگ‌ به‌ پایین‌ ترین‌ حد مجاز رسید:
الف- سوپاپ‌ یکطرفه‌ آبگیری‌ نتواند از طریق‌ محفظه‌ شناور آب‌ را به‌ داخل‌ دیگ‌ برساند.
ب‌ - دستگاه‌ به‌ طور خود کار یکی‌ از سه‌ عمل‌ زیر را انجام‌ دهد.
1 - سوخت‌ را قطع‌ کند.
2 - آب‌ به‌ مقدار لازم‌ به‌ دیگ‌ برساند.
3 - همزمان‌ با قطع‌ سوخت‌ آب‌ گیری‌ نماید.
فصل‎چهارم- بهره‎برداری‌ و مراقبت‌ مولدهای‌ بخار و دیگهای‌ آب‌داغ
‌بخش‌ 1 - کلیات‌
ماده‌ 122: مولدهای‌ بخار اعم‌ از اینکه‌ تغذیه‌ سوخت‌ آنها به‌ طور دستی‌ یا خودکار باشد مادامی‌ که‌ در جریان‌ بهره‌ برداری‌ هستند باید همواره‌ تحت‌ نظارت‌ صحیح‌ و مناسب‌ قرار داشته‌ باشند.
ماده‌ 123: کارکنان‌ و متصدیان‌ بهره‌ برداری‌ ومراقبت‌ مولدهای‌ بخار و دیگهای‌ آب‌ داغ‌ بایستی‌ داری‌ صلاحیت‌ کافی‌ و صاحب‌ تجارب‌ و معلومات‌ فنی‌ باشند.
ماده‌ 124: فقط‌ کارکنان‌ مامور رسیدگی‌ و تعمیر دیگ‌ و کسانی‌ که‌ مستقیماً با قسمت‌ تولید نیرو ارتباط‌ دارند و اشخاصی‌ که‌ در معیت‌ افراد مجاز و صلاحیتدار هستند حق‌ ورود به‌ دیگ‌ خانه‌ را دارند.
بخش‌ 2 - مقدمات‌ برای‌ راه‌ اندازی‌ مولدها
ماده‌ 125: قبل‌ از آنکه‌ مولدهای‌ بخار جدید یا تعمیر شده‌ مورد استفاده‌ قرار گیرند باید داخل‌ و خارج‌ آنها کاملاً معاینه‌ شوند به‌ طوریکه‌ اطمینان‌ حاصل‌ شود که‌:
الف‌ - کسی‌ در داخل‌ دستگاه‌ نباشد.
ب‌ - هیچگونه‌ ماده‌ خارجی‌ و ابزار در آن‌ باقی‌ نمانده‌ باشد.
ج‌ - کلیه‌ لوازم‌ و ضمائم‌ لوله‌ کشی‌ها کاملاً آماده‌ به‌ کار باشند.
د - کلیه‌ دهانه‌ها و مجاری‌ تخلیه‌ و دریچه‌های‌ بازدید بسته‌ باشند.
هـ- لوله‌های‌ مربوط‌ به‌ دریچه‌های‌ اطمینان‌ - فشار سنج‌های‌ بخار و همچنین‌ لوله‌های‌ مربوط‌ به‌ منبع‌ آب‌ رسانی‌ باز باشند.
ماده‌ 126: قبل‌ از باز کردن‌ شیرهای‌ آبرسانی‌ برای‌ پرکردن‌ مولد شیر تخلیه‌ هوا باید باز باشد تا هوای‌ موجود به‌ آسانی‌ تخلیه‌ گردد.
ماده‌ 127: قبل‌ از روشن‌ کردن‌ اجاق‌ باید دیگ‌ را تا سطح‌ مجاز تولید بخار یا بالاتر از آن‌ از آب‌ پرنموده‌ باشند.
بخش‌ 3 - گرم‌ کردن‌ مولدهای‌ بخار و دیگهای‌ آب‌ داغ‌
ماده‌ 128: گرم‌ کردن‌ مولدها همواره‌ باید به‌ آهستگی‌ و ملایت‌ و بدون‌ مصرف‌ سوخت‌ زیاد صورت‌ گیرد. رعایت‌ این‌ موضوع‌ مخصوصاً درمورد مولدهای‌ بخار نو یا مولدهایی‌ که‌ به‌ تازگی‌ نصب‌ شده‌ باشند لازمست‌ به‌ نحوی‌ که‌ همه‌ قسمت‌ها بطور یکنواخت‌ گرم‌ شده‌ و از اثرات‌ انبساط‌ ناشی‌ از گرم‌ شدن‌ شدید جلوگیری‌ به‌ عمل‌ آید.
ماده‌ 129: قبل‌ از آتش‌ کردن‌ اجاق‌ دستگاه‌های‌ تنظیم‌ ورود هوا و خروج‌ دود باید باز باشد.
ماده‌ 130: در صورتی‌ که‌ چند مولد بخار به‌ دودکش‌ مشترکی‌ متصل‌ باشند وقتی‌ که‌ یکی‌ از این‌ مولدها را بخواهند روشن‌ کنند باید کلیه‌ دریچه‌ها و تنظیم‌ کننده‌های‌ دود و هوای‌ مولدهای‌ خاموش‌ مربوط‌ به‌ این‌ دودکش‌ بسته‌ باشد. ماده‌ 131: اگر ذغال‌ یا چوب‌ به‌ عنوان‌ سوخت‌ در مولدها مصرف‌ شود باید از به‌ کار بردن‌ سوختهای‌ مایع‌ یا سایر مواد قابل‌ اشتعال‌ که‌ موجب‌ انفجار یا پس‌ زدن‌ شعله‎ی‌ گردد خودداری‌ شود.
ماده‌ 132: چیدن‌ و آماده‌ کردن‌ آتش‌ گیرانه‌های‌ مقدماتی‌ در مولدهایی‌ که‌ مصرف‌ چوب‌ یا ذغال‌ داشته‌ و تحت‌ تعمیر یا خارج‌ از سرویس‌ هستند باید ممنوع‌ شود تا از خطرات‌ احتمالی‌ برای‌ کارگران‌ در صورت‌ روشن‌ شدن‌ اجاق‌ قبل‌ از آنکه‌ مولد آماده‌ بکار باشد جلوگیری‌ به‌ عمل‌ آید.
ماده‌ 133: قبل‌ از روشن‌ کردن‌ آتش‌ در مولدهای‌ با سوخت‌های‌ نفتی‌ لازمست‌ آتش‌ کار شخصاً اطمینان‌ حاصل‌ کند که‌:
الف‌ - در کف‌ اجاق‌ و اطراف‌ سوخت‌ پاشها یا در جلو دستگاه‌ مواد نفتی‌ وجود نداشته‌ باشد.
ب‌ - به‌منظور خارج‌ ساختن‌ هرگونه‌ بخار یا گازی‌ که‌ ممکن‌ است‌ موجب‌ انفجار گردد فضای‌ اطاق‌ بخوبی‌ تهویه‌ شده‌ باشد.
ماده‌ 134: در صورتی‌ که‌ نفت‌ - گاز - گردذغال‌ یا پوشال‌ و امثال‌ آن‌ به‌ عنوان‌ سوخت‌ در مولد مصرف‌ شود باید:
الف‌ - صفحات‌ تنظیم‌ خروج‌ دود به‌ اندازه‌ کافی‌ باز شوند تا عمل‌ مکش‌ به‌ آرامی‌ انجام‌ گرفته‌ و در ضمن‌ از پس‌ زدن‌ شعله‌ جلوگیری‌ شود.
ب‌ - در صورتی‌ که‌ سوخت‌ پاش‌ مجهز به‌ گیرانه‌ دائم‌ یا وسیله‌ خودکار لازم‌ برای‌ آتش‌ زدن‌ نباشد توسط‌ مشعل‌های‌ دستی‌ که‌ دسته‌ آنها به‌ اندازه‌ کافی‌ طویل‌ باشد روشن‌ گردد.
ماده‌ 135: در صورتی‌ که‌ اجاق‌ دارای‌ پیش‌ از دو سوخت‌ پاش‌ گاز یا نفت‌ باشد لازمست‌ ابتدا سوخت‌ پاشی‌ که‌ در وسط‌ قرار دارد روشن‌ شود.

آیین نامه حفاظتی 3

12. آبرسانی‌ مولدهای‌ بخار
ماده‌ 78: در صورتی‌ که‌ تغذیه‌ مولدهای‌ بخار تماماً از بخار تقطیر شده‌ به‌ عمل‌ نیاید لازمست‌ برای‌ تامین‌ کمبود از آبهای‌ مناسبی‌ که‌ سبک‌ و تصفیه‌ کرده‌ باشند مصرف‌ نمایند تا از خوردگی‌ جدار مولدهای‌ بخار و ایجاد رسوب‌ جلوگیری‌ شود. همچنین‌ می‌بایستی‌ در مولدهای‌ بخاری‌ که‌ از آب‌ تقطیر شده‌ و برگشتی‌ استفاده‌ می‌گردد در مسیر تغذیه‌ آب‌ به‌ دیگ‌ دستگاه‌ جذب‌ گازهای‌ محلول‌ در آب‌ نصب‌ گردد.
ماده‌ 79: انتهای‌ لوله‌های‌ آب‌ رسانی‌ باید دارای‌ شرایط‌ زیر باشد:
الف‌ - طوری‌ نصب‌ شود که‌ آب‌ ورودی‌ در هیچ‌ حال‌ مستقیماً به‌ سطوحی‌ که‌ در معرض‌ تشعشع‌ آتش‌ یا تماس‌ با گاز در درجات‌ حرارت‌ زیاد می‌باشند برخورد ننمایند و همچنین‌ این‌ برخورد نزدیک‌ به‌ اتصالات‌ پرچ‌ (یا جوش‌) شده‌ پوسته‌ کوره‌ یا اتصالات‌ پرچ‌ (یا جوش‌) شده‌ جدار دیگ‌ صورت‌ نگیرد.
ب‌ - در صورت‌ لزوم‌ موانع‌ سپر مانندی‌ برای‌ انحراف‌ جریان‌ آب‌ از اتصالات‌ پرچ‌ (یا جوش‌) شده‌ تعبیه‌ نمایند.
ماده‌ 80: لوله‌های‌ آب‌ رسانی‌ مولدهای‌ بخار باید به‌ یک‌ شیر یک‌ طرفه‌ (یا سوپاپ‌ سد کننده‌ ) مجهز بوده‌ و بین‌ آن‌ و مولد بخار شیر دیگری‌ نصب‌ گردد.
ماده‌ 81: در صورتی‌ که‌ تعداد 2 یا چند مولد بخار از منبع‌ مشترکی‌ آب‌ بگیرند هر یک‌ از انشعابات‌ لوله‌های‌ آب‌ رسانی‌ نیز باید دارای‌ شیری‌ باشند که‌ بین‌ شیر کنترل‌ یک‌ طرفه‌ و منبع‌ آب‌ رسانی‌ نصب‌ شده‌ باشند به‌ نحوی‌ که‌ مانع‌ جریان‌ آب‌ از مولد به‌ مولد دیگر گردد.
ماده‌ 82: وقتی‌ که‌ مولدهای‌ بخار مجهز به‌ دو دستگاه‌ آب‌ رسانی‌ باشند باید برای‌ هر یک‌ از آنها شرایط‌ مندرج‌ در مواد 78 تا 81 رعایت‌ شود.
ماده‌ 83: وقتی‌ که‌ پیش‌ گرم‌ کن‌ و یا دستگاه‌های‌ دیگر گرم‌ کننده‌ آب‌ ورودی‌ مستقیماً بدون‌ واسطه‌ یک‌ شیر متصل‌ به‌ مولد بخار باشد در این‌ صورت‌ شیرهای‌ آب‌ رسانی‌ و یا شیرهای‌ کنترل‌ یکطرفه‌ باید قبل‌ از پیش‌ گرم‌ کن‌ و یا گرم‌ کننده‌ آب‌ نصب‌ گردد.
ماده‌ 84: درمواردی‌ که‌ دستگاه‌ گرم‌ کننده‌ آب‌ از نوع‌ روباز بوده‌ و با بخارهای‌ خروجی‌ یک‌ ماشین‌ بخار گرم‌ شود. لازمست‌ یک‌ وسیله‌ جداکننده‌ روغن‌ روی‌ لوله‌ خروج‌ بخار ماشین‌ نصب‌ شود تا مانع‌ اختلاط‌ روغن‌ با آب‌ گردد. ماده‌ 85: مولدهای‌ بخار که‌ بیش‌ از 25 متر مربع‌ سطح‌ حرارتی‌ دارند باید لااقل‌ دارای‌ دو دستگاه‌ آب‌ رسانی‌ مجهز به‌ وسایل‌ محرک‌ مستقل‌ باشند که‌ در هر یک‌ از آنها معادل‌ دو برابر قدرت‌ تبخیر مولد بوده‌ باشد.
ماده‌ 86: در واحدهایی‌ که‌ از مولد بخار استفاده‌ می‌نمایند لازمست‌ آزمایش‌ها و کنترل‌های‌ لازم‌ را روی‌ آب‌ مصرفی‌ و آب‌ تصفیه‌ شده‌ خروجی‌ دستگاه‌ سختی‌ گیر دیگ‌ مستمراً به‌ عمل‌ آورده‌ و نتیجه‌ در فرم‌های‌ مخصوص‌ مولدهای‌ بخار ضبط‌ و نگهداری‌ شود.
ماده‌ 87: براساس‌ آزمایشات‌ فوق‌ باید مواد شیمیایی‌ لازم‌ طبق‌ نظر متخصصین‌ در زمان‌ها مناسب‌ به‌ آب‌ دیگ‌ افزوده‌ گردد.
13. پیش‌ گرم‌ کن‌ آب‌
ماده‌ 88: پیش‌ گرم‌ کن‌هایی‌ که‌ روی‌ مولدهای‌ بخار به‌ کار می‌روند باید دارای‌ تجهیزات‌ زیر باشند:
الف‌ - دماسنج‌ برای‌ تعیین‌ درجه‌ حرارت‌ آب‌ ورودی‌ و خروجی‌ پیش‌ گرم‌ کن‌. ب‌ - دریچه‌ تنظیم‌ کننده‌ میزان‌ خروج‌ دود بین‌ محفظه‌ احتراق‌ و پیش‌ گرم‌ کن‌.
ج‌ - دهانه‌های‌ دست‌رو روی‌ کلکتورها در مقابل‌ هر یک‌ از لوله‌ها به‌ منظور خارج‌ ساختن‌ رسوبات‌ جمع‌ شده‌ در داخل‌ آن‌.
د - یک‌ سوپاپ‌ اطمینان‌.
ماده‌ 89: اطاق‌ پیش‌ گرم‌ کن‌ها باید دارای‌ دریچه‌های‌ تهویه‌ ای‌ باشند که‌ به‌ وسیله‌ آنها جریان‌ هوا در فضای‌ دور پیش‌ گرم‌ کن‌ سهل‌ گردد و همچنین‌ دارای‌ دریچه‌های‌ انفجار باشد که‌ در مواقع‌ انفجار و ازدیاد بی‌ موقع‌ فشار داخل‌ اطاق‌ به‌ طرف‌ خارج‌ باز گردد، این‌ دریچه‌ها بایستی‌ در ارتفاع‌ حداقل‌ دو متر از پاگرد باشند.
14. دستگاه‌ خودکار مکش‌ دود
ماده‌ 90: تنظیم‌ کننده‌های‌ خودکار ورودی‌ هوا و خروجی‌ دود در مولدهای‌ بخار باید طوری‌ تعبیه‌ شده‌ باشند که‌ در موقع‌ خراب‌ شدن‌ و یا از کار افتادن‌ مکانیسم‌ خود کار آنها از بسته‌ شدن‌ مجرای‌ خروجی‌ دود و باز شدن‌ مجرای‌ ورودی‌ هوا جلوگیری‌ به‌ عمل‌ آید.
15. سیستم‌های‌ سوخت‌ رسانی‌ مولدها
ماده‌91: درمولدهای‌ بخار باسوخت‌ گازباید هر سوخت‎پاش(مشعل‌) به‎وسایل‌‎زیرمجهز باشد:
الف‌ - دیگ‌ شیر مخصوص‌ به‌ منظور قطع‌ سریع‌ گاز.
ب‌ - یک‌ مجرای‌ قاب‌ تنظیم‌ ورود گاز و یا مجرایی‌ که‌ دهانه‌ آن‌ برحسب‌ احتیاج‌ قابل‌ تعویض‌ باشد.
ج‌ - یک‌ سد کننده‌ قابل‌ تنظیم‌ هوای‌ مورد نیاز که‌ بتواند به‌ طور کامل‌ ورود هوا را قطع‌ کند. این‌ سد کننده‌ باید دارای‌ ضامن‌ فنری‌ و یا پیچی‌ باشد که‌ از باز شدن‌ بی‌مورد آن‌ جلو گیری‌ کند.
د - یک‌ لوله‌ مخلوط‌ کننده‌ هوا و گاز که‌ طولش‌ لااقل‌ 6 برابر کوچکترین‌ قطر آن‌ باشد.
هـ - شعله‌ کوچک‌ دایمی‌ (گیرانه‌).
و - تا حدود امکان‌ یک‌ تنظیم‌ کننده‌ خودکار ورود گاز که با فشار بخار عمل‌ کند و به‌ نحوی‌ ساخته‌ شود که‌ در موقع‌ خرابی‌ آن‌ بخار به‌ داخل‌ اطاق‌ سوخت‌ و یا لوله‌های‌ ورودی‌ گاز نفوذ ننماید.
ماده‌ 92: مولدهای‌ بخاری‌ که‌ باسوخت‌ گاز کار می‌کنند نباید در محوطه‌ محصور نصب‌ شود مگر اینکه‌ محوطه‌ مذکور مجهز به‌ وسایل‌ تهویه‌ دائم‌ باشد تا از جمع‌ شدن‌ گاز در آن‌ جلوگیری‌ به‌ عمل‌ آید.
ماده‌ 93: در مورد مولدهای‌ بخار ذغال‌ سوز که‌ به‌ طور خود کار تغذیه‌ می‌شوند کلیه‌ قسمت‌های‌ متحرک‌ که‌ احتمال‌ برخورد با کارگر دارند و ایجاد خطر می‌نمایند باید به‌ وسایل‌ لازم‌ طبق‌ مقررات‌ مربوط‌ به‌ این‌ موضوع‌ حفاظت‌ شده‌ باشند.
بخش‌ 16 - اتوکلاوهایی‌ که‌ مستقیماً با شعله‌ گرم‌ می‌شوند
ماده‌ 94: اتوکلاوهایی‌ که‌ مستقیماً با شعله‌ گرم‌ می‌شوند باید مجهز به‌ یک‌ ترموکوپل‌ الکتریک‌ باشند که‌ در داخل‌ و کف‌ اتوکلاو جوش‌ شده‌ باشد تا موقعی‌ که‌ حرارت‌ اتوکلاو از حد مجاز تجاوز کند سبب‌ قطع‌ سوخت‌ اتوکلاو گردد.
فصل‌ سوم‌ مولدهای‌ بخار با فشار کم‌ و دیگهای‌ آب‌ داغ‌
بخش‌ 1 - فشار و درجه‌ حرارت‌
ماده‌ 95: مولدهای‌ بخار با فشار کم‌ که‌ در این‌ فصل‌ مورد بحث‌ می‌باشد آنهایی‌ هستند که‌ بخار حاصله‌ صرفاً برای‌ گرم‌ کردن‌ در فشار کم‌ به‌ کار برده‌ شود و فشار موثر بخار از یک‌ آتمسفر (یک‌ کیلو گرم‌ بر سانتیمتر مربع‌) تجاوز ننماید. دیگهای‌ آب‌ گرم‌ مورد بحث‌ در این‌ فصل‌ نیز دیگهایی‌ هستند که‌ درجه‌ حرارت‌ آب‌ گرم‌ تولیدی‌ از 120 درجه‌ سانتیگراد بیشتر نباشد در غیر این‌ دو حالت‌ و در صورت‌ تجاوز فشار یا درجه‌ حرارت‌ از حدود فوق‌ الذکر مولد یا دیگ‌ مشمول‌ مقررات‌ فصل‌ دوم‌ (مولدهای‌ بخار با فشار قوی‌ و متوسط‌) بوده‌ و جنس‌ ساختمانی‌ آنها نمی‌تواند از چدن‌ باشد.
بخش‌ 2 - دریچه‌های‌ بازدید
ماده‌ 96: مولدهای‌ بخار با فشار کم‌ که‌ از ورقه‌ فولاد ساخته‌ شده‌ باشند باید دارای‌ دریچه‌ بازدید آدم‌ رو و دریچه‌ شستشو(دریچه‌ دست‌ رو) برای‌ تمیز کردن‌ باشد تا به‌ وسیله‌ آنها بازرسی‌ داخلی‌ و رسوب‌ گیری‌ امکان‌ پذیر گردد ولی‌ در مورد مولدهای‌ کوچک‌ که‌ ورود کارگر غیر ممکن‌ است‌ می‌توان‌ از تعبیه‌ دریچه‌ آدم‌ رو صرفنظر کرد.
ماده‌ 97: دریچه‌ آدم‌ رو جهت‌ بازدید و یا دریچه‌های‌ شستشو که‌ در سر و یا جدار مولدهای‌ بخار استوانه‌ ای‌ فولادی‌ تعبیه‌ می‌شود باید طبق‌ مشخصات‌ مواد 33 - 34 - 35 از مقررات‌ بخش‌ 2 فصل‌ دوم‌ باشد مگر در مورد دیگهای‌ نوع‌ لوکوموتیو یا مولدهای‌ با اجاق‌ خارجی‌ و انواع‌ دیگری‌ که‌ ساختمان‌ آنها اجازه‌ تعبیه‌ دریچه‌های‌ آدم‌ رو را نمی‌دهد.
ماده‌ 98: مولدهای‌ بخار با فشار کم‌ و دیگهای‌ آب‌ گرم‌ که‌ از چدن‌ ساخته‌ شده‌ اند باید دارای‌ دریچه‌های‌ شستشو مناسب‌ جهت‌ رسوب‌گیری‌ باشند.
بخش‌ 3 - سوپاپ‌ اطمینان‌
ماده‌ 99: مولد بخار با فشار کم‌ باید لااقل‌ مجهز به‌ یک‌ سوپاپ‌ اطمینان‌ یا وسیله‌ ایمنی‌ دیگر جهت‌ تخفیف‌ فشار زایدی‌ که‌ احیاناً ایجاد شود باشد. این‌ وسایل‌ لازم‌ است‌ قبلاً از نظر ساختمانی‌ و درستی‌ عمل‌ مورد آزمایش‌ قرار گیرد.
ماده‌ 100: سوپاپ‌های‌ اطمینان‌ باید با مقررات‌ مواد 38 تا 45 بخش‌ 3 فصل‌ دوم‌ وفق‌ داده‌ و پلمپ‌ گردد. ضمناً طوری‌ تنظیم‌ نشوند که‌ بخار را در فشاری‌ کمتر از یک‌ کیلوگرم‌ بر سانتیمتر مربع‌ تخلیه‌ نماید. پلمپ‌ باید طوری‌ به‌ سوپاپ‌ اطمینان‌ متصل‌ گردد که‌ نتوان‌ آن‌ را بدون‌ شکستن‌ پلمپ‌ از دستگاه‌ جدا نمود.
بخش‌ 4 - سوپاپ‌ اطمینان‌ فشار آب‌
ماده‌ 101: هر دیگ‌ آب‌ داغ‌ باید لااقل‌ مجهز یک‌ سوپاپ‌ اطمینان‌ یا مخزن‌ انبساط‌ باشد.
ماده‌ 102: سوپاپ‌های‌ اطمینان‌ فشار آب‌ برای‌ دیگهای‌ آب‌ داغ‌ باید طوری‌ تنظیم‌ شده‌ باشد که‌ در فشارهای‌ مساوی‌ با اندکی‌ کمتر از فشار موثر مجاز دیگ‌ باز گردد.
ماده‌ 103: درسوپاپ‌های‌ اطمینان‌ فشارآب‌ استعمال‌ دیافراگم‌ و نشیمن‌های‌ لاستیکی‌ با اجناس‌ مشابه‌ که‌ دراثر آب‌داغ‌ یا بخارپوسیدگی‌ و یاخرابی‌ پیداکند و ازکاربیفتدممنوع‌ است‌.
ماده‌ 104: سوپاپ‌های‌ اطمینان‌ فشار آب‌ باید طوری‌ قرار گیرد که‌ خطر سوختگی‌ برای‌ افراد ایجاد نکند یا به‌ وسیله‌ لوله‌ به‌ خارج‌ ادامه‌ پیداکند.
ماده‌ 105: در صورتی‌ که‌ در لوله‌ ورودی‌ آب‌ مولد بخار با فشار کم‌ یا دیگ‌ آب‌ داغ‌ شیر سد کننده‌ نصب‌ شده‌ باشد لازمست‌ شیر سد کننده‌ دیگری‌ در لوله‌ خروجی‌ نصب‌ گردد.
ماده‌ 106: در صورتی‌ که‌ 2 یا چند مولد بخار با فشار کم‌ یا دیگ‌ آب‌ داغ‌ به‌ لوله‌ یا شبکه‌ مشترک‌ متصل‌ باشد لازمست‌ در لوله‌های‌ ورود و خروج‌ هر کدام‌ شیرهای‌ سد کننده‌ ای‌ وجود داشته‌ باشد.
بخش‌ 6 - منبع‌ آب‌ پرکن‌ (منبع‌ انبساط‌)
ماده‌ 107: منبع‌های‌ آب‌ پرکن‌ مولدهای‌ بخار با فشار کم‌ یا دیگهای‌ آب‌ داغ‌ تابع‌ همان‌ مقررات‌ مواد در بخش‌ 5 از فصل‌ دوم‌ مربوط‌ به‌ مولدهای‌ بخار با فشار متوسط‌ و قوی‌ می‌باشد.



آیین نامه حفاظتی - بخش2

3- سوپاپ‌های‌ اطمینان‌
ماده‌ 38: هر مولد بخار باید لااقل‌ مجهز به‌ یک‌ سوپاپ‌ اطمینان‌ با رعایت‌ شرایط‌ زیر باشد.
الف‌ - روی‌ بدنه‌ آن‌ نصب‌ شود.
ب‌ - مستقیما و بلاواسطه‌ به‌ دیگ‌ مربوط‌ باشد.
ج‌ - مابین‌ آن‌ و مولد بخار و همچنین‌ پس‌ از آن‌ تا دهانه‌ خروج‌ بخار هیچگونه‌ مانع‌ و شیر دیگری‌ قرار نگیرد.
ماده‌ 39: سوپاپ‌ یا سوپاپ‌های‌ اطمینان‌ باید جمعا بتوانند مقدار بخار اضافی‌ را در حداکثر بار به‌ راحتی‌ تخلیه‌ نمایند.
ماده‌ 40: جنس‌ نشیمن‌ و صفحه‌ سوپاپ‌های‌ اطمینان‌ باید از مواد مناسبی‌ که‌ در مقابل‌ خوردگی‌ و زنگ‌ زدگی‌ مقامت‌ دارند ساخته‌ شده‌ و نشیمن‌ مزبور طوری‌ به‌ بدنه‌ سوپاپ‌ محکم‌ شده‌ باشد که‌ کنده‌ شدن‌ آن‌ ممکن‌ نباشد.
ماده‌ 41: سوپاپ‌های‌ اطمینان‌ باید بارعایت‌ شرایط‌ زیر ساخته‌ و نگهداری‌ شوند:
الف‌ - خرابی‌ بعضی‌ از قطعات‌ مانع‌ خروج‌ آزاد کامل‌ بخار اضافی‌ از سوپاپ‌ نگردد.
ب‌ - در اثر عمل‌ سوپاپ‌ هیچگونه‌ ضربه‌ ای‌ که‌ مزاحم‌ برای‌ خود سوپاپ‌ یا مولد باشد ایجاد نگردد.
ج‌ - صفحه‌ سوپاپ‌ روی‌ نشیمن‌ بچرخد.
ماده‌ 42: سوپاپ‎های اطمینان باید:
الف‌ - به‌ طور روان‌ و بدون‌ ضربه‌ کار کند.
ب‌ - پلمپ‌ گردیده‌ یا بطریقی‌ حفاظت‌ شود که‌ اشخاص‌ غیر مجاز نتوانند آنرا از تنظیم‌ خارج‌ نمایند.
ج‌ - مجهز به‌ وسایل‌ لازم‌ برای‌ برداشتن‌ آن‌ در مواقع‌ آزمایش‌ مولد باشد. ماده‌ 43: دهانه‌های‌ تخلیه‌ بخار سوپاپ‌های‌ اطمینان‌ و یا منتهی‌ الیه‌ لوله‌ تخلیه‌ آنها باید به‌ ارتفاع‌ کافی‌ و بالاتر از محل کار‌ کارگران‌ قرار داده‌ شده‌ باشد به‌ طوری‌ که‌ ارتفاع‌ آنها از کف‌ زمین‌ یا سکو کمتر از سه‌ متر نباشد.
ماده‌ 44: چنانچه‌ برای‌ تخلیه‌ بخار لوله‌ ای‌ به‌ قسمت‌ خروجی‌ سوپاپ‌های‌ اطمینان‌ متصل‌ شود باید:
الف- سطح‌ مقطع‌ داخلی‌ لوله‌ کمتر ازسطح‌ مقطع‌ دهانه‌ خروجی‌ سوپاپ‌های‌ اطمینان‌ نباشد.
ب‌ - دارای‌ مجرای‌ فاضلاب‌ باز به‌ منظور تخلیه‌ آزاد بخارهای‌ تقطیر شده‌ و جلوگیری‌ از جمع‌ شدن‌ آب‌ بروی‌ سوپاپ‌ اطمینان‌ باشد.
ماده‌ 45: وقتی‌ که‌ خفه‌ کن‌ روی‌ سوپاپ‌های‌ اطمینان‌ به‌ کاربرده‌ شده‌ لازمست‌:
الف‌ - دارای‌ مقطع‌ خروجی‌ کافی‌ باشد تا فشار مخالفی‌ که‌ ایجاد می‌کند مزاحم‌ عمل‌ صحیح‌ سوپاپ‌ اطمینان‌ نگردد.
ب‌ - طوری‌ ساخته‌ شود که‌ معبر بخار در نتیجه‌ رسوبات‌ حاصله‌ تنگ‌ نشود.
ج‌ - صدای‌ خروج‌ بخار به‌ سهولت‌ بگوش‌ متصدی‌ دیگ‌ برسد.
ماده‌ 46: بخار داغ‌ کن‌ (سوپر هیترهایی)‌ که‌ مجزا از مولد بخار نصب‌ شده‌ باشند لازم‌ است‌ مجهز به‌ یک‌ یا چند سوپاپ‌ اطمینان‌ نزدیک‌ دهانه‌ خروجی‌ بخار باشند چنانچه‌ بخار داغ‌ کن‌ بلافاصله‌ متصل‌ به‌ لوله‌ رابطی‌ (کلکتور) بوده‌ و جریان‌ دائم‌ بخار در آن‌ برقرار باشد ممکن‌ است‌ سوپاپ‌های‌ اطمینان‌ را در هر نقطه‌ از کلکتور قرار دهند.
ماده‌ 47: چنانچه‌ مولد بخار دارای‌ پیش‌ گرم‌ کن‌ آب‌ (اکونومایزر) باشد لازمست‌ این‌ قسمت‌ نیز مجهز به‌ یک‌ سوپاپ‌ اطمینان‌ طبق‌ شرایط‌ (مواد 39 و 40 باشد)
4. شیرهای‌ قطع‌ جریان‌ بخار
ماده‌ 48: در مسیر هر لوله‌ انشعاب‌ بخار از مولد بخار باید شیرهای‌ سد کننده‌ بخار وجود داشته‌ باشد که‌ حتی‌ المقدور در دسترس‌ نصب‌ شده‌ باشد (به‌ استثنای‌ انشعابات‌ دریچه‌ اطمینان‌ و بخار خشک‌ کن‌).
ماده‌ 49: شیرهای‌ سد کننده‌ اصلی‌ مولد بخار باید مجهز به‌ وسایل‌ فرمان‌ سریع‌ و مناسب‌ طبق‌ شرایط‌ زیر باشد:
میله‌ شیرهای‌ مذکور باید به‌ میزان‌ کافی‌ طویل‌ باشند به‌ نحوی‌ که‌ بتوان‌ از داخل‌ دیگخانه‌ و یا خارج‌ آن‌ شیر را وسایل‌ مکانیکی‌ (چرخ‌ دنده‌ و زنجیر) بازو بسته‌ نمود و در صورتی‌ که‌ بازکردن‌ و بستن‌ شیرهای‌ فوق‌ الذکر از خارج‌ و از فاصله‌ دور فرمان‌ داده‌ شود (تله‌ کماند) باید یک‌ وسیله‌ دستی‌ نیز به‌ این‌ منظور در محل‌ محفوظ‌ پیش‌بینی‌ شود تا در موقع‌ از کار افتادن‌ دستگاه‌ تله‌ کماند مورد استفاده‌ قرار گیرد.
ماده‌ 50: موقعی‌ که‌ دو یا چند مولد بخار به‌ یک‌ لوله‌ اصلی‌ متصل‌ باشند باید روی‌ لوله‌ انشعاب‌ اصلی‌ مولد بخاری‌ که‌ دریچه‌ آدم‌ رو دارد و شیر سد کننده‌ قابل‌ قفل‌ کردن‌ که‌ بین‌ آنها یک‌ قطره‌گیر نصب‌ شده‌ وجود داشته باشد لوله‌ فاضلاب‌ قطره‌ گیر باید دارای‌ مقطع‌ کافی‌ بوده‌ و جریان‌ آب‌ در آن‌ آزادانه‌ انجام‌ گرفته‌ و قابل‌ رویت‌ باشد.
ماده‌ 51: در هر مورد که‌ بعد از شیر سد کننده‌ خطر تقطیر بخار وجود داشته‌ باشد باید یک‌ قطره‌ گیر با لوله‌ فاضلاب‌ مناسب‌ نصب‌ گردد.
5. لوله‌های‌ منبع‌ آب‌ پرکن‌ مولدهای‌ بخار
ماده‌ 52: قطر لوله‌های‌ اتصال‌ مولدهای‌ بخار به‌ منبع‌ آب‌ پرکن‌های‌ مربوطه‌ نباید از 25 میلیمتر (یک‎اینچ‌) کمتر باشد و لازمست‌ مسیر آن‌ حتی‌ المقدور کوتاه‌ و مستقیم‌ گرفته‎شود.
ماده‌ 53: در مولدهای‌ بخار افقی‌ لوله‌ دار با برگشت‌ شعله‌ لازمست‌ لوله‌هایی‌ که‌ بخار را از مولد به‌ بالای‌ منبع‌ آب‌ پرکن‌ می‌برد از روی‌ استوانه‌ دیگ‌ و یا از بالای‌ صفحه‌های‌ جلو و عقب‌ استوانه‌ گرفته‌ شود و لوله‌ ای‌ که‌ آب‌ را از منبع‌ آب‌ پرکن‌ به‌ مولد می‌رساند لااقل‌ پانزده‌ سانتی‌ متر پایین‌ تر از محور استوانه‌ وارد مولد شود.
ماده‌ 54: در مولدهای‌ بخار با اجاق‌ داخلی‌ ورود آب‌ باید در نقطه‌ ای‌ که‌ لااقل‌ 15 سانتیمتر زیر پایین‌ ترین‌ سطح‌ آب‌ یا نزدیک‌ آن‌ باشد به‌ عمل‌ آید و در هر حال‌ بیش‌ از 45 سانتیمتر بالاتر از سقف‌ آتش‌ خانه‌ باشد.
ماده‌ 55: در هر جا که‌ خم‌ یا زانویی‌ در لوله‌های‌ آب‌ رسان‌ وجود داشته‌ باشد لازمست‌ برای‌ سهولت‌ تنظیف‌ و گرفتن‌ جرم‌ آب‌ به‌ جای‌ زانو چهارراه‌ یا سه‌ راه‌ به‌ کاربرده‌ شود.
ماده‌ 56: منبع‌های‌ آب‌ پر کن‌ لازمست‌ مجهز به‌ یک‌ شیر زیر آب‌ (تخلیه‌) که‌ با لوله‌ به‌ محل‌ مناسبی‌ منتهی‌ می‌شود باشد.
ماده‌ 57: روی‌ لوله‌های‌ اتصال‌ ما بین‌ مولد بخار و منبع‌ آب‌ پرکن‌ هیچگونه‌ انشعابی‌ به‌ غیر از آنچه‌ ذیلا گفته‌ می‌شود مجاز نیست‌. تنظیم‌ کننده‌ بخار - تنظیم‌ کننده‌ تغذیه‌ آب‌ - زیر آب‌ فشار سنج‌ و وسائلی‌ که‌ مانع‌ فرار فوق‌ العاده‌ آب‌ یا بخار شود.
6. فشار سنج‌
ماده‌58: هرمولد بخار لازمست‌ مجهز به‎یک‌ فشارسنج‌ بخار بوده‌ و در محلی‌ نصب‌ شودکه‌:
الف‌ - محفوظ‌ از لرزش‌ باشد.
ب‌ - وضع‌ آن‌ به‌ راحتی‌ قابل‌ تنظیم‌ باشد.
ج‌ - قرائت‌ آن‌ از محلی‌ که‌ معمولا متصدی‌ دستگاه‌ در مقابل‌ یا در پهلوی‌ مولد می‌ایستد آسان‌ و بدون‌ مانع‌ باشد.
ماده‌ 59: اتصال‌ فشار سنجهای‌ بخار باید به‌ قسمت‌ بخار مولد یا لوله‌ اتصال‌ بخار به‌ منبع‌ آب‌ پرکن‌ به‌وسیله‌ یک‌ سیفون‌ به‌ مشخصات‌ ذیل‌ به‌ عمل‌ آید:
الف‌ - قطر کافی‌ به‌ طوری‌ که‌ لوله‌ فشار سنج‌ همیشه‌ مملو از آب‌ باشد.
ب‌ - جداکردن‌ آن‌ از دستگاه‌ میسر نباشد مگر:
1 - به‌ وسیله‌ یک‌ شیر سماوری‌ دسته‌ داری‌ که‌ دسته‌ آن‌ در موقع‌ باز بودن‌ شیر به‌ موازات‌ لوله‌ رابط‌ قرار گیرد.
2 - در مورد مولدهای‌ بخار با فشار 35 کیلوگرم‌ بر سانتی‌ متر مربع‌ یا بیشتر به‌ وسیله‌ یک‌ شیر فلکه‌ ای‌ کشویی‌ یا سوپاپی‌.
ماده‌ 60: صفحه‌ مدرج‌ فشار سنج‌ باید دارای‌ مشخصات‌ زیر باشد:
الف‌ - اندازه‌ صفحه‌ و حروف‌ و علامات‌ به‌ طوری‌ باشد که‌ تقسیمات‌ ارقام‌ و عقربه‌ به‌ راحتی‌ لااقل‌ از فاصله‌ چهار متری‌ برای‌ شخصی‌ که‌ دید طبیعی‌ دارد قابل‌ تشخیص‌ باشد.
ب‌ - لااقل‌ برای‌ فشار معادل‌ یک‌ برابر و نیم‌ و بلکه‌ دو برابر فشار مجاز مولد بخار ساخته‌ و مدرج‌ شده‌ باشد و صفحه‌ مربوطه‌ طوری‌ نصب‌ گردد که‌ عقربه‌ در موقع‌ کار عادی‌ در وضع‌ قائم‌ قرار گیرد.
ج‌ - حداکثر فشار مجاز به‌ رنگ‌ قرمز روی‌ صفحه‌ مدرج‌ نشان‌ داده‌ شود.
ماده‌ 61: کلیه‌ فشار سنجهایی‌ که‌ در مرکز یا دیگ‌ خانه‌ نصب‌ می‌شوند از یک‌ نوع‌ و دارای‌ صفحات‌ متحدالشکل‌ باشند.
ماده‌ 62: هر مولد بخار باید دارای‌ محل‌ انشعاب‌ مخصوص‌ جهت‌ یک‌ فشار سنج‌ آزمایشی‌ با شیر قطع‌ کننده‌ باشد به‌ دین‌ منظور:
روی‌ مولد بخار یک‌ شیر سه‌ راه‌ گذاشته‌ می‌شود که‌ روی‌ یک‌ انشعاب‌ آن‌ فشار سنج‌ اصلی‌ وروی‌ انشعاب‌ دیگر شیر قطع‌ کننده‌ برای‌ نصب‌ فشار سنج‌ آزمایشی‌ قرار داده‌ می‌شود.
7. وسایل‌ آب‌ نما
ماده‌ 63: هر مولد بخار باید دارای‌ یک‌ یا ترجیحاً دو آب‌ نما باشد و در این‌ آب‌ نماها مراتب‌ و شرایط‌ زیر رعایت‌ شود:
الف‌ - طوری‌ قرار گیرد و یا با وسائلی‌ مجهز شود که‌ به‌ سهولت‌ توسط‌ متصدی‌ مربوطه‌ قابل‌ رویت‌ باشد.
ب‌ - در بالا و پایین‌ دارای‌ شیر زود بند باشد که‌ به‌ سهولت‌ بتوان‌ در صورت‌ شکستن‌ شیشه‌ آن‌ را از روی‌ زمین‌ بست‌. ج‌ - مستقیماً به‌ بدنه‌ مولد بخار توسط‌ لوله‌هایی‌ که‌ قطر داخلی‌ آن‌ها کمتر از 12 میلیمتر (نیم‌ اینچ‌) نباشد متصل‌ گردد.
د - مجهز به‌ شیر تخلیه‌ بوده‌ و فاضلاب‌ آن‌ در محلی‌ بدون‌ خطر هدایت‌ شود. هـ‌ - مجهز به‌ شیشه‌ مسلح‌ یا حفاظ‌ مناسب‌ دیگری‌ باشد تا کارگران‌ را در صورت‌ شکستن‌ شیشه‌ و پرتاب‌ ذرات‌ آن‌ و یا خروج‌ آب‌ و بخار داغ‌ حفظ‌ نماید. بدون‌ این‌ که‌ موجب‌ اشکال‌ خواندن‌ و دیدن‌ سطح‌ آب‌ گردد.
ز - لازمست‌ حد مجاز سطوح‌ پایین‌ و بالای‌ آب‌ توسط‌ علامت‌هایی‌ روی‌ لوله‌ آب‌نما مشخص‌ گردد.
ماده‌ 64: آب‌ نماها باید طوری‌ نصب‌ و مستقر گردد که‌ چنانچه‌ سطح‌ آب‌ در پایین‌ ترین‌ نقطه‌ قابل‌ رویت‌ برسد هنوز آب‌ به‌ میزان‌ کافی‌ در دیگ‌ برای‌ جلوگیری‌ از خطرات‌ احتمالی‌ وجود داشته‌ باشد.
8. شیرهای‌ کنترل‌ سطح‌ آب‌
ماده‌ 65:
الف‌ - مولد بخار باید لااقل‌ مجهز به‌ سه‌ شیر کنترل‌ سطح‌ آب‌ باشد و این‌ شیرها در همان‌ ارتفاع‌ حد فاصل‌ قسمت‌ تحتانی‌ و فوقانی‌ شیشه‌ آب‌ نماها نصب‌ شده‌ باشند.
ب‌ - وقتی‌ که‌ مولد بخار مجهز به‌ دو آب‌ نما با اتصالات‌ مستقل‌ بوده‌ و فاصله‌ افقی‌ آنها از یکدیگر کمتر از هفتاد سانتیمتر نباشد در این‌ صورت‌ نصب‌ شیرهای‌ کنترل‌ سطح‌ آب‌ اختیاری‌ خواهد بود.
ج‌ - شیرهای‌ کنترل‌ سطح‌ آب‌ برای‌ مولدهایی‌ که‌ مجهز به‌ سیستم‌ کنترل‌ خود کار سطح‌ آب‌ می‌باشند و همچنین‌ مولدهای‌ کوچک‌ و کمتر از 120 لیتر حجم‌ لزومی‌ ندارد ولی‌ این‌ قبیل‌ مولدها باید مجهز به‌ یک‌ شیر آزمایشی‌ در پایین‌ ترین‌ سطح‌ مجاز آب‌ باشند به‌ طوریکه‌ هر وقت‌ باز کنند آب‌ از آن‌ جاری‌ شود. د - مولدهای‌ بخار نوع‌ لکوموتیو که‌ بیشتر از 90 سانتیمتر قطر نداشته‌ باشد و همچنین‌ برای‌ مولدهای‌ بخار ازنوع‌ اجاق‌ داخلی‌ و لوله‌ عبور دود افقی‌ که‌ سطح‌ حرارتی‌ آنها از 5 متر‎مربع‌ متجاوز نباشد فقط‌ دو شیر کنترل‌ سطح‌ آب‌ لازمست‌.
ماده‌ 66: شیرهای‌ کنترل‌ سطح‌ آب‌ که‌ بالاتر از سطح‌ زمین‌ و یا محل‌ کار و دورتر از دسترس‌ واقع‌ شده‌ اند باید مجهز به‌ وسایل‌ زیر باشند:
الف‌ - دسته‌ یا زنجیری‌ که‌ بطور دائم‌ به‌ آنها متصل‌ بوده‌ و بتوان‌ شیرها را از پایین‌ باز و بسته‌ نمود.
ب- وسایل‎متناسب‌ برای‌ حفاظت‎کارکرد درمقابل‌ ریزش‎آب‌ یا بخار در حین‌ بازکردن‌ آنها.
9. فشنگ‌ فوزیبل‌
ماده‌ 67: فشنگهای‌ فوزیبل‌ مولد بخار که‌ به‌ عنوان‌ وسیله‌ اضافی‌ برای‌ اعلام‌ خطر کم‌ شدن‌ سطح‌ آب‌ به‌ کار می‌رود باید در فواصلی‌ که‌ از 12 ماه‌ تجاوز نکند تعویض‌ گردد و پوسته‌ فشنگ‌ نباید مجدداً مورد استفاده‌ قرار گیرد. ماده‌ 68: در مولدهایی‌ که‌ فشار آنها از 5/17 کیلوگرم‌ بر سانتیمتر مربع‌ زیادتر باشد نباید فشنگ‌ فوزیبل‌ به‌ کار برد.
ماده‌ 69: فشنگهای‌ فوزیبل‌ در مولدهای‌ بخار که‌ با آتش‌ کوره‌ عمل‌ می‌کند باید در بالاترین‌ نقطه‌ کوره‌ که‌ در معرض‌ حرارت‌ مستقیم‌ باشند نصب‌ گردند. ماده‌70: درصورتی‌ که‌ در مولدهای‌ بخار فشنگ‌ فوزیبلی‌ به‌کار رود که‌ با بخار عمل‌ می‌کند باید این‌ فشنگ‌ در همان‌ سطحی‌ قرار گیرد که‌ معمولاً فشنگ‌ فوزیبل‌ آتشی‌ نصب‌ می‌شود.
10. سیستم‌ کنترل‌ خود کار سطح‌ آب‌
ماده‌ 71: مولدهایی‌ که‌ بعد از تصویب‌ این‌ آیین‌نامه‌ ساخته‌ و نصب‌ می‌شوند باید مجهز به‌ دو دستگاه‌ سیستم خود کار (الکتریکی‌ یا الکترونیکی‌) کنترل‌ سطح‌ آب‌ باشد به‌ طوریکه‌ بتوانند مراحل‌ زیر را کنترل‌ نمایند:
الف‌ - روشن‌ کردن‌ پمپ‌ تغذیه‌ جهت‌ تامین‌ کمبود آب‌ و خاموش‌ کردن‌ آن‌ بعد از تامین‌ آب‌ لازم‌.
ب‌ - در صورتی‌ که‌ پمپ‌ تغذیه‌ آب‌ روشن‌ نشده‌ و سطح‌ آب‌ مولد از حد مجاز پایین‌ تر برود سوخت‌ مشعل‌ قطع‌ گردد.
ج‌ - چنانچه‌ پس‌ از قطع‌ سوخت‌ باز هم‌ پمپ‌ عمل‌ ننماید منجر به‌ قطع‌ و خاموش‌ نمودن‌ کل‌ سیستم‌ مشعل‌ گردد.
11. زیر آب‌ یا لوله‌های‌ تخلیه‌ مولدهای‌ بخار
ماده‌ 72: هر مولد بخار باید حداقل‌ مجهز به‌ یک‌ لوله‌ تخلیه‌ یا زیر آب‌ باشد که‌ به‌ پایین‌ ترین‌ سطح‌ آب‌ دیگ‌ مربوطه‌ بوده‌ وروی‌ آن‌ یک‌ شیر نصب‌ شود تا به‌وسیله‌ آن‌ بتوان‌ تمام‌ آب‌ دیگ‌ را خارج‌ نمود.
ماده‌ 73: در صورتی‌ که‌ چند مولد بخار در یک‌ محل‌ نصب‌ شده باشند و لوله‌های‌ تخلیه‌ آنها به‌ یک‌مجرای‌ مشترک‌ متصل‌باشد هریک‌ از لوله‌های‌ تخلیه‌ دیگها باید مجهز باشدبه‌:
دو شیر که‌ به‌ آهستگی‌ باز شود.
با یک‌ شیر آهسته‌ و یک‌ شیر تند باز شود.
یا یک‌ شیر تخلیه‌ که‌ توسط‌ کلید مخصوص‌ بازو بسته‌ شود و این‌ کلید یگانه‌ کلید تمام‌ شیرهای‌ تخلیه‌ مولدها بوده‌ تا فقط‌ موقعی‌ که‌ شیر بسته‌ باشد بتوان‌ کلید را برداشت‌.
ماده‌ 74: شیرهای‌ زیرین‌ لوله‌های‌ تخلیه‌ در مولد بخار باید از هر گونه‌ مانع‌ یا حفره‌هایی‌ که‌ امکان‌ جمع‌ شدن‌ رسوبات‌ را دارد و مانع‌ جریان‌ گردد عاری‌ باشد.
ماده‌ 75: وقتی‌ که‌ لوله‌های‌ تخلیه‌ مولدهای‌ بخار در معرض‌ حرارت‌ مستقیم‌ کوره‌ قرار گیرد باید آنها را به‌ وسیله‌ مواد نسوز طوری‌ عایق‌ نمود که‌ در ضمن‌ به‌ آسانی‌ قابل‌ بازرسی‌ باشد.
ماده‌ 76: محل‌ ریزش‌ آب‌ لوله‌های‌ تخلیه‌ مولدهای‌ بخار باید طوری‌ انتخاب‌ گردد که‌ خطری‌ برای‌ کارگران‌ نداشته‌ باشد و همچنین‌ لوله‌های‌ تخلیه‌ نباید به‌ فاضلاب‌ مستراح‌ و روشویی‌ها مربوط‌ گردد مگر آنکه‌ قبلاً از مخازن‌ تخلیه‌ مولد بخار عبور داده‌ شود.
ماده‌ 77: در صورتی‌ که‌ مخازن‌ تخلیه‌ برای‌ مولدهای‌ بخار به‌ کار رود این‌ مخزن‌ باید دارای‌ وسایل‌ زیر باشد:
الف‌ - لوله‌های‌ هواکش‌ که‌ شیر یا سوپاپی‌ نداشته‌ و سطح‌ مقطع‌ آن‌ طوری‌ باشد که‌ از زیاد شدن‌ فشار در مخزن‌ جلوگیری‌ نماید.
ب‌ - مخزن‌ طوری‌ نصب‌ گردد که‌ کلیه‌ قسمتهای‌ آنرا بتوان‌ به‌ سهولت‌ بازرسی‌ کر

یین نامه حفاظتی - بخش 1

تعاریف
ماده‌ 1: مولد بخار یا دیگ‌ بخار به‌ دستگاه‌ یا محفظه‌ بسته‌ای‌ اطلاق‌ می‌شود که‌ در آن‌ بخار آب‌ با فشار بیشتر از فشار هوای‌ خارج‌ تولید می‌گردد.
مولد بخار با فشار قوی‌ یا متوسط‌ به‌ آن‌ نوع‌ از مولدهای‌ بخار اطلاق‌ می‌شود که‌ در آن‌ حداعلای‌ فشار موثر مجاز بیش‌ از یک‌ کیلو گرم‌ بر سانتیمتر مربع‌ (پانزده‌ پاوند بر اینچ‌ مربع‌) باشد.
مولدهای‌ بخار با فشار ضعیف‌ منحصراً به‌ آن‌ قسم‌ از مولدهای‌ بخار اطلاق‌ می‌شود که‌ فشار موثر مجاز آن‌ از یک‌ کیلوگرم‌ بر سانتیمتر مربع‌ (پانزده‌ پاوند بر اینچ‌ مربع‌) تجاوز ننماید.
دیگ‌های‌ آبگرم‌ به‌ آن‌ نوع‌ از دستگاه‌های‌ گرم‌ کننده‌ آب‌ اطلاق‌ می‌گردد که‌ فشار موثر داخلی‌ آن‌ از 10 کیلو گرم‌ بر سانتیمتر مربع‌ (150 پاوند بر اینچ‌ مربع‌) تجاوز نکند و یا در صورت‌ فشار بیشتر درجه‌ حرارت‌ آن‌ از 120 درجه‌ سانتیگراد (250 درجه‌ فارنهایت‌) بیشتر نباشد در هر حال‌ نباید در آن‌ بخار آب‌ تولید شود.
مقصود از فشار موثر داخلی‌ یک‌ دستگاه‌ تحت‌ فشار اضافه‌ فشار داخل‌ آن‌ نسبت‌ به‌ هوای‌ خارج‌ می‌باشد.
واحدهای‌ اندازه‌ گیری‌ فشار در مولدهای‌ بخار و دیگهای‌ آبگرم‌ عبارتند از آتمسفر (کیلوگرم‌ بر سانتیمتر مربع‌) - پاوند بر اینچ‌ مربع‌ - بار و نیوتن‌ بر میلی‌ متر مربع‌.
فصل‌ اول‌ - اصول‌ کلی‌
1. چگونگی‌ ساختمان‌
ماده‌ 2: مولد بخار و لوازم‌ مربوطه‌ باید طوری‌ طرح‌ و ساخته‌ شود که‌ اولا برای‌ کار مورد نظر مناسب‌ باشد و ثانیاً دارای‌ مقاومت‌ کافی‌ در مقابل‌ فشارهای‌ داخلی‌ که‌ تحت‌ آن‌ قرار خواهد گرفت‌ باشد.
ماده‌ 3: علاوه‌ بر مولد بخار،لوازم‌ و اتصالات‌ مربوطه‌ نیز باید از مصالح‌ مناسب‌ ومرغوب‌ و بدون‌ عیب‌ و با وزن‌ و ضخامت‌ کافی‌ برطبق‌ مشخصات‌ فنی‌ و استانداردهای‌ شناخته‌ شده‌ و معتبر ساخته‌ شده‌ باشد.
2. لوحه‌ شناسایی‌
ماده‌ 4: هر مولد بخار باید دارای‌ لوحه‌ فلزی‌ نصب‌ شده‌ شامل‌ اطلاعات‌ زیر باشد:
الف‌ - نام‌ موسسه‌ سازنده‌.
ب‌ - شماره‌ ردیف‌ موسسه‌ سازنده‌.
ج‌ - سالی‌ که‌ ساخته‌ شده‌ است‌.
د - حداکثر فشار موثر مجاز.
هـ - فشار آزمایش‌ هیدرواستاتیک‌.
و - استانداردی‌ که‌ دیگ‌ آبگرم‌ یا مولد بخار براساس‌ آن‌ ساخته‌ شده‌ است‌.
ز - نوع‌ سوخت‌
ماده‌ 5: لوحه‌ شناسایی‌ باید در جلوی‌ دیگ‌ و یا در محلی‌ که‌ به‌ سهولت‌ قابل‌ رویت‌ باشد نصب‌ گردد و علاوه‌ بر این‌ مشخصات‌ مندرج‌ در لوحه‌ شناسایی‌ باید در محل‌ مناسب‌ دیگری‌ نظیر اطراف‌ دریچه‌ آدم‌رو حک‌ گردد.
3. مدارک‌ ومشخصات‌ مولد بخار
ماده‌ 6: هر مولد بخار باید دارای‌ گواهینامه‌ ای‌ که‌ شامل‌ کلیه‌ مدارک‌ و مشخصات‌ فنی‌ که‌ از طرف‌ سازنده‌ بکار رفته‌ و همچنین‌ محاسبات‌ فنی‌ و ابعاد و اطلاعاتی‌ که‌ با لوحه‌ شناسایی‌ تطبیق‌ نماید باشد.
ماده‌ 7: گواهینامه‌ مذکور در ماده‌ 6 باید شامل‌ کلیه‌ آزمایش‌های‌ (مخرب‌ و غیر مخرب‌) که‌ در حین‌ ساختمان‌ مولد بخار روی‌ مصالح‌ و خود آن‌ بعمل‌ آمده‌ است‌ باشد.
ماده‌ 8: گواهینامه‌ مذکور باید درتمام‌ مدت‌ در کارخانه‌ نگهداری‌ و در صورت‌ مطالبه‌ بازرسان‌ کار ارائه‌ گردد.
4. بازرسی‌
ماده‌ 9: مولد بخار باید از داخل‌ و خارج‌ به‌ وسیله‌ بازرسان‌ بصیر که‌ از طرف‌ مقام‌ صلاحیتدار اجازه‌ داشته‌ باشند به‌ ترتیب‌ زیر بازرسی‌ گردد.
الف‌ - درحین‌ ساخت‌.
ب‌ - بعد از نصب‌ و قبل‌ از آنکه‌ به‌ کارانداخته‌ شود.
ج‌ - پس‌ از هر نوع‌ تعمیر اساسی‌ یا تجدید ساختمان‌ و قبل‌ از راه‌ اندازی‌ مجدد.
د - منظماً در فواصل‌ کمتر از 12 ماه‌.
ماده‌10: هرموقع‌ که‌ ازطرف‌ مقام‎صلاحیتدار دستوربازرسی‌‎داخلی‎مولد بخار صادر شود مالک‎ یا بهره‎بردار ‎موظف‌ است‌ برای‌ موعد تعیین‎شده‌ دستگاه‌ را تخلیه،‌ سرد، باز و شستشو نماید.
ماده‌ 11: در مورد مولدهای‌ بخار با اجاق‌ داخلی‌ لازم‌ است‌ برای‌ تسهیل‌ عمل‌ بازرسی‌ قطعات‌ شبکه‌ و همچنین‌ مقداری‌ از آجرهای‌ نسوز دور دهانه‌ و قطعات‌ دیگری‌ که‌ مزاحم‌ بازرسی‌ مورد نظر باشد برداشته‌ شود.
ماده‌ 12: برای‌ آزمایش‌ آبسرد (هیدرواستاتیک‌) فشار آزمایش‌ نباید از یک‌ برابر و نیم‌ حداکثر فشار موثر مجاز مولد بخارا تجاوز نماید و این‌ آزمایش‌ طبق‌ ترتیباتی‌ که‌ از طرف‌ مقام‌ صلاحیتدار داده‌ می‌شود باید صورت‌ گیرد. علاوه‌ بر آزمایش‌ هیدرواستاتیک‌ لازمست‌ قسمت‌هایی‌ که‌ درآنها قطعات‌ تقویتی‌ جوشکاری‌ شده‌ و در آزمایش‌ فوق‌ معایب‌ آنها معمولا ظاهر نمی‌گردد از طریق‌ سوراخهایی‌ که‌ به‌ این‌ منظور در قطعات‌ تقویتی‌ تعبیه‌ گردیده‌ آزمایش‌ لازم‌ به‌ عمل‌ آید.
ماده‌ 13: برای‌ آزمایش‌ هیدرواستاتیک‌ لازمست‌ سوپاپ‌های‌ اطمینان‌ برداشته‌ شود و محل‌ آنها به‌ وسیله‌ در پوش‌ با مقاومت‌ کافی‌ مسدود گردد.
ماده‌ 14: پس‌ از آزمایش‌ آب‌ سرد طبق‌ ماده‌ 12 باید مجدداً سوپاپ‌های‌ اطمینان‌ را سوار نموده‌ دستگاه‌ را بافشار عادی‌ مربوطه‌ برای‌ مطمئن‌ شدن‌ از صحت‌ کار سوپاپ‌های‌ اطمینان‌ آزمایش‌ نمود.
ماده‌ 15: چنانچه‌ در اثر بازرسی‌ معلوم‌ گردد که‌ بکار انداختن‌ دستگاه‌ اطمینان‌ بخش‌ نیست‌ و یا آنکه‌ دستگاه‌ مجهز به‌ لوازم‌ حفاظتی‌ کامل‌ نبوده‌ و یا این‌ لوازم‌ به‌ نحو صحیح‌ تنظیم‌ و ترتیب‌ داده‌ نشده‌ تا زمانی‌ که‌ نقائص‌ فوق‌ الذکر مرتفع‌ نگردد به‌ کار انداختن‌ دستگاه‌ ممنوع‌ خواهد بود. ماده‌ 16: در صورتی‌ که‌ در ضمن‌ بازرسی‌ معایب‌ و فرسودگی‌هایی‌ مشاهده‌ گردد که‌ احتمال‌ انفجار دستگاه‌ برود لازمست‌ فشار مجاز دستگاه‌ را به‌ حد کافی‌ تقلیل‌ دهند تا از امکان‌ خطر احتمالی‌ جلوگیری‌ شود و این‌ تقلیل‌ فشار باید با رعایت‌ مدت‌ کارکرد ومیزان‌ فرسودگی‌ دستگاه‌ تعیین‌ گردد.
ماده‌ 17: نکاتی‌ که‌ در حین‌ بازرسی‌ باید رعایت‌ شوند عبارتند از:
الف‌ - امتداد شعله‌ باید در محور کوره‌ قرار گیرد.
ب- دستگاه‌های‌ تنظیم‎کننده‌ سطح‌آب‌ در وضعیت‌ پایین‌ و بالا بایدبه‎نحو مطلوب‌ عمل‎نماید.
ج‌ - حصول‌ اطمینان‌ از احتراق‌ کامل‌.
د - حصول‌ اطمینان‌ از صحت‌ کار کلیه‌ سیستمهای‌ خود کار.
هـ‌ - انجام‌ سایر آزمایش‌های‌ ضروری‌.
ماده‌ 18: ولتاژ چراغهای‌ الکتریکی‌ دوره‌ گرد یا ابزارهای‌ برقی‌ دستی‌ که‌ برای‌ بازرسی‌ یا تعمیرات‌ مولد بخار به‌ کار برده‌ می‌شود نباید از 24 ولت‌ تجاوز کند (به‌ استثنای‌ دستگاه‌ جوشکاری‌ الکتریکی‌).
فصل‌ دوم‌ - مولدهای‌ بخار با فشار متوسط‌ وقوی‌
1- مرکز تولید بخار (دیگ‌ خانه‌)
ماده‌ 19: مرکز تولید بخار با فشار قوی‌ و متوسط‌ لازم‌ است‌ در محل‌ جداگانه‌ای‌ به‌ فاصله‌ لااقل‌ سه‌ متر از بناهای‌ دیگر بوده‌ و با مصالح‌ غیر قابل‌ اشتعال‌ ساخته‌ شده‌ باشد. محل‌ مذکور و نحوه‌ نصب‌ مولد بخار باید قبلا به‌ تایید مقام‌ صلاحیتدار رسیده‌ باشد.
ماده‌ 20: بالا و اطراف‌ مولد بخار لازمست‌ دور از مواد سوختنی‌ بوده‌ و هیچگونه‌ استفاده‎ای‌ برای‌ گذاردن‌ و انبارکردن‌ اشیاء از آن‌ محل‌ به‌ عمل‌ نیاید.
ماده‌ 21: چنانچه‌ در مجاورت‌ مرکز تولید بخار محلی‌ باشد که‌ در آن‌ مواد قابل‌ انفجار و یا سریع‌ الاشتعال‌ به‌ هر نحوی‌ وجود داشته‌ و یا تولید شود لازم‌ است‌ دیوار حد فاصل‌ دو قسمت‌ کامل‌ و مقاوم‌ و بدون‌ هرگونه‌ منفذ و معبر و بریدگی‌ باشد.
ماده‌ 22: در دیگ‌ خانه‌ و همچنین‌ در محل‌های‌ زیرآب‌ خاکستردان‌ و معابر لوله‌های‌ بخار تحت‌ فشار و هر محل‌ دیگری‌ که‌ خطر محصور شدن‌ کارگران‌ هنگام‌ انفجار دستگاه‌ در بین‌ باشد لازمست‌ لااقل‌ دوراه‌ خروج‌ بدون‌ هرگونه‌ مانع‌ وجود داشته‌ باشد.
ماده‌ 23: برای‌ دسترسی‌ مطمئن‌ و راحت‌ به‌ شیرها و ستون‌های‌ آب‌ نما و وسایل‌ تنظیم‌ سایر متعلقات‌ مولد بخار لازمست‌ سکوها - راهروها و پلکانهایی‌ ساخته‌ شده‌ باشد که‌ از فلز یا مصالح‌ غیرقابل‌ اشتعال‌بوده‌ و خطر لغزیدن‌کارگران‌ درآنها وجود نداشته‌باشند.
ماده‌ 24: سکوهای‌ راهرو که‌ در بالا و یا کنار یک‌ دسته‌ مولد بخار ساخته‌ شده‌ باشد لازمست‌ دارای‌ لااقل‌ دو پلکان‌ باشد که‌ حتی‌ الامکان‌ از یکدیگر دور باشند.
ماده‌ 25: دیگ‌ خانه‌ باید به‌ قدر کافی‌ وسیع‌ و مرتفع‌ باشد و برای‌ سهولت‌ نصب‌ و عمل‌ شیرها و وسایل‌ اطمینان‌ و منضمات‌ مربوطه‌ لازمست‌ سقف‌ آن‌ لااقل‌ 15 سانتی‌ متر از بالای‌ مرتفع‎ترین شیر و منضمات‌ آن‌ بلندتر و نیز 80/1 متر از کف‌ مرتفع‌ ترین‌ سکوهای‌ راهرو بالاتر باشد.
ماده‌ 26: چاله‌ کانال‌ معبر لوله‌ها و محل‌ خاکستر و غیره‌ لازمست‌ پوشیده‌ یا به‌وسیله‌ پاگیر کوتاه‌ و نرده‌های‌ فلزی‌ محکم‌ با ارتفاع‌ مناسب‌ محصور شود. ماده‌ 27: پی‎ریزی‌ و پایه‌ سازی‌ و قطعات‌ تکیه‌ گاه‌ مولدهای‌ بخار باید طوری‌ محاسبه‌ و ساخته‌ شده‌ باشند که‌ اولا در مقابل‌ فشار حاصل‌ از حداکثر وزن‌ دستگاه‌ هنگام‌ آزمایش‌های‌ آب‌ سرد و همچنین‌ کشش‌ و فشارهای‌ مربوط‌ به‌ انبساط‌ و انقباض‌های حرارتی‌ مقاومت‌ نماید. ثانیا طوری‌ به‌ یکدیگر مرتبط‌ و متصل‌ شده‌ باشند که‌ وزن‌
نسبی‌ آنها محفوظ‌ بماند. ضمناً برای‌ دیگهای‌ افقی‌ با طول‌ زیاد استفاده‌ از غلطک‌ در زیر پایه‌های‌ یکی‌ از دوسر دیگ‌ جهت‌ سهولت‌ عمل‌ انبساط‌ و انقباض‌ و جلوگیری‌ از تغییر حالت‌ ضروری‌ است‌.
ماده‌ 28: چنانچه‌ مولد بخار روی‌ پایه‌ و تکیه‌گاه‌های‌ فولادی‌ سوار شده‌ باشند پایه‌ها و تکیه‌گاهها باید طوری‌ ترتیب‌ داده‌ و یا عایق‌ شوند که‌ گرمای‌ کوره‌ نتواند مقاومت‌ آنها را تقلیل‌ دهد.
ماده‌ 29: طرز نصب‌ لوله‌های‌ مولد بخار باید طوری‌ باشد که‌ با پیش‌بینی‌ نمودن‌ غلافها و بستهای‌ فراخ‌ عمل‌ انقباض‌ و انبساط‌ لوله‌ها به‌ آسانی‌ صورت‌ گیرد.
ماده‌ 30: پایه‌های‌ مولدهای‌ بخار ایستاده‌ می‌بایستی‌ به‌ وسیله‌ قطعات‌ فولادی‌ به‌ زمین‌ مهار شده‌ باشند.
ماده‌ 31: بدنه‌ آبگیر مولدهای‌ بخار لازمست‌ لااقل‌ 30 سانتی‌ متر بازمین‌ فاصله‌ داشته‌ و زیر آن‌ قابل‌ بازدید باشد.
2- دریچه‌های‌ بازدید و انفجار
ماده‌ 32: کلیه‌ مولدهای‌ بخار و متعلقات‌ آنها می‌بایستی‌ بر حسب‌ مورد مجهز به‌ دریچه‌های‌ آدم‌رو - دست‌ رویا هرگونه‌ دریچه‌های‌ بازرسی‌ دیگر برای‌ آزمایش‌ و نظافت‌ باشند (به‌ استثنای‌ بعضی‌ انواع‌ مخصوصی‌ که‌ احتیاج‌ به‌ چنین‌ دریچه‌هایی‌ ندارند.)
ماده‌ 33: دریچه‌های‌ آدم‌ رو لازمست‌ دارای‌ وسعت‌ کافی‌ و لااقل‌ به‌ اندازه‌های‌ زیر باشد اقطار 30 و 40 سانتی‌ متر برای‌ دریچه‌های‌ بیضی‌ شکل‌ و قطر 40 سانتی‌ متر برای‌ دریچه‌‌های‌ دایره‌ای‌ شکل‌.
ماده‌ 34: دریچه‌های‌ دست‌ رو باید دارای‌ ابعاد کافی‌ برای‌ دخول‌ یکدست‌ بوده‌ و لااقل‌ به‌ اقطار 90 میلیمتر و 70 میلیمتر‌ باشد.
ماده‌ 35: درب‌ آتشخانه‌های‌ که‌ به‌وسیله‌ دست‌ تغذیه‌ می‌شوند و کوچکترین‌ بعد اجاق‌ آنها 60 سانتیمتر یا بیشتر است‌ باید دارای‌ شکل‌ مناسب‌ و اندازه‌ کافی‌ جهت‌ ریختن‌ سوخت‌ و عملیات‌ مربوطه‌ بوده‌ و ابعاد آن‌ کمتر از اندازه‌های‌ زیر نباشد: 30 سانتیمتر
در 40 سانتیمتر برای‌ دریچه‌های‌ بیضی‌ شکل‌ و مستطیل‌ و 40 سانتی‌ متر قطر برای‌ دریچه‌های‌ مدور.
ماده‌ 36: دریچه‌های‌ بازدید و آتشدان‌ درمولدهای‌ بخار که‌ در ارتفاع‌ کمتر از دو متر از کف‌ دیگ‌ خانه‌ یا از سطح‌ کار نصب‌ شده‌ و معمولا در موقع‌ روشن‌ بودن‌ مولد از آنها استفاده‌ می‌شود لازم‌ است‌ از خارج‌ به‌ داخل‌ باز شود. ماده‌ 37: آتشخانه‌ مولدهای‌ بخار با سوخت‌ مایع‌ پودر ذغال‌ و یا گاز لازم‌ است‌ دارای‌ یک‌ یا چند دریچه‌ انفجار در بالاترین‌ نقطه‌ فضای‌ احتراق‌ باشد و چنانچه‌ دریچه‌ در ارتفاع‌ کمتر از 2 متر از کف‌ یا سطح‌ کار قرار گرفته‌ باشد لازم‌ است‌ جلو آن‌ حائل‌های‌ سپرمانند برای‌ حفاظت‌ کارگران‌ نصب‌ نمایند.

آیین‌نامه‌ پیشگیری‌ و مبارزه‌ با آتش‌ سوزی‌ در کارگاه‌ها

ماده‌ 1: به‌ موجب‌ ماده‌ 47 قانون‌ کار آیین‌نامه‌ مربوط‌ به‌ پیشگیری‌ و مبارزه‌ با آتش‌ سوزی‌ در کلیه‌ کارگاه‌ها به‌ شرح‌ زیر تدوین‌ می‌گردد.
فصل‌ اول‌ - وسایل‌ پیشگیری‌ و مبارزه‌ با آتش‌ سوزی‌

تدارکات‌ عمومی
ماده‌ 2: کلیه‌ کارگاه‌ها باید دارای‌ وسایل‌ و تجهیزات‌ کافی‌ پیشگیری‌ و مبارزه‌ با آتش‌ سوزی‌ بوده‌ و در تمام‌ ساعات‌ شبانه‌ روز اشخاصی‌ را که‌ از تعلیمات‌ لازم‌ بهره‌مند و به‌ طریقه‌ صحیح‌ استعمال‌ وسایل‌ و تجهیزات‌ مربوطه‌ آشنا باشند در اختیار داشته‌ باشند.

تبصره‌ 1- در نقاطی‌ که‌ مراکز آتش‌ نشانی‌ وجود دارد کارگاه‌ها باید وسیله‌ ارتباط‌ با مراکز مزبور را در اختیار داشته‌ باشند.
تبصره‌ 2- هر کارگاه‌ باید گزارش‌ کلیه‌ آتش‌ سوزی‌های‌ کوچک‌ و بزرگ‌ خود و مواد و وسائلی‌ که‌ برای‌ اطفاء آن‌ بکار رفته‌ و میزان‌ خسارت‌ مالی‌ وارده‌ را به‌ اطلاع‌ مرکز آتش‌ نشانی‌ محل‌ و اداره‌ کل‌ بازرسی‌ کار برساند.

ذخیره‌ آب
ماده‌ 3: برای‌ خاموش‌ نمودن‌ حریق‌های‌ احتمالی‌ در هر کارگاه‌ باید آب‌ با فشار کافی‌ تامین‌ گردد و در صورت‌ عدم‌ وجود ارتباط‌ با لوله‌ کشی‌ شهر از لحاظ‌ تامین‌ آب‌ با نظر مقام‌ صلاحیت‌دار و پیش‌بینی‌ حداکثر وسعت‌ آتش‌ سوزی‌ در کارگاه‌ به‌ تهیه‌ ذخیره‌ آب‌ کافی‌ اقدام‌ شود.

لوله‌ها و شلانگهای‌ آب‌ آتش‌ نشانی
ماده‌ 4: لوله‌های‌ اصلی‌ آب‌ آتش‌ نشانی‌ و شلانگاه‌ بایستی‌ پیوسته‌ آماده‌ برای‌ استفاده‌ بوده‌ و به‌ نحوی‌ قرار گرفته‌ و یا محافظت‌ شود که‌ حرکت‌ وسائط‌ نقلیه‌ صدمه‌ای‌ به‌ آنها وارد نیاورد و در مواردی‌ که‌ بر حسب‌ ضرورت‌ شلانگاه‌ در عرض‌ جاده‌ یا معبر وسائط‌ نقلیه‌ عبور داده‌ می‌شود بایستی‌ پلهای‌ مخصوص‌ برای‌ محافظت‌ آنها تهیه‌ و بر روی‌ آنها گذاشته‌ شود تا عبور وسائط‌ نامبرده‌ از روی‌ پلهای‌ مذکور انجام‌ گرفته‌ و آسیبی‌ به‌ شلانگها و در نتیجه‌ اختلالی‌ در کار مبارزه‌ با آتش‌ سوزی‌ وارد نیاید.

ماده‌ 5: برای‌ جلوگیری‌ از یخ‌ زدن‌ آب‌ در لوله‌های‌ اصلی‌ و شلانگها در زمستان‌ باید اقدامات‌ احتیاطی‌ از قبیل‌ دفن‌ و عایق‌ پیچی‌ لوله‌های‌ اصلی‌ و خالی‌ کردن‌ شلانگها پس‌ از استعمال‌ و غیره‌ بعمل‌ آید و در نقاط‌ سردسیر که‌ احتمال‌ انجماد آب‌ در مخازن‌ و لوله‌ها بیشتر است‌ بایستی‌ مخازن‌ آب‌ زیرزمینی‌ بوده‌ و از تلمبه‌ استفاده‌ گردد. و شیرهای‌ آب‌ باید حداقل‌ در عمق‌ 25 سانتیمتر در حوضچه‌های‌ مخصوص‌ قرار داده‌ شود و دریچه‌ سرپوش‌ آنها عایق‌ و آب‌ بندی‌ شده‌ تا آب‌ برف‌ و باران‌ در داخل‌ آنها نفوذ ننماید.

تبصره‌ - برای‌ جلوگیری‌ از انجماد آب‌ در شیرهای‌ آب‌ آتش‌ نشانی‌ شیر احتیاط‌ آنرا باید در طی‌ زمستان‌ هفته‌ای‌ یک‌ مرتبه‌ باز و آب‌ موجود را تخلیه‌ نمود.

ماده‌ 6: برای‌ اطمینان‌ از حاضر بکار بودن‌ لوله‌های‌ اصلی‌ آب‌ آتش‌ نشانی‌ آزمایش‌ ماهیانه‌ آنها جهت‌ تمیز شدن‌ از رسوبات‌ و گل‌ لای‌ ضروری‌ می‌باشد.

ماده‌ 7: کلیه‌ سرقفل‌ها در شلانگها و لوله‌های‌ آب‌گیری‌ لوله‌های‌ آب‌ آتش‌ نشانی‌ در کارگاه‌ها باید حتی‌ المقدور از نوع‌ و اندازه‌ ای‌ که‌ در مرکز آتش‌ نشانی‌ محل‌ بکار می‌رود انتخاب‌ شود. تا در صورتی‌ که‌ از مرکز مذکور استمداد شود اشکالی‌ پیش‌ نیاید.

ماده‌ 8: شلانگهایی‌ که‌ برای‌ اطفاء حریق‌ در محوطه‌ باز کارگاه‌ها بکار برده‌ می‌شود بایستی‌ اقلاً از شلانگهایی‌ به‌ قطر 5/63 میلیمتر (5/2 اینچ‌) و سر لوله‌های‌ به‌ قطر از 19 تا 4/25 میلیمتر (از تا 1 اینچ‌) با در نظر گرفتن‌ فشار آب‌ انتخاب‌ گردد.

ماده‌ 9: شلانگهایی‌که‌ در داخل‌ ساختمان‌ برای‌ مبارزه‌ با حریق‌ بکار برده‌ می‌شود بایستی‌ از نوع‌ شلانگهای‌ قرقره‌ اقلاً از 4/25 تا 4/44 میلیمتر یا (1 تا اینچ‌) و سر لوله‌های‌ به‌ قطر از 5/9 تا 7/12 میلیمتر ( تا اینچ‌) با در نظر گرفتن‌ فشار آب‌ انتخاب‌ گردد.

ماده‌ 10: شلانگهای‌ آتش‌ نشانی‌ را پس‌ از هر مرتبه‌ استعمال‌ باید کاملاً از آب‌ خالی‌ نمود و شلانگهای‌ آستر لاستیکی‌ را باید اقلاً هرسه‌ ماه‌ یک‌ مرتبه‌ آزمایش‌ نمود.

استعمال‌ آب
ماده‌ 11: در مواردی‌ که‌ مقادیر زیادی‌ مایعات‌ قابل‌ اشتعال‌ و انواع‌ مختلف‌ روغن‌ها و رنگ‌ها و امثال‌ آن‌ یا گردهای‌ آلی‌ قابل‌ اشتعال‌ در معرض‌ حریق‌ قرار گرفته‌ باشد به‌ هیچوجه‌ نباید مبادرت‌ به‌ استعمال‌ آب‌ کرد مگر آنکه‌ به‌ صورت‌ پودر استعمال‌ شود.

ماده‌ 12: در مواردی‌ که‌ تجهیزات‌ الکتریکی‌ دارای‌ جریان‌ الکتریسیته‌ هستند و دچار آتش‌سوزی‌ می‌شوند باید از خاموش‌ کننده‌های‌ سودا اسید و مولد کف‌ و همچنین‌ استعمال‌ آب‌ اکیداً خودداری‌ گردد.

ماده‌ 13: در مواردی‌ که‌ پودر فلزات‌ قابل‌ اشتعال‌ مانند پودر آلومینیوم‌ یا پودر منیزیم‌ و غیره‌ در معرض‌ حریق‌ قرار گیرد و همچنین‌ موادی‌ نظیر کربور دو کلسیم‌ و غیره‌ که‌ با ریختن‌ آب‌ روی‌ آنها ممکن‌ است‌ گازهای‌ قابل‌ اشتعال‌ و قابل‌ انفجار و یا مضره‌ از آنها متصاعد گردد از استعمال‌ آب‌ بایستی‌ بکلی‌ احتراز نمود.

ماده‌ 14: در محل‌ ورود و داخل‌ ابنیه‌ کارخانجات‌ و موسساتی‌ که‌ یک‌ یا چند نوع‌ از مواد مشروحه‌ در ماده‌های‌ 11، 12 و 13 وجود دارد باید نوع‌ آن‌ مواد را روی‌ تابلوی‌ مخصوص‌ آگهی‌ نمود و ضمناً وجود چنین‌ موادی‌ را باید به‌ مرکز آتش‌ نشانی‌ محل‌ که‌ ممکن‌ است‌ در صورت‌ بروز آتش‌ سوزی‌ از آن‌ استمداد شود اطلاع‌ داد.

دستگاه‌های‌ ثابت‌ آب‌ پاش‌ خودکار و انواع‌ دیگر آن
ماده‌ 15: در کارگاه‌ها و موسساتی‌ که‌ برای‌ مبارزه‌ با حریق‌ دستگاه‌های‌ ثابت‌ آب‌ پاش‌ خودکار بکار برده‌ می‌شود شیرهای‌ اصلی‌ کنترل‌ آب‌ این‌ دستگاه‌ها باید در تمام‌ اوقات‌ باز نگاهداشته‌ شود و فقط‌ به‌ دستور یک‌ شخص‌ مسئول‌ می‌توان‌ شیرهای‌ مذکور را برای‌ قطع‌ نمودن‌ جریان‌ آب‌ در داخل‌ دستگاه‌ها بست‌.

ماده‌ 16: شیرهای‌ مذکور در ماده‌ (15) بایستی‌ مجهز به‌ اسباب‌ الکتریکی‌ خودکار صوتی‌ بوده‌ تا در صورت‌ بسته‌ شدن‌ به‌ اطاق‌ متصدی‌ مربوطه‌ اعلام‌ خطر شود.

ماده‌ 17: فاصله‌ سر آب‌ پاشهای‌ خودکار از اشیاء مورد حفاظت‌ و سایر نقاط‌ اطراف‌ آنها باید از 60 سانتیمتر (12 اینچ‌) کمتر نباشد.

ماده‌ 18: دستگاه‌های‌ ثابت‌ خودکاری‌ که‌ با کف‌ یا انیدرید کربنیک‌ و غیره‌ برای‌ خاموش‌ کردن‌ مواد قابل‌ احتراق‌ و اشتعال‌ در کارگاه‌ها نصب‌ گردیده‌ باید همیشه‌ طبق‌ اصول‌ فنی‌ آماده‌ بکار نگاهداشته‌ شود.

خاموش‌ کننده‌های‌ دستی‌ و چرخ‌ دار

ماده‌ 19: کلیه‌ کارگاه‌ها و موسسات‌ صنعتی‌ اعم‌ از اینکه‌ در آنها وسیله‌ حفاظتی‌ از نوع‌ دستگاه‌های‌ تصویب‌ شده‌ ثابت‌ خودکار وجود داشته‌ یا نداشته‌ باشد باید برای‌ حفاظت‌ علیه‌ حریقهای‌ کوچک‌ اتفاقی‌ به‌ خاموش‌ کننده‌های‌ دستی‌ مناسب‌ با نوع‌ حریق‌هایی‌ که‌ ممکن‌ است‌ از نقطه‎نظر کیفیت‎کار و موادی‌ که‌ درکارگاه‌ها و موسسات‎مذکور وجودداردمجهز‎باشد.

ماده‌ 20: خاموش‌ کننده‌های‌ دستی‌ و چرخدار را باید پیوسته‌ در مکانی‌ مناسب‌ و مشخص‌ که‌ احتمال‌ بروز حریق‌ در آن‌ کمتر و دسترسی‌ به‌آن‌ آسان‌تر است‌ نگاهداری‌ نمود و محل‌ نصب‌ یا نگاهداری‌ آنها بایستی‌ با رنگ‌ قرمز مشخص‌ شود.

ماده‌ 21: در مواردی‌ که‌ مواد سوختنی‌ غیر از آنچه‌ در مواد 22، 23 و 24 آتی‌ ذکر می‌شود درمعرض‌ حریق‌ قرارگیرند وسایل‌ قابل‌ حمل‌ مبارزه‌ با آتش‌ می‌تواند شامل‌ لوازم‌ زیرباشد.

سطل‌ آب‌ - سطل‌ شن‌ - شلانگهای‌ قرقره‌ای‌ با استفاده‌ از شیر آب‌ عمومی‌ یا از مخازن‌ مرتفع‌ آب‌ - خاموش‌ کننده‌های‌ محتوی‌ مواد سودا اسید یا آب‌ گاز و ضمناً در مواقعی‌ که‌ برودت‌ هوا باعث‌ انجماد آب‌ می‌شود بایستی‌ تدابیر احتیاطی‌ برای‌ جلوگیری‌ از یخ‌ زدن‌ آب‌ در شیرها و یخ‌ زدن‌ خاموش‌ کننده‌های‌ سودا اسید و آب‌ گاز بکار برد.

ماده‌ 22: برای‌ خاموش‌ نمودن‌ حریقهای‌ مایعات‌ قابل‌ اشتعال‌ و انواع‌ مختلف‌ روغنها و رنگها نباید از خاموش‌ کننده‌های‌ آبی‌ استفاده‌ شود بلکه‌ باید از خاموش‌ کننده‌های‌ حاوی‌ کف‌ یا پودر شیمیایی‌ و خاموش‌ کننده‌هایی‌ از نوع co2 و سایر خاموش‌ کننده‌های‌ معادل‌ آن‌ استفاده‌ گردد.

ماده‌ 23: چنانچه‌ حریق‌ در مکانی‌ روی‌ دهد که‌ تجهیزات‌ الکتریکی‌ که‌ دارای‌ جریان‌ الکتریسیته‌ است‌ در معرض‌ آتش‌ سوزی‌ قرار گرفته‌ باشد در این‌ صورت‌ وسایل‌ و تجهیزات‌ قابل‌ حمل‌ فوق‌الذکر نباید شامل‌ کف‌ یا دستگاه‌های‌ آتش‌ نشانی‌ آبی‌ باشد، بلکه‌ بجای‌ آنها باید از خاموش‌ کننده‌های‌ حاوی‌ کف‌ یا پودر شیمیایی‌ یا سایر مواد معادل‌ استفاده‌ کرد علاوه‌ بر این‌ مسئله‌ شدت‌ و ضعف‌ جریان‌ الکتریسیته‌ در دستگاه‌هایی‌ که‌ دچار حریق‌ گردیده‌ نیز باید مورد توجه‌ مامورین‌ آتش‌ نشانی‌ از نظر حفاظت‌ شخصی‌ قرار گیرد.

ماده‌ 24: برای‌ خاموش‌ کردن‌ حریق‌ پودر یا براده‌ فلزاتی‌ نظیر منیزیم‌ آلومینیوم‌ و غیره‌ باید از استعمال‌ هرگونه‌ مایع‌ و مواد خاموش‌ کننده‌ از نوع‌ سودا اسید کف‌ - پودر شیمیایی‌ و غیره‌ موکداً جلوگیری‌ بعمل‌ آورد و بایستی‌ با ایجاد دیواره‌ یا سدی‌ از شن‌ و ماسه‌ نرم‌ و خشک‌ گردسنگ‌ و سایر مواد خنثی‌ که‌ به‌ مقدار فراوان‌ در محل‌ آماده‌ و در دسترس‌ گذاشته‌ شده‌ است‌ مانع‌ از توسعه‌ و پیشرفت‌ آتش‌ گردید و یا پودر مخصوصی‌ که‌ به‌وسیله‌ کارخانه‌ سازنده‌ فلز منظور توصیه‌ شده‌ است‌ اقدام‌ به‌ خاموش‌ نمودن‌ آتش‌ نمود.

ماده‌ 25: در مورد خاموش‌ کننده‌های‌ دستی‌ و چرخدار مراتب‌ زیر را باید رعایت‌ نمود.

الف-بازرسی‌ ماهیانه‌ از کلیه‌ آنها به‎استثنای‌ نوع co2 که‌ هر6ماه‌ یک‎مرتبه‌‎باید بازرسی‌ شود.

ب‌ - بازرسی‌ سالیانه‌ برای‌ اطلاع‌ از کیفیت‌ و کمیت‌ مواد خاموش‌ کننده‌ و در صورت‌ لزوم‌ برای‌ دوباره‌ پر کردن‌ آنها.

ج‌ - آزمایش‌ دو ساله‌ برای‌ تحت‌ فشار گذاشتن‌ بدنه‌ ظروف‌ خاموش‌ کننده‌ با فشاری‌ که‌ از طرف‌ کارخانه‌ سازنده‌ تعیین‌ شده‌ است‌.

تبصره‌ - خاموش‎کننده‌ها را بایدبلافاصله‌ پس‌ ازاستعمال‌ دوباره‌ پرنموده‌ و درمحل‎خود‎گذاشت‌.

ماده‌ 26: توجه‌ اشخاصی‌ را که‌ در مبارزه‌ حریق‌ شرکت‌ دارند باید به‌ خطرات‌ استعمال‌ خاموش‌ کننده‌های‌ از نوع‌ تتراکلرور دو کربن‌ و برومو دو متیل‌ در فضای‌ مسدود جلب‌ نمود زیرا مواد مذکور سمی‌ بوده‌ و در اثر حرارت‌ آتش‌ تجزیه‌ شده‌ و تولید بخارات‌ سمی‌ می‌نماید و نیز باید آنها را به‌ عملیات‌ شیمیایی‌ که‌ در بعضی‌ موارد بین‌ مایعات‌ خاموش‌ کننده‌ مذکور و موادی‌ که‌ برای‌ خاموش‌ کردن‌ آنها بکار رفته‌ است‌ رخ‌ می‌دهد آگاه‌ نمود.


فصل‌ دوم‌ - وسایل‌ اعلام‌ خطر و تمرین‌های‌ مربوط‌ به‌ اطفاء حریق

ماده‌ 27: کلیه‌ کارگاه‌ها که‌ فعالیت‌ آنها امکان‌ مخاطرات‌ شدید یا نسبتاً مهم‌ آتش‌ سوزی‌ دارد باید مجهز به‌ وسایل‌ اعلام‌ وقوع‌ حریق‌ باشند این‌ وسایل‌ باید متعدد بوده‌ و اعلام‌ خطر در هر قسمت‌ از ساختمان‌ کارگاه‌ که‌ به‌ صدا درآید برای‌ کلیه‌ اشخاصی‌ که‌ در ساختمان‌ هستند بطور وضوح‌ قابل‌ استماع‌ باشد. (وسائل اعلام خطر حریق ممکن است دستی یا خودکار باشد)

ماده‌ 28: در هر طبقه‌ از ساختمان‌ کارگاه‌ بایستی‌ تعداد کافی‌ وسایل‌ اعلام‌ خطر حریق‌ دستی‌ وجود داشته‌ باشد و این‌ وسایل‌ را باید در جعبه‌های‌ شیشه‌ای‌ در محلی‌ قرار داد که‌ برای‌ رسیدن‌ به‌ آنها طی‌ مسافت‌ بیش‌ از 30 متر (100 فوت‌) ضروری‌ نباشد.

ماده‌ 29: وسایل‌ اعلام‌ وقوع‌ خطر بایستی‌ به‌وسیله‌ رنگ‌ قرمز که‌ در محل‌ نصب‌ آنها بکار رفته‌ کاملاً مشخص‌ باشند و به‌ سهولت‌ در دسترس‌ بوده‌ و در معبر طبیعی‌ فرار از آتش‌ قرار داشته‌ باشد.

ماده‌ 30: وسایل‌ اعلام‌ خطر حریق‌ باید از نقطه‌ نظر و نوع‌ آهنگ‌ صدا نسبت‌ به‌ کلیه‌ وسایل‌ صوتی‌ دیگر مشخص‌ بوده‌ و به‌ هیچوجه‌ برای‌ مقاصد دیگری‌ غیر از اعلام‌ خطر حریق‌ و یا احضار افراد برای‌ تمرین‌های‌ مبارزه‌ با حریق‌ مورد استفاده‌ قرار نگیرد.

ماده‌ 31: وسایل‌ اعلام‌ خطر حریق‌ که‌ با نیروی‌ الکتریسیته‌ یا بخار بکار می‌افتد باید طوری‌ تعبیه‌ شود که‌ از کار افتادن‌ نیروی‌ الکتریسیته‌ یا بخار کارگاه‌ مانع‌ از کار آنها نگردد.

تمرین‌های‌ تخلیه‌ ساختمان‌ در کلیه‌ کارگاه‌ها

ماده‌ 32: تمرین‌های‌ مربوط‌ به‌ تخلیه‌ کارگاه‌ها یا ساختمان‌ها را باید اقلاً هر 6 ماه‌ یک‌ مرتبه‌ انجام‌ داد تا بدین‌ وسیله‌ از خروج‌ منظم‌ افراد از ساختمان‌ها در موقع‌ بروز حریق‌ و جلوگیری‌ از وحشت‌ ترس‌ اطمینان‌ حاصل‌ شود.

ماده‌ 33: این‌ تمرین‌ها باید از طریق‌ تشکیلاتی‌ از طرف کارگاه‌ که‌ قادر به‌ تنظیم‌ و هدایت‌ آن‌ باشد سرپرستی‌ گردد.

ماده34: تمرین‌های‌ تخلیه‌ بایدبطریقی‌ ترتیب‎داده‌ شود که‌ باشرایط‌ حقیقی‌ وفق‌ داشته‌ باشد.

ماده‌ 35: کلیه‌ اشخاصی‌ که‌ درکارگاه‌ بکاراشتغال‌ دارند باید درتمرین‌ تخلیه‌ شرکت‌ نموده‌ و برای‌ استفاده‌ از خاموش‎کننده‌ها جهت‌ مبارزه‌ باحریق‌های‌ کوچک‌ آموزش‌‎کافی‌ داشته‎باشند.

تمرین‌های‌ مبارزه‌ با حریق

ماده‌ 36: در کارگاه‌هایی‌ که‌ دارای‌ دسته‌های‌ آتش‌ نشانی‌ تعلیم‌ یافته‌ و مجهز می‌باشند تمرین‌های‌ آتش‌ نشانی‌ باید اقلاً ماهی‌ یک‌ مرتبه‌ انجام‌ گیرد و ارجح‌ آن‌ است‌ که‌ تمرین‌های‌ نامبرده‌ بدون‌ اطلاع‌ قبلی‌ انجام‌ پذیرد.

ماده‌ 37: تمرین‌های‌ مبارزه‌ با حریق‌ مذکور در ماده‌ 36 باید تقریباً با شرایط‌ واقعی‌ تطبیق‌ نموده‌ و شامل‌ استعمال‌ وسایل‌ و تجهیزات‌ آتش‌ نشانی‌ باشد.

شرکت‌ کارکنان‌ در مبارزه‌ با حریق

ماده‌ 38: در هر یک‌ از کارگاه‌ها که‌ دارای‌ دسته‌های‌ آتش‌ نشانی‌ تعلیم‌ یافته‌ نمی‌باشد باید سعی‌ شود که‌ تدریجاً کلیه‌ کارکنان‌ بخصوص‌ کلیه‌ نگهبانها را با طرز استعمال‌ و بکار انداختن‌ وسایل‌ و تجهیزات‌ مبارزه‌ با حریق‌ و همچنین‌ استفاده‌ از هر یک‌ از آنها در مقابل‌ نوع‌ حریقی‌ که‌ برای‌ آن‌ منظور گردیده‌ کاملاً تربیت‌ و آماده‌ کرد تا در موقع‌ آتش‌سوزی‌ بتوانند تحت‌ رهبری‌ اکیپ‌های‌ مجهز و تعلیم‌ یافته‌ کارگاه‌ انجام‌ وظیفه‌ نمایند.

ماده‌ 39: در کارگاه‌ها باید کارگران‌ جدید الاستخدام‌ را به‌ کلیه‌ وسایل‌ و تجهیزات‌ مبارزه‌ با حریق‌، درهای‌ خروجی‌ و موارد استفاده‌ از آنها در موقع‌ پیش‌ آمد آتش‌ سوزی‌ آشنا نمود.

فصل‌ سوم‌- انبار کردن‌ و نگاهداری‌ مواد قابل‌ انفجار و مایعات قابل‌ اشتعال‌
مواد قابل‌ انفجار

ماده‌ 40: مواد قابل‌ انفجار تجارتی‌ را باید بر طبق‌ مقررات‌ خاصی‌ که‌ به‌ تصویب‌ مقام‌ صلاحیت‌ دار رسیده‌ است‌ انبار و نگاهداری‌ نمود.

مایعات‌ قابل‌ اشتعال
ماده‌ 41: نگاهداری‌ و ذخیره‌ مایعات‌ قابل‌ اشتعال‌ بانقطه‌ سوخت Flashpoint کمتر از 21 درجه‌ سانتیگراد که‌ (با طریق‌ آزمایش Abelpensky تعیین‌ گردیده‌) در محل‌ کار باید به‌ 18 لیتر آنهم‌ فقط‌ در ظروف‌ مخصوص‌ سر بسته‌ محدود کرد و دور از منابع‌ جرقه‌ و حرارت‌ قرار داد.

ماده‌ 42: مایعات‌ قابل‌ اشتعال‌ که‌ در ظروف‌ سر بسته‌ نگاهداری‌ می‌شوند باید به‌ مقدار محدودی‌ که‌ از طرف‌ مقام‌ صلاحیتدار تعیین‌ می‌شود در انباری‌ که‌ از نقطه‌ نظر ساختمان‌ در مقابل‌ حریق‌ مقاومت‌ داشته‌ و بالای‌ سطح‌ زمین‌ قرار گرفته‌ و به‌وسیله‌ دیوارها و در و پنجره‌های‌ ضد حریق‌ خودکار از سایر قسمت‌های‌ ساختمان‌ مجزا می‌شود نگاهداری‌ کرد.

ماده‌ 43: در ساختمان‌ در و پنجره‌ و هر قسمت‌ مدخل‌ انبارهای‌ ماده‌ 42 نباید شیشه‌ شفاف‌ بکار رود و در صورت‌ لزوم‌ باید از شیشه‌ مات‌ استفاده‌ شود.

ماده‌ 44: نگاهداری‌ و ذخیره‌ مقادیر زیاد مایعات‌ قابل‌ اشتعال‌ فقط‌ در مخازن‌ مجزا و یا تانک‌های‌ مخصوصی‌ که‌ در بالا یا زیر زمین‌ ساخته‌ شده‌ (مخازن‌ زیر زمینی‌ دارای‌ رجحان‌ بیشتری‌ می‌باشد) و به‌ فاصله‌ کافی‌ از ابنیه‌ دیگری‌ که‌ از طرف‌ مقام‌ صلاحیتدار تعیین‌ می‌شود مجاز خواهد بود.

ماده‌ 45: برای‌ رسانیدن‌ مصرف‌ مواد قابل‌ اشتعال‌ قسمت‌های‌ مختلف‌ کارخانه‌ باید از لوله‌ استفاده‌ شود.

ماده‌ 46: از نظر نور در انبارهای‌ مذکور در ماده‌های‌ 42 و 44 بایستی‌ از چراغ‌های‌ با حباب‌ ضدشعله‌ استفاده‌ شود.

ماده‌ 47: انبار بایستی‌ مجهز به‌ وسایل‌ تهویه‌ طبیعی‌ و در صورت‌ لزوم‌ تهویه‌ مصنوعی‌ ضدشعله‌ باشد.

تبصره‌ - کلیدها - فیوزها و سایر ادوات‌ و وسایل‌ الکتریکی‌ در این‌ گونه‌ انبارها بایستی‌ از نوع‌ ضد شعله‌ انتخاب‌ گردد.

ماده‌ 48: تدابیر موثری‌ باید اتخاذ شود که‌ از چکه‌ و نشت‌ این‌ قبیل‌ مایعات‌ قابل‌ اشتعال‌ و نفوذ به‌ قسمت‌های‌ زیرین‌ ساختمان‌ و داخل‌ آبروها و مجاری‌ آب‌ جلوگیری‌ شود و ریخت‌ و پاش‌ اتفاقی‌ آنها به‌ میزانی‌ محدود گردد که‌ متضمن‌ هیچگونه‌ خطری‌ نباشد و همچنین‌ از امکان‌ ایجاد هر قسم‌ مخلوط‌ قابل‌ اشتعال‌ و انفجار بخار و هوا مخصوصاً در حین‌ انتقال‌ مایعات‌ مورد بحث‌ ممانعت‌ شود.

گازهای‌ فشرده‌
ماده‌ 49: بطری‌های‌ مخازن‌ محتوی‌ گازهای‌ فشرده‌ را ممکن‌ است‌ فقط‌ در نقاط‌ باز نگاهداری‌ کرد مشروط‌ به‌ آنکه‌ بطور کافی‌ در مقابل‌ تغییرات‌ فوق‌ العاده‌ حرارت‌ - اشعه‌ مستقیم‌ خورشید - تراکم‌ برف‌ یا رطوبت‌ مداوم‌ از آنها حفاظت‌ شود.

ماده‌ 50: بطری‌های‌ گاز که‌ در داخل‌ کارگاه‌ها انبار می‌گردد محوطه‌ نگاهداری‌ آنها بایستی‌ به‌وسیله‌ دیوارها یا موانعی‌ که‌ در مقابل‌ آتش‌ و حرارت‌ استقامت‌ داشته‌ باشند محصور و مجزا گردد و در صورت‌ امکان‌ حتی‌ المقدور آنها را بطور قائم‌ (سر بطری‌ به‌ طرف‌ بالا) در گیره‌های‌ مخصوصی‌ که‌ مانع‌ از زمین‌ افتادن‌ آنها می‌شود نگاهداری‌ کرد.

تبصره‌ - انبار بطری‌ها و مخازن‌ گازهای‌ فشرده‌ باید دارای‌ تهویه‌ کافی‌ باشد.

ماده‌ 51: گازهای‌ فشرده‌ را به‌ هیچوجه‌ نباید نزدیک‌ و در مجاورت‌ مواد فوق‌ العاده‌ قابل‌ اشتعال‌ نگاهداری‌ کرد.

ماده‌ 52: در صورت‌ نشت‌ گازهای‌ قابل‌ اشتعال‌ بایستی‌ بلافاصله‌ منابع‌ حرارت‌ و جرقه‌ها را از بین‌ برده‌ و جریان‌ برق‌ را قطع‌ کرد و به‌ آتش‌ نشانی‌ شهر و فروشنده‌ این‌ قبیل‌ گازها اطلاع‌ داد و نسبت‌ به‌ تهویه‌ محل‌ اقدام‌ فوری‌ نمود.

ماده‌ 53: محل‌ انبار این‌ نوع‌ بطریها بایستی‌ حتی‌ الامکان‌ از سرایت‌ حریق‌ دور بوده‌ و مجهز به‌ دستگاه‌ ثابت‌ آب‌ پاش‌ خودکار باشد.

ذغال‌ سنگ‌ - سلولویید و سایر اجسام‌ جامد شدید الاشتعال

ماده‌ 54: جهت‌ نگاهداری‌ و ذخیره‌ مقادیر زیاد ذغال‌ سنگ‌ و جلوگیری‌ از احتراق‌ خود بخود چنانچه‌ در محل‌های‌ باز نگاهداری‌ شود بایستی‌ آن‌ را به‌ صورت‌ توده‌های‌ جداگانه‌ انبار نمود به‌طوری‌که‌ ضخامت‌ قشر ذغال‌ در هیچ‌ نقطه‌ای‌ از توده‌های‌ انباشته‌ شده‌ بیش‌ از 3 متر از سطحی‌ که‌ در معرض‌ هوا قرار گرفته‌ فاصله‌ نداشته‌ باشد.

ماده55:انبار ذغال‌سنگ‌ و ذغال‌ چوب‌ باید در محلی‌ قرار گیرد که‌ در مجاورت‌ آتش‌ نبوده‌ و ساختمان‌ آن‎بایستی‌ از مصالح‌ مقاوم‌ در مقابل‌ حریق‌ ساخته‎شده‌ و دارای‌ تهویه‌ کافی‌ باشد.

ماده‌ 56: ذغال‌ سنگ‌ پودر شده‌ که‌ درجه‌ حرارت‌ آن‌ از 65 درجه‌ سانتیگراد تجاوز کند قبل‌ از آنکه‌ در ظروف‌ و یا مخازن‌ ریخته‌ شوند باید به‌ قدر کافی‌ آنها را سرد نمود.

ماده‌ 57: سطل‌ها یا ظروف‌ مخصوص‌ نگاهداری‌ ذغال‌ پودر باید از مواد نسوز تهیه‌ و به‌ قسمی‌ محل‌ آنها انتخاب‌ شود که‌ تشعشعات‌ حرارتی‌ دیگهای‌ بخار - کوره‌ها - لوله‌های‌ بخار یاسایر منابع‎حرارتی‌ نتوانند درجه‎حرارت‌ محتویات‎آنها را به‎میزان‌ مخاطره‌ انگیزی‌ بالاببرند.

ماده‌ 58: سلولویید و سایر مواد شدید الاشتعال‌ جامد را بایستی‌ فقط‌ در شرایطی‌ که‌ از طرف‌ یک‌ مقام‌ صلاحیت‌ دار تعیین‌ گردیده‌ است‌ انبار نمود.

مواد بسته‌ بندی‌ شده
ماده‌ 59: مقادیر زیادتر تراشه‌ و مواد بسته‌ بندی‌ شده‌ قابل‌ اشتعال‌ را باید در ساختمان‌های‌ مجزا یا در اطاق‌های‌ مقاوم‌ در مقابل‌ حریق‌ یا اطاق‌هایی‌ که‌ از دیوارهای‌ فلزی‌ ساخته‌ شده‌ و با درهای‌ فلزی‌ مجهز گردیده‌ نگاهداری‌ شوند.

ماده‌ 60: در اطاق‌های‌ مذکور در ماده‌ 59 به‌ هیچوجه‌ نباید دریچه‌ و مدخلی‌ که‌ در آن‌ شیشه‌ شفاف‌ بکار رفته‌ وجود داشته‌ باشد استفاده‌ از شیشه‌های‌ مات‌ مانعی‌ ندارد.

ماده‌ 61: چنانچه‌ مواد مذکور فوق‌ مقدارشان‌ کم‌ باشد می‌توان‌ آنها را در صندوقهای‌ فلزی‌ سرپوش‌ دار نگاهداری‌ کرد.

استعمال‌ دخانیات
ماده‌ 62: استعمال‌ دخانیات‌ - روشن‌ کردن‌ و همراه‌ داشتن‌ کبریت‌ - فندک‌ و هر گونه‌ اشیاء مولد شعله‌ یا جرقه‌ بایستی‌ در کلیه‌ نقاطی‌ که‌ در آنها مواد قابل‌ احتراق‌ مواد قابل‌ اشتعال‌ و یا مواد انفجار نگاهداری‌ و یا بکار برده‌ می‌شود ممنوع‌ باشد.


فصل‌ چهارم‌ - از بین‌ بردن‌ فضولات‌ و جمع‌ آوری‌ فضولات‌
ماده‌ 63: در مواردی‌ که‌ فضولات‌ صنعتی‌ قابل‌ احتراق‌، اشتعال‌ و قابل‌ انفجار با وسایل‌ مکانیکی‌ به‌ خارج‌ حمل‌ نمی‌شود به‌ هیچوجه‌ نباید اجازه‌ داد که‌ در سطح‌ کارگاه‌ها متراکم‌ گردد بلکه‌ بایدآنها را درصندوقهای‌ فلزی‌ سرپوش‎دار جمع‌آوری‌ و مرتب‌ به‎خارج‌ حمل‌‎کرد.

ماده‌ 64: در کلیه‌ محل‌هایی‌ که‌ فضولات‌ آغشته‌ به‌ روغن‌ کهنه‌ پاره‌هایی‌ که‌ برای‌ تمیز نمودن‌ ماشین‌ آلات‌ و یا کارهای‌ دیگر مورد استفاده‌ قرار می‌گیرد و همچنین‌ فضولاتی‌ که‌ ممکن‌ است‌ بخودی‌ خود آتش‌ گیرند وجود دارد بایستی‌ در صندوق‌های‌ فلزی‌ سرپوش‌ دار نگاهداری‌ شوند.

از بین‌ بردن‌ فضولات
ماده‌ 65: محتویات‌ ظروف‌ و صندوقهای‌ مذکور در ماده‌ 63 و 64 را باید بطور مرتب‌ به‌ خارج‌ کارگاه‌ حمل‌ و سوزانید و یا در زیر خاک‌ دفن‌ نمود مگر در مواردی‌ که‌ باید آنها را عدل‌بندی‌ نموده‌ و طبق‌ برنامه‌ به‌ خارج‌ حمل‌ کرد.

ماده‌ 66: فضولات‌ مواد قابل‌ اشتعالی‌ که‌ به‌ صورت‌ عدل‌ بندی‌ در می‌آیند باید در انبارهایی‌ که‌ دیوار و درب‌ آنها فلزیست‌ یا در ساختمانی‌ که‌ از مصالح‌ نسوز ساخته‌ شده‌ دور از کارگاه‌ نگاهداری‌ گردد این‌ فضولات‌ را اقلاً ماهی‌ یک‌ مرتبه‌ باید به‌ خارج‌ حمل‌ کرد.

ماده‌ 67: می‌توان‌ مدت‌ مذکور در ماده‌ فوق‌ را در صورتی‌ که‌ انبار داری‌ فاصله‌ کافی‌ طبق‌ نظر مقام‌ صلاحیتدار از کارگاه‌ باشد تمدید نمود ولی‌ مدت‌ تمدید نباید تا حدی‌ باشد که‌ فضولات‌ جمع‌ آوری‌ شده‌ تولید خطر بنماید.

سوزاندن‌ فضولات
ماده68: فضولات‌ و زباله‌ها را بایستی‌ درکوره‌های‌ مخصوص‎انسینراتور (Incinerator) سوزاند.

ماده‌ 69: در کارخانجاتی‌ که‌ فضولات‌ را برای‌ ایجاد حرارت‌ مورد استفاده‌ قرار می‌دهند بایستی‌ فوراً آنها را سوزاند.

ماده‌ 70: در مواردی‌ که‌ فضولات‌ در هوای‌ آزاد سوزانده‌ می‌شود این‌ عمل‌ نباید در فاصله‌ای‌ کمتر از 15 متر (50 فوت‌) از ساختمان‌های‌ قابل‌ احتراق‌ و 6 متر (20 فوت‌) در سایر ساختمان‌ها انجام‌ گیرد.

ماده‌ 71: احتیاطات‌ لازم‌ برای‌ حفظ‌ اشخاصی‌ که‌ فضولات‌ را می‌سوزانند باید بعمل‌ آید.

ماده‌ 72: فضولات‌ شدید الاشتعال‌ را باید جداگانه‌ سوزاند.

ذغال‌ و دوده
ماده‌ 73: برای‌ جمع‌ آوری‌ و انبار کردن‌ مواد نیم‌ سوخته‌ و ذغال‌ها یا قشرهایی‌ که‌ از تراشیدن‌ و تمیز نمودن‌ داخل‌ لوله‌های‌ حامل‌ مواد نفتی‌ کوره‌های‌ دستگاه‌های‌ پالایشگاهها و دوده‌های‌ سایر کوره‌ها حاصل‌ می‌شود باید از محفظه‌های‌ دائمی‌ غیر قابل‌ اشتعال‌ یا محل‌های‌ بی‌ خطر دیگری‌ در داخل‌ کارگاه‌ها که‌ حداقل‌ 15 متر (50 فوت‌) دورتر از ساختمان‌های‌ اصلی‌ ساخته‌ می‌شود استفاده‌ گردد و سپس‌ آنها به‌ وسایل‌ لازم‌ معدوم‌ نمود.

ماده‌ 74: پوست‌ها و قشرهایی‌ که‌ از تمیز نمودن‌ داخل‌ ظرفهای‌ محتوی‌ گاز نفت‌ خام‌ و یا مواد تقطیری‌ تصفیه‌ نشده‌ جمع‌ آوری‌ می‌شود باید در بشکه‌های‌ فلزی‌ ریخته‌ و در زیر آب‌ نگاهداری‎شود و سپس‌ در اسرع‌ وقت‎آنها را در محل‌ بی‎خطری‌ در زیر خاک‌ مدفون‌‎ساخت‌.

فصل‌ پنجم‌ - جلوگیری‌ از حوادث‌ ناشی‌ از صاعقه‌
ماده‌ 75: در موارد زیر باید علیه‌ صاعقه‌ تدابیر حفاظتی‌ اتخاذ نمود.
الف‌ - ابنیه‌ و محل‌هایی‌ که‌ در آنها مواد قابل‌ اشتعال‌ تهیه‌ - مصرف‌ و یا انبار می‌شود.
ب‌ - تانک‌های‌ مخزن‌ مایعات‌ نفتی‌ - روغنی‌ رنگ‌ و هر گونه‌ مایعات‌ قابل‌ اشتعال‌ دیگر.
ج‌ - دودکشهای‌ مرتفع‌.
ماده‌ 76: در مناطقی‌ که‌ صاعقه‌ بکرات‌ به‌ وقوع‌ می‌پیوندد تدابیر حفاظتی‌ مخصوصاً در موارد زیر باید اتخاذ گردد.
الف‌ -الواتورهای‌ غلات‌.
ب‌ - آسیاب‌های‌ مواد غذایی‌ و آرد.
ج‌ - ابنیه‌ مجرایی‌ که‌ در آنجا مواد قابل‌ اشتعال‌ از قبیل‌ گازها - آبخره‌ گردها و غبارهای‌ متشکل‌ از الیاف‌ پشم‌ و پنبه‌ و نظائر آن‌ وجود دارد.
د - نوکهای‌ فلزی‌ - پایه‌های‌ فلزی‌ پرچم‌ در ساختمان‌های‌ مرتفع‌ و برجهای‌ آب‌.
اتصال‌ زمین‌ در ساختمان
ماده‌ 77: بناها - مخازن‌ و سایر ساختمان‌هایی‌ که‌ سقف‌ یا بدنه‌ آنها دارای‌ پوشش‌ فلزی‌ بوده‌ و از نظر هدایت‌ الکتریسیته بهم‌ متصل‌ می‌باشند ولی‌ بر روی‌ پایه‌ عایق‌ قرار گرفته‌اند باید از نظر الکتریکی‌ بطور صحیح‌ به‌ زمین‌ اتصال‌ داده‌ شود.
ماده‌ 78: از نظر جلوگیری‌ از مخاطرات‌ برق‌ ساکن‌ بایستی‌ مخازن‌ حاوی‌ مواد قابل‌ اشتعال‌ برجهای‌ عملیات‌ مواد قابل‌ اشتعال‌ و لوله‌های‌ معبر مواد قابل‌ اشتعال‌ دارای‌ اتصال‌ زمین‌ موثری‌ بوده‌ که‌ اقلاً هر ششماه‌ یک‌ مرتبه‌ مورد معاینه‌ و آزمایش‌ دقیق‌ قرار گرفته‌ و در صورت‌ لزوم‌ تعمیر شود.

ماده‌ 79: در اماکنی‌ که‌ امکان‌ ذخیره‌ شدن‌ برق‌ ساکن‌ در اشخاص‌ یا در اشیاء وجود داشته‌ و اشخاصی‌ یا اشیاء مذکور در معرض‌ تماس‌ با گازهای‌ قابل‌ اشتعال‌ یا انفجار قرار گیرند (مانندکیفیتی‌ که‌ دراطاق‌ عمل‌ دربیمارستانها و غیره‌وجوددارد) برای‌ جلوگیری‌ از ایجاد جرقه‌ ناشی‌ از تخلیه‌ برق‌ ساکن‌ و دفع‌ خطرات‌ آن‌ بایستی‌ تدابیر لازم‌ اتخاذ و پیش‌بینی‌ شود.

برق‌ گیر و منضمات‌ آن
ماده‌ 80: ساختمان‌هایی‌ که‌ از مصالح‌ عایق‌ الکتریسیته‌ ساخته‌ شده‌ و یا در ساختمان‌هایی‌ که‌ پوشش‌ فلزی‌ آنها از نقطه‌ نظر هدایت‌ جریان‌ الکتریسیته‌ بهم‌ متصل‌ نیستند بایستی‌ با میله‌ برق‌ گیر رشته‌های‌ هادی‌ جریان‌ و اتصال‌ زمین‌ مجهز شوند.

ماده‌ 81: دودکشها و دستگاه‌های‌ تهویه‌ و اشیاء فلزی‌ دیگر که‌ نسبت‌ به‌ بدنه‌ ساختمان‌ مرتفع‌ بوده‌ یا پیش‌ آمدگی‌ دارند باید بطریق‌ قابل‌ اطمینانی‌ به‌ سیستم‌ برق‌ گیر ساختمان‌ اتصال‌ داده‌ شود.

ماده‌ 82: اجسام‌ فلزی‌ که‌ در داخل‌ بنایی‌ بکار رفته‌ و در فاصله‌ای‌ در حدود 80/1 متر (6 فوت‌) از سیم‌های‌ برق‌ گیر قرار گرفته‌ باید با آن‌ اتصال‌ داده‌ شود.

ماده‌ 83: در داخل‌ بنایی‌ که‌ اجسام‌ فلزی‌ با ابعاد بزرگی‌ وجود دارد باید جسم‌ مذکور را از بالاترین‌ نقطه‌ در داخل‌ بنا به‌ زمین‌ اتصال‌ داد.

ماده‌ 84: اجسام‌ فلزی‌ که‌ یکی‌ از ابعاد آنها بیش‌ از 8/1 متر (6 فوت‌) در داخل‌ یک‌ بنا باشد و به‌ فاصله‌ای‌ بیش‌ از 8/1 متر (6فوت‌) از سیم‌ برق‌ گیر قرار گرفته‌ باشد باید بطور مستقل‌ به‌ زمین‌ اتصال‌ داده‌ شود.

ماده‌ 85: کلیه‌ برق‌ گیرها و منضمات‌ آن‌ باید اقلاً هر 6 ماه‌ یک‌ مرتبه‌ بازرسی‌ و آزمایش‌ گردیده‌ و در صورت‌ لزوم‌ تعمیر گردد.

صاعقه‌ شکن
ماده‌ 86: در مورد کلیه‌ سیم‌های‌ هوایی‌ مربوط‌ به‌ روشنایی‌ - نیروی‌ برق‌ - تلفن‌ - رادیو و تلویزیون‌ که‌ وارد ساختمان‌ می‌شود باید قبل‌ از ورود به‌ بنا مجهز به‌وسیله‌ صاعقه‌ شکن‌ بوده‌ مگر آنکه‌ از نظر فنی‌ وجود آن‌ ضروری‌ نباشد.

این‌ آیین‌نامه‌ مشتمل‌ بر 86 ماده‌ و 6 تبصره‌ به‌ استناد ماده‌ 47 قانون‌ کار تدوین‌ و در سی‌ و پنجمین‌ جلسه‌ شورایعالی‌ حفاظت‌ فنی‌ مورخ‌ 4 شنبه‌ 1/6/1340 به‌ تصویب‌ نهایی‌ رسیده‌ و قابل‌ اجراست‌.

معرفی کتب ایمنی و بهداشت صنعتی

نام کتاب: Industrial Fire Protection Handbook
نویسنده: R. Craig Schroll
سال انتشار: 2002
تعداد صفحات: 280
قیمت روی جلد: 109.95 دلار
نام کتاب: Explosion Hazards in the Process Industries
نویسنده: Rolf K. Eckhoff
سال انتشار: 2005
تعداد صفحات: 439
قیمت روی جلد: 150دلار
نام کتاب: Fire retardant materials
نویسنده: A R Horrocks and D Price
سال انتشار: 2001
تعداد صفحات: 430
قیمت روی جلد: 265 دلار
نام کتاب: Fire & Explosion hazards handbook of Industrial chemicals
نویسنده: Tatyana A. Davletshina, Nicholas P. Cheremisinoff
سال انتشار: 1998
تعداد صفحات: 492
قیمت روی جلد: 195دلار
نام کتاب: Fire Investigation
نویسنده: نیماه نیک
سال انتشار: 2004
تعداد صفحات: 236
قیمت روی جلد: 79.95 دلار
نام کتاب: Fire Investigation
نویسنده: نیماه نیک
سال انتشار: 2004
تعداد صفحات: 236
قیمت روی جلد: 79.95 دلار
نام کتاب: Fire Investigation
نویسنده: نیماه نیک
سال انتشار: 2004
تعداد صفحات: 236
قیمت روی جلد: 79.95 دلار
نام کتاب: Enclosure fire dynamic
نویسنده: کارلسون
سال انتشار: 1999
تعداد صفحات: 336
قیمت روی جلد: 93.46دلار
Building Fire performance Analysis
نویسنده: رابرت فیتس گرالد
سال انتشار: 2004
تعداد صفحات: 515
قیمت: 140دلار
نام کتاب : جلوگیری از خطر اشتعال الکتریسیته ساکن در فرآیندهای شیمیایی
نویسنده: Laurence Britton
سال انتشار: 2003
تعداد صفحات: 300
قیمت: 55.95دلار
نام کتاب: ارزیابی ایمنی حریق
نویسنده: D. J. Rasbash
سال انتشار: 1999
تعداد صفحات : 496
قیمت CDکتاب: 208 دلار
نام کتاب: مقدمه ای بر دینامیک حریق
نویسنده: داگال
سال انتشار: 1999
تعداد صفحات: 471
قیمت اصلی کتاب: 80.49 دلار
Guidelines for Fire Protection in Chemical, Petrochemical, نام کتاب:
and Hydrocarbon Processing Facilities
نویسنده: CCPS
سال انتشار: 2003
تعداد صفحات: 460
قیمت اصلی کتاب: 168 دلار
نام کتاب: Analysis and Interpretation of Fire Scene Evidence
نویسنده: José R. Almirall and Kenneth G. Furton

سال انتشار: 2004
تعداد صفحات: 260
قیمت اصلی کتاب: $ 92.5
نام کتاب: NFPA(Flammable & Combustible liquids code handbook)
نویسنده: رابرت بندتی
سال انتشار: 1996
تعداد صفحات: 513
قیمت اصلی کتاب: 78 دلار
نام کتاب: NFPA 30 Flammable and Combustible Liquids Code
نویسنده: NFPA
سال انتشار: 2000
تعداد صفحات: 126
قیمت روی جلد: 40دلار
نام کتاب: NFPA 72 National Fire Alam Code
نویسنده: NFPA
سال انتشار: 1999
تعداد صفحات: 210
قیمت روی جلد: 60دلار
نام کتاب: NFPA 13 Standard for the Installation of Sprinkler Systems
نویسنده: NFPA
سال انتشار: 1999
تعداد صفحات: 367
قیمت روی جلد: 70دلار
نام کتاب: Design and layout of fire sprinkler systems
نویسنده:
سال انتشار: 2001
تعداد صفحات:286
قیمت روی جلد: دلار
نام کتاب: NFPA 20 Standard for the Installation of Stationary Pumps for Fire Protection
نویسنده:
سال انتشار: 1999
تعداد صفحات: 90
قیمت روی جلد: دلار
نام کتاب: Understanding Explosions
نویسنده:
سال انتشار: 2003
تعداد صفحات: 214
قیمت روی جلد: دلار
نام کتاب: Explosives
نویسنده:
سال انتشار: 2002
تعداد صفحات: 461
قیمت روی جلد: دلار
نام کتاب : Explosion protection,
Electrical Apparatus and Systems for Chemical Plants,
Oil and Gas Industry & Coal Mining
نویسنده:
سال انتشار: 2004
تعداد صفحات: 541
قیمت: -
نام کتاب: Explosive Principles: An Essential Guide
to Understanding Explosives And Detonations

نویسنده:
سال انتشار: 1992
تعداد صفحات: 64
قیمت روی جلد: دلار
نام کتاب : راهنمای جلوگیری از انفجار در تاسیسات الکتریکی
نویسنده: جورگن کوهلمی
سال انتشار: 2003
تعداد صفحات: 68
قیمت: -
نام کتاب: Biodegradation of Nitroaromatic Compounds and Explosives
نویسنده:
سال انتشار: 2000
تعداد صفحات:451
قیمت روی جلد: دلار
نام کتاب : مقدمه ای بر مواد منفجره
نویسنده: -
سال انتشار:-
تعداد صفحات: 145
قیمت: -
نام کتاب:Explosive Loading of Engineering Structures
نویسنده:
سال انتشار:1997
تعداد صفحات:255
قیمت روی جلد: دلار
نام کتاب Explosion-resistant buildings :
Design, Analysis, and Case Studies
نویسنده:
سال انتشار: 2006
تعداد صفحات:798
قیمت روی جلد: دلار
نام کتاب : Chemistry of pyrotechnics
نویسنده: -
سال انتشار:1985
تعداد صفحات: 216
قیمت: -
نام کتاب : Industrial nitrogen compounds and explosives
نویسنده: -
سال انتشار:1915
تعداد صفحات: 118
قیمت: -
نام کتاب : Fire Safe Design to Multi-Story Steel Frame Buildings
نویسنده: -
سال انتشار:2000
تعداد صفحات: 107
قیمت: -
نام کتاب : Fire Protection for Facilities Engineering, Design and Construction
نویسنده: -
سال انتشار:1997
تعداد صفحات: 111
قیمت: -

ایمنی وبهداشت کار

در محیطهای صنعتی با وجود ماشین آلات و ابزار فراوان ، غالبا ًکارگران در معرض مخاطرات مختلف قرار دارند. با توسعه تکنولوژی و افزایش کاربرد ماشین در امر تولید نیز احتمال مخاطرات و حوادث در این گونه محیطها زیاد تر میشود. سوانح در کارخانجات ممکن است باعث نقص عضو یا فوت افراد شود که به سهولت وسرعت قابل جبران نیست و برای سازمان فقدان یک متخصص که سالها برای تربیت او سرمایه و وقت مصرف شده است، زیان سنگینی به شمار میآید.
در سازمانهای تولیدی که اصول و موازین (ایمنی و حفاظت فنی) مراعات نمیشود، روحیه کارکنان نیز ضعیف و متزلزل است و کمتر امکان دارد کارگر خوب و طراز اول در خدمت چنین سازمانهایی مشغول به کار باشد. بنابراین اجرای تدابیر و برنامههایی به منظور ایمنی و حفاظت فنی کارکنان، در درجه اول اهمیت، در راستای تأمین و نگهداری نیروی انسانی، قرار دارد. در عین حال، صرف هزینه و تخصیص اعتبار در برنامههای سازمان، به منظور ابداع تدابیر و استقرار وسایل جهت جلوگیری از حوادث، در مقابل منافع حاصل از آن، اندک و ناچیز به شمار میرود.
اصولاً ایمنی، حفاظت فنی و بهداشت صنعتی رشته وسیع و گستردهای است که تحت عنوان(حفاظت صنعتی) به مجموعه تدابیر، اصول و مقرراتی گفته میشود که با به کار گرفتن آنها بتوان نیروی انسانی و سرمایه را در مقابل خطرات مختلف و محتمل در محیطهای صنعتی به نحو مؤثری حفظ و حراست کرد و یک محیط کاری بیخطر و سالم جهت افزایش کارایی کارکنان به وجود آورد.

ایمنی حریق:

به طور کلی بعد از انقلاب صنعتی ایمنی جهت جلوگیری از خسارت شکل گرفت.
ایمنی حریق اهداف زیر را دنبال میکند:
1 . کاهش مرگ و میر
2 . کاهش مصدومیت
3 . کاهش آسیبها و خسارتهای وارده به تجهیزات
4 . مهم ترین هدف کاهش زمان پاسخ یا زمان تأخیر
حریق واکنشی است شیمیایی که در طی آن واکنش، ماده سوختنی با اکسیژن ترکیب شده و تولید حرارت و گازهای سمی میکند .( حرارت هم بهعنوان ماده اولیه و هم محصول حریق خوانده میشود.)
سیستم حفاظت در برابر حریق: (اطفاء حریق)
1 . سطلهای آتش نشانی حاوی شن وماسه:این سطلها در قدیم حاوی آب بودهاند که امروزه جای خود را به شن و ماسه دادهاند.گنجایش این سطلها 15-10 لیتر است که در حال حاضر بیشتر در پمپ بنزینها نگهداری میشوند.
2 . کپسول اطفاء حریق شامل: کپسول حاوی آب، کپسول حاوی پودر، کپسول حاوی کف، کپسول حاوی هالونها و مهم ترو پرکاربردی ترین کپسول حاوی co2
کپسولهای آب: به رنگ قرمز،حاوی آب و گازهای عامل فشاراست.
کپسولهای پودر : به رنگ آبی، حاوی پودر و گازعامل فشار است.
کپسولهای کف: به رنگ کرم، حاوی سولفات آلومینیوم و بیکربنات سدیم هستند.
کپسولهای هالون:به رنگ سبز،حاوی هیدروکربنهای هالوژنه هستند.
و کپسولهای : به رنگ مشکی ،نازل شیپوری، بدنه یکپارچه و خروج به شکل برف ماننداند. گفتنی است تشکیل دانههای برفی بدین علت است که گاز درون کپسول تحت فشار زیاد به شکل مایع در آمده و در هنگام خروج از کپسول گرمای هوا را گرفته تا به شکل اولیهاش در آید . در این هنگام مولکولهای بخار آب موجود در هوا ( نه گاز گرمای خود را از دست داده و به شکل دانههای برف در میآیند.
3 . شیرهای آتش نشانی:این شیرها به رنگ قرمز در مسیر ورودی اماکن بزرگی چون بازارها قرار دارند و شامل شلنگهای بلندی هستند تا امر اطفاء حریق با سهولت انجام شود.
4 . جعبههای آتش نشانی که با حرفF نمایش داده شده اند: جعبه ها به رنگ قرمز، دارای قسمت شیشهای در قسمت پایین که با شکستن شیشه کلید جعبه برداشته شده و محتویات(شلنگهای طولانی که به مخزن آبی غیر از آب شهر متصل است،کپسول اطفاء حریق و شاید تبری جهت آسانی شکستن شیشهها توسط آتش نشان) مورد استفاده قرار میگیرد.
5 . دربهای ضد حریق: این دربها در برابر حرارتهای بالا مقاوم بوده و تا کاهش دما و اطفاء حریق بسته میمانند و از این رو لازم است به راههای خروج اضطراری ختم شوند.
6 . اسپرنکیلرها:در اصطلاح لولهکشی هایی در قسمت سقف و دیوارهای ساختمانهای بزرگ هستند که در بیشتر مواقع به مخزن آب متصلاند و در صورت آتشسوزی به طور خودکار عمل میکنند.(لازم به ذکر است که در بعضی از صنایع بزرگ از اسپرنکیلرهای موضعی با توجه به نوع آتشسوزی های احتمالی استفاده میشود.)
7 . فرد آتش نشان: فردی آموزشدیده ،با توان جسمی و سرعت بالاست.
سیستم پیشگیری در برابر حریق:
1 . انسان(آتش نشان)
2 . اسپرنکیلرها
3 . چراغ چشمک زن یا آژیر اعلام حریق
4 . آشکار ساز یا Detector که شامل حرارتی، دودی، شعله ای و گازی هستند.این وسایل مهمترین وسایل پیشگیری بوده که به چراغهای چشمکزن و آژیر متصلاند.

ایمنی ساختمان:

شرایط کارگاه:

استاندارد وسعت کارگاه برای هر فرد کارگر12 متر مکعب است. و اگر فاصله زمین تا سقف 3 متر باشد، سطح مورد نیاز هر کارگر 4 متر مربع در نظر گرفته میشود. در صورت وجود ماشین آلات در کارگاه فضا به کارگاه افزوده میشود. کف کارگاه باید صاف ، قابل شستشو، غیر لغزنده و بدون برآمدگی بوده تا از آسیب به کارگر جلوگیری کند . همچنین جهت سنگفرش آن باید از بتونهای چهار گوش استفاده کرد. در صورت وجود وسایل حمل و نقل داخل کارگاهی لازم است محل مناسب با خطکشی ایمنی تعبیه شود.
شرایط نرده یا حفاظهای کارگاهی:
کلیه پرتگاهها و محلهایی که احتمال سقوط کارگر وجود دارد باید نرده گذاری شود. این مکانها شامل: اطراف پلهها، اطراف کانالهای زیرزمینی و کنارههای آدمرو میباشند. نردهها باید از جنس آهن ، پروفیل و یا به طور کلی مقاوم بوده و دارای ارتفاع حداقل 90 سانتی مترو به فاصله 2 متر از یکدیگر دارای پایه مقاوم متصل به زمین باشند.
شرایط پله :

هر پله باید دارای طول ، عرض و ارتفاع مناسب بوده تا از بروز حادثه جلوگیری کند . طول حداقل 90 سانتیمتر ، عرض حداقل 33 سانتیمتر و ارتفاع 14 تا 33 سانتیمتر از شرایط یک پله مناسب است . ارتفاع همه پلهها باید با هم برابر باشند تا شرایط ایمنی را بهوجود آورند. فاصله بین دو پاگرد پله نباید از 3 متر و 75 سانتیمتر بیشتر باشد . و در صورت داشتن طول بیشتر از 2 متر و25 سانتیمتر علاوه بر داشتن نرده جانبی از نرده وسط هم برخوردار باشد . در صورت برخورداری از رم یا سطح شیبدار نباید شیب آن بیشتر از 10 درجه باشد .

روشنایی ساختمان :
یکی از مهمترین مباحث محیط فیزیکی کار را نور و روشنایی تشکیل میدهد که ارتباط نزدیکی با ایمنی ساختمان دارد . از نور نه تنها برای رؤیت اشیا و انجام کارها ، که از آن به عنوان عاملی برای ایجاد یک محیط کار مطبوع استفاده میشود . علاوه بر آن میزان روشنایی رابطه مستقیمی با افزایش بازدهی کار افراد دارد. برای تأمین روشنایی محیط ، اولویت با نور طبیعی است و در صورت عدم کفایت از نور مصنوعی استفاده میشود . تحقیقات انجام شده نشان میدهد که حداقل نور در محیط کارگاه و خارج از آن 20 ، عدم لزوم تشخیص جزئیات 50 ، تشخیص متوسط جزئیات 200 و تشخیص دقیق جزئیات lux300 میباشد .

شرایط نردبان :

نردبانها به طور کلی به دو دسته ثابت و متحرک تقسیم میشوند و نردبان متحرک به دو صورت یک طرفه و دو طرفه وجود دارد . که شرایط ایمنی آنها به طور کلی شامل موارد زیر میباشد:
1 . در کلیه نردبانها از دو پله آخر نباید استفاده کرد .
2 . نردبان یک طرفه باید دارای کفشک باشد . تا لیز نخورد .
3 . زاویه مناسب برای نردبان یک طرفه 75 درجه است .
4 . از رنگ زدن نردبان چوبی باید جلوگیری کرد .
5 . طول نردبان یک طرفه قابل حمل بیشتر از 10متر نبوده و از اتصال دو نردبان به یکدیگر خودداری شود .

رنگ ساختمان :

بدون تردید در محیطهای کاری رنگ دارای تأثیر روانی زیادی در افراد میباشد . غیر از آن رنگ در ایمنی و روشنایی محیط نیز دخیل است . انواع رنگها و کاربرد آنها شامل:
رنگهای گرم مثل قرمز و نارنجی در رختکن ،سلف و آسانسور
رنگهای سرد مثل سبز ، آبی و فیروزهای در ورود و خروج اضطراری .
رنگهای روشن مثل کرم ، لیمویی و نیلی در دیوار داخلی صنایع .
رنگهای تیره مثل مشکی در مشخص کردن موانع و ایجاد تباین لازم .
رنگهای درخشنده مثل سبز ، زرد ، فسفری برای شعار و پوستر ایمنی .
علاوه بر آن در محیطهای کار تأسیسات و لوله کشیها با رنگهای زیر مشخص میگردند:
بخار: قرمز، آب: سبز ، هوا:آبی ، گاز:زرد ، اسید: نارنجی، قلیا: بنفش، روغن: قهوه ای، خلاء : خاکستری و ماده نفتی با رنگ سیاه

سیستم Earth :
جهت تعبیه ایمنی برق در ساختمانها از سیستم اتصال به زمین استفاده میشود. اکثراً این سیستم از سیمهایی به وجود آمده است که در اطراف ماشین آلات قرار گرفته ، که از این سیمها یک سیم که اصولاً هادی برق ، ضخیم و معمولاً مسی است ، گرفته شده و داخل حفره ای به نام چاه Earth قرار میگیرد. این چاه باید مرطوب بوده و حداکثر 60 سانتی متر از فونتاسیون ساختمان دور باشد. ( لازم به ذکر است که مقاومت سیمها یا الکترودها نباید از 10 اهم بیشتر باشد تا به انتقال سریع برق کمک کند.

ایمنی انبار مواد شیمیایی:
1 . افراد باید خواص، خطرات و حتی کمکهای اولیه در رابطه با مواد را آموزش ببینند.
2 . تهویه مناسب در قسمت انبار مواد شیمیایی نصب شود.
3 . مواد شیمیایی چون اسیدها در ظروف کاملاً در بسته نگهداری شوند . در صورت وجود مواد خطرناکی چون تتراکلریدکربن از هواکش موضعی استفاده شود.
5 . لوله کشی مواد شیمیایی با رنگ مناسب پوشانده شود تا با لوله کشی آب اشتباه گرفته نشود.

ایمنی برق:

حرکت آزاد الکترونها در مسیر اتم را جریان الکتریسته مینامند، که این حرکت به پتانسیل ابتدا و انتهای مسیر و مقاومت سیم بستگی دارد. الکتریسته از نظر زیست محیطی انرژی تمیزی است به طوری که کشورهای پیشرفته در پی تبدیل سایر انرژیهایشان به این انرژی هستند. در کنار محسنات الکتریسته یا برق، این انرژی دارای خطراتی نیز میباشد که شامل: خطر آتش سوزی ناشی از نقص سیمها و کابلهای برق و خطر برقگرفتگی ناشی از اتصال مستقیم آن با انسان است. در مورد خطر آتش سوزی اقداماتی چون استفاده از فیوز، ، رلههای مغناطیسی و ترانسهای مبدل وحفاظت از سیمها و کابلها توصیه شده است.
فیوز: وسیله ای است که در راه عبور جریان الکتریسته قرار میگیرد تا سیستم رادر مقابل جریان اضافی محافظت نماید.فیوزها به دوصورت کلی حرارتی و مغناطیسی وجود دارند.
رله مغناطیسی: سیم پیچی است که جهت سیمهای آن خلاف یکدیگر است و چنانچه جریان خروجی مساوی با جریان ورودی نباشد سریع جریان برق قطع خواهد شد.
ترانس مبدل: ترانس بسته به کاربرد کاهنده یا افزاینده بوده و باعث کاهش و افزایش جریان میشود. این سیستم به صورت سیمهایی است که داخل یک ماده شیمیایی خنثی قرار گرفته است وجریان زیاد باعث ذوب سیمها میشود.و در انتها ما از برق القایی استفاده میکنیم.
حفاظت از سیم وکابل: این حفاظت به صورت انتخاب سیم و عبور جریان مناسب از آن امکانپذیر است . دراین صورت سیم مورد استفاده باید دارای قطر نسبتاً زیاد و مقاومت کافی باشد. ( جریان گرفتن از یک کابل جهت استفاده از چند دستگاه برقی وعبور جریان بیشتر از ظرفیت میتواند خطر آتش سوزی داشته باشد.)
جهت حفاظت افراد در برابر خطر برق گرفتگی اقداماتی چون آموزش افراد در رابطه با حفاظت از خود در برابر این انرژی، استفاده از سیستم Earth و استفاده از وسایل حفاظتی ایمن از جمله کفش ایمن، دستکش و کلاه ایمنی، توصیه شده است.
شدت جریان ایمن حداکثر 50 میلی آمپر و مقاومت 10000-500 اهم و متوسط 3000-1300 اهم توصیه شده است. در برابر شدت جریان ، عبور جریان بیشتر از این مقدار باعث فیبریلاسیون بطنی( انقباض سریع، تند ونامنظم تارهای عضلانی قلب رامیگویند.) میشود.
این انرژی دارای اثرات زودرس و دیررسی است که انسان برق گرفته را گرفتار میکند . این اثرات شامل:
اثرات زودرس: پرت شدگی فرد برق گرفته، انقباض عضلانی، لرزش و شوک میشود که بنا به شدت جریان این علائم خفیف یا شدید خواهند بود.اثرات دیررس: اختلالات قلبی و عروقی، آریتمی ضربان قلب، کاهش یا افزایش فشار خون، لخته شدن خون، کاهش حافظه، تیرگی شعور، اختلالات حسی و عصبی، عفونت عنبیه، کاهش بینایی ، عوارض کلیوی و در نهایت منجر به مرگ میشود.
اما لازم به ذکر است که کلیه این عوارض بستگی به عبور جریان از بدن، شدت جریان عبوری، مسیر عبور جریان، بافت بدن، چاقی و لاغری و رطوبت بدن دارد.

ایمنی ماشین آلات :
استفاده از ماشینهایی که از نظر خطر دارای اهمیت میباشند ، مستلزم اتخاذ تدابیر حفاظتی خاصی میباشند . در آغاز انقلاب صنعتی ، استفاده از ماشینها باعث ایجاد خطرات زیادی میگردید. ابتدا برای تقلیل دادن میزان مخاطرات ، مقررات و آیین نامههای قانونی در خصوص حفاظت در کار با آنها و بازرسی مؤسسات صنعتی وضع شد و پس از آن به تدریج ماشینها مجهز به وسایل حفاظتی گردیدند که اغلب آنها رضایتبخش نبودند ، بعضی از آنها مزاحمت در کار عادی با ماشین فراهم نمودند یا کار با آن مستلزم صرف وقت زیاد و بیش از حد بود به طوری که کارگران برای راحتی کار حفاظها را از روی ماشینها برمیداشتند .
- در ماده شماره 82 در مورد شرایط حفاظها به شرح زیر بحث شده است :
1 . وسایل حفاظتی بایستی طوری ساخته شود و مورد استفاده قرار گیرد که شامل موارد زیر میباشد :
الف) حفاظت را به طور کامل تأمین کند.
ب) از داخل شدن در منطقه خطرناک ، هنگام کار پیشگیری کند.
ج) موجب ناراحتی برای کارگر نشود.
د) به تولید لطمه وارد نکند.
ه) به طور خودکار یا با کمترین تلاش به کار افتد.
و) متناسب با ماشین و کاری باشد که انجام میشود.
ز) بهتر است حفاظت ، جزئی از ماشین باشد .
ح) اشکالی برای روغن کاری ، بازرسی ، تنظیم و تعمیر ماشین بوجود نیاورد.
ط) بتواند مدت مدیدی با حداقل مراقبت مورد استفاده قرار گیرد.
ی) در مقابل فرسودگی و ضربه مقاومت نماید.
ک) با دوام بوده در برابر آتش و مواد خورنده مقاومت کند.
ل) خود حفاظ منبع ایجاد خطر نباشد ( دارای اجزائی نباشد که موجب حادثه گردد. )
م) نه تنها در برابر مخاطرات احتمالی بلکه در برابر حوادث پیش بینی نشده نقش حفاظتی ایفاء نماید.
انواع حفاظ شامل : مکانیکی ، قفل کننده ، اتوماتیک ، متفرقه ( دو دکمهای ) ، دست بندی ، چشم الکترونیک و پدالی میباشد .

ایمنی جوشکاری:
پس از گذشت صد سال از اختراع اولین جوشکاری قوس الکتریکی، هنوز هم تصوری که مردم از جوشکاری دارند عبارت از مردی است که پشت یک ماسک قرار گرفته و به ایجاد نور درخشان، دود و جرقه مشغول میباشد. برای بینندگان تلویزیون، جوشکاری یک منظره تماشایی است و فکر یک صنعت سنگین را تداعی میکند. برای دیگران، جوشکاری با تعمیراتی که روی یک گلگیر معیوب و زنگزده اتومبیل در یک تعمیرگاه انجام میشود مترادف است. حتی دیدگاه یک مهندس آموزشدیده نیز در مورد جوشکاری، غالباً تا حد زیادی به کار روزانه و تجربه شرکتی که درآن کار میکند محدود میشود. با وجود این ، واژه جوشکاری شامل تعداد زیادی از روشهایی است که توسط مهندسان تولید بهکار گرفته میشود. در حقیقت همین تنوع است که جوشکاری را یک روش غیرقابل جایگزین در تولید صنعتی نموده است. بسیاری از وسایلی که در زندگی مدرن به آن نیازمندیم، از ساخت دکلهای نفت و نیروگاهها گرفته تا تولید انبوه اتومبیل و آببندی کپسولهای ترانزیستور، جز از طریق جوشکاری امکانپذیر نمیباشد. با این وصف، جای تعجب است اگر بگوئیم ، تکنولوژی جوشکاری توسط مهندسان، تکنسینها و صنعتگران به میزان بسیار کمی درک شده است. تأثیر این موضوع در کیفیت ضعیف محصولات و نیز از دست رفتن فرصتهای مناسب برای توسعههای چشمگیر صنعتی ملاحظه میشود.
به طور کلی جوشکاری فعالیتی است که طی آن دو فلز توسط گرما به هم متصل میشوند و تفاوت انواع جوشکاری در نحوه تأمین این گرماست.
جوشکاری به دو صورت کلی میباشد: جوشکاری قوسالکتریکی و جوشکاری گازی
جوشکاری قوس الکتریک: عمدهترین نوع جوشکاری است که درآن جریان الکتریکی از هوایی که بین الکترود و فلز قرار دارد عبور میکند و ایجاد جرقهای بزرگ میکند که عامل ایجاد گرماست.
جوشکاری گازی: این جوشکاری از سوختن گاز که معمولاً استیلن است به وجود میآید.وبه دوصورت کاربید و اکسیاستیلن میباشد.( استیلن در کنار عناصری مثل مس ترکیب قابل انفجار ایجاد میکند و بعد از رعایت کلیه نکات ایمنی باید از متان استفاده کرد.)